محمدصادق جنا‌ن‌صفت در جهان صنعت نوشت: آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی مرجع تقلید شیعیان است و مقام و رتبه بالایی دارد. این روحانی بلندمرتبه بیشتر از همتاهای خود به مسائل و تنگناهای اقتصاد کلان و مقوله دخل و خرج شهروندان توجه دارد و از فرصت‌هایی که به دست میآید به مقام‌های ارشد اداره‌کننده نهادهای اصلی هشدار می‌دهد.
وی در تازه‌ترین سخنانش در دیدار با وزیر کشور ابتدا به یک مساله بااهمیت اشاره کرد و گفت: «با توجه به افزایش فروش نفت و درآمدهای ارزی حاصله از آن و همچنین تفاوتی که در نرخ ارز اتفاق افتاده باید آثار و نتیجه آن در زندگی و سفره مردم آشکار شود، در حالی که چنین چیزی احساس نمی‌شود.»
به این ترتیب آیت‌الله مکارم‌شیرازی به طور پنهان پرسش بسیار بااهمیتی را طرح کرده است: «محل مصارف درآمدهای ارزی باید شفاف شود.» این مرجع تقلید پیش از آن اما این پرسش بنیادین و معماشده را طرح کرد: «معلوم نیست بازیگر و گرداننده بازار ارز کیست؟ آیا دولت سبب افزایش آن می‌شود یا عرضه و تقاضا و یا عوامل خارجی و خارج‌نشینان؟ لذا باید عامل اصلی بازار ارز مشخص شود و جلوی این مسائل گرفته شود.»
واقعیت این است که هر سه گزینه‌ای که مکارم‌شیرازی در کانون توجه قرار داد بخشی از واقعیت بازار ارز ایران را پوشش می‌دهد.
شهروندان ایرانی باور دارند دولت سیزدهم با ناتوانی یا تمایل راه افزایش قیمت دلار را باز کرده و از این مسیر دلارهای خود را می‌فروشد و منابع درآمدی خود را تقویت می‌کند. برخی فعالان اقتصادی و کارشناسان نیز این رفتار دولت را دور از ذهن نمی‌دانند هرچند دولت انکار می‌کند. از سوی دیگر این نکته مورد اشاره آیت‌الله مکارم‌شیرازی که عوامل خارجی راه را برای صعودی شدن قیمت دلار در بازار ایران باز می‌کنند نیز درست است.
ادامه تحریم‌ها روزنه‌های عادی صادرات نفت را بسته و ایران نفت کمتر و با قیمت ارزان‌تر می‌فروشد و با سختی پول نفت را می‌گیرد. این فرآیند بر عرضه ارز اثر منفی داشته و قیمت‌ها را بالا می‌برد. همچنین ستیز غرب با نظام جمهوری اسلامی شیب تندی گرفته و هم‌سویه و سخت‌تر شده است و همین مساله تقاضا برای دلار را به مثابه پول پرقدرت جهانی افزایش داده است.
سرانجام اینکه آیت‌الله مکارم‌شیرازی به درستی گزینه مهم عرضه و تقاضای ارز و تاثیر بدون چون و چرای آن بر نرخ تبدیل ارزها به پول ایران را طرح کرده است. به نظر می‌رسد این مساله‌ای است که نهاد دولت از سر عمد یا راهبرد اشتباه آن را نمی‌بیند و تنها به عامل آزمندی سوداگران و نیز ارزفروشان و بازیگران خرد می‌پردازد و آنها را دستگیر می‌کند.
نظر ایرانیان اعم از فعالان اقتصادی و شهروندان عادی و کارشناسان این است که بانک مرکزی و دولت توانایی تنظیم بازار ارز و تثبیت قیمت‌ها را ندارند و نرخ تورم با توجه به کسری بودجه دولت و با توجه به رشد روزافزون آفرینش پول پرقدرت از راه‌های گوناگون روندی فزاینده را تجربه خواهد کرد و قیمت دلار که در اقتصاد یک کالا به حساب میآید از این روند تبعیت می‌کند و تقاضا برای دلار را افزایش می‌دهد. حالا باید دید آیا دولت و بانک مرکزی به صورت شفاف و کارشناسانه پاسخ آیت‌الله را می‌دهند یا نه.
- 13
- 3
