چشم‌انداز بازار ارز در سال ۱۴۰۲؛ قیمت دلار سال آینده ۴۰ درصد بالاتر از نرخ فعلی آن خواهد بود

به گزارش جهان صنعت، در دومین هفته بهمن‌ماه و بعد از اقدامات اخیر بانک مرکزی در راستای مدیریت قیمت‌ها در بازار ارز، دلار کماکان در نرخ‌های بالای ۴۰ هزار تومان نوسان می‌کند. بانک مرکزی در تازه‌ترین تصمیمات ارزی خود، دلار توافقی را از تابلوی معاملات صرافی‌ها حذف و یک نرخ واحد را در بازار متشکل ارزی به عنوان نرخ مبنای معاملات بازار معرفی کرد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد معامله‌گران در واکنش به تصمیمات اخیر بانک مرکزی از خرید و فروش‌های هیجانی دست کشیده‌اند و به استقبال تاکتیک‌های ارزی بازارساز رفته‌اند. اما آیا این اقدامات می‌تواند جلوی رشد قیمت دلار در بازه زمانی بلندمدت را نیز بگیرد؟ کارشناسان در پاسخ به این پرسش به دو مساله اشاره می‌کنند. از نگاه آنان مساله نخستی که می‌تواند سرنوشت قیمت دلار را تعیین کند وضعیت شاخص‌های منتخب اقتصادی است.

بر این اساس افزایش کسری بودجه، تامین مالی تورمی دولت و همچنین تداوم روند افزایشی تورم نیروهای محرکه رشد قیمت اسکناس آمریکایی در سال آینده خواهند بود. مساله دوم نیز شرایط سیاسی کشور است؛ موضوعی که از نگاه کارشناسان عاملی تعیین‌کننده در شکل‌دهی انتظارات قیمتی معامله‌گران است و نمی‌تواند چشم‌انداز کاهش قیمت ارز را در میان خریداران و فروشندگان تقویت کند. هرچند فعالیت بازار مبادله ارز و طلا با هدف تامین نیازهای غیربازرگانی‌قرار است آغاز به‌کار کند، اما کارشناسان بر این باورند که وزنه عوامل سیاسی و اقتصادی در کشف قیمت دلار سنگین‌تر از اقدامات کوتاه‌مدت بانک مرکزی است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که بازار ارز در هفته‌های گذشته و پیش از آنکه در معرض مداخلات مستقیم بانک مرکزی قرار بگیرد در وضعیت آشفته‌ای قرار داشت. دلار در دوره یاد شده و در واکنش به تصمیمات جدید پارلمان اتحادیه اروپا به بالای ۴۵ هزار تومان رسید و برخی از تداوم روند افزایش قیمت ارز سخن می‌گفتند.

با این حال بانک مرکزی با هدف مدیریت قیمت‌ها در بازار ارز و جلوگیری از تداوم روند رو به رشد قیمت دلار وارد عمل شد و از سیاست‌های جدید خود رونمایی کرد. حذف نرخ دلار توافقی و حذف نرخ‌های چندگانه در بازار متشکل ارزی و اعلام یک نرخ واحد در این بازار، اقداماتی است که از سوی بانک مرکزی انجام گرفت.

ناگفته نماند در مدت یاد شده نیز رییس بانک مرکزی بارها از وضعیت مناسب ذخایر ارزی سخن می‌گفت و اعلام می‌کرد که نرخ‌های کشف شده در بازار آزاد را به رسمیت نمی‌شناسد. نکته قابل توجه آنکه مقامات دولتی دلیل رشد قیمت دلار را نیز ناشی از عددسازی‌های فضای مجازی اعلام می‌کردند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اقدامات اخیر بانک مرکزی منجر به کاهش نوسانات قیمتی در بازار ارز شده است با این وجود دلار کماکان در نرخ‌های بالای ۴۰ هزار تومان خرید و فروش می‌شود.

در معاملات دیروز نیز دلار در بازار متشکل ارزی ۴۳ هزار و ۱۳۰ تومان اعلام شد. به نظر می‌رسد معامله‌گران در واکنش به اقدامات بانک مرکزی دست از خرید و فروش‌های خود کشیده‌‌اند و محتاطانه‌تر عمل می‌کنند. با این حال کارشناسان می‌گویند سهم عوامل سیاسی و اقتصادی در ترسیم چشم‌انداز بازار ارز همچنان پررنگ است.

آنها بر این باورند که افزایش نرخ تورم و تنش‌های سیاسی ایران با غرب موانع اصلی عقب‌نشینی قیمت ارز محسوب می‌شوند.

از دیروز اما طبق وعده‌های قبلی رییس بانک مرکزی، قرار بود بازار مبادله ارز و طلا راه‌اندازی و سامانه‌ای تحت عنوان سامانه ناخدا شروع به کار کند. هرچند هنوز این بازار فعالیت خود را آغاز نکرده است اما برخی می‌گویند راه‌اندازی این بازار می‌تواند در مدت کوتاهی و برای چند روز باعث کاهش معاملات بازار شود، با این حال همچنان تورم بالای اقتصاد و همچنین چالش‌های سیاسی ایران با غرب می‌توانند زمینه‌ساز تداوم رشد قیمت دلار باشند؛ این موضوعی است که عبدالناصر همتی رییس اسبق بانک مرکزی نیز به آن اشاره کرده و گفته «لازمه تعدیل قیمت ارز فقط عرضه بیشتر نیست، بلکه خارج کردن آن از مقصد سرمایه‌گذاری است. راهکار، اصلاح سیاستگذاری اقتصادی، مهار تورم و کاهش انتظارات تورمی است‌».

قیمت دلار سال آینده ۴۰ درصد بالاتر از نرخ فعلی آن خواهد بود

پیمان مولوی تحلیلگر بازارهای مالی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: دخالت بانک مرکزی در بازار ارز که تحت عنوان ارزپاشی اتفاق می‌افتد مسبوق به سابقه است و همه روسای بانک مرکزی در این مسیر حرکت کرده‌اند. حتی اگر بانک مرکزی همچون گذشته در حال تزریق ارز به بازار باشد، با توجه به تورم ۴۶ درصدی ایران و تورم ۵/۶ درصدی آمریکا (براساس مدل برابری قدرت خرید)، قیمت دلار در سال آینده باید ۴۰ درصد بالاتر از نرخ فعلی آن باشد.

به گفته وی، مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده قیمت دلار تورم است و بنابراین بدون کنترل تورم نمی‌توان دلار را تثبیت کرد. بر این اساس مادامی که تورم در حال رشد باشد دلار نیز به روند افزایشی خود ادامه می‌دهد و کاهش ارزش ریال نیز در سایه آن اتفاق می‌افتد. حتی اگر دولت منابع ارزی بالایی نیز در اختیار داشته باشد که بسیار بعید به نظر می‌رسد، دخالت در بازار ارز و سرکوب قیمت دلار تنها در کوتاه‌مدت نتیجه‌بخش خواهد بود و بنابراین در میان‌مدت و بلندمدت نمی‌توانیم انتظار ماندگاری دلار در نرخ‌های پایین قیمتی را با وجود افزایش تورم داشته باشیم.

مولوی در خصوص اظهارات مقامات دولتی در خصوص وضعیت مناسب ذخایر ارزی بیان کرد: باید این پرسش را مطرح کنیم که چه زمانی خواهد رسید که مقامات دولتی دست از تکرار این مساله بکشند و واقعیت‌های بازار را بپذیرند؟ ذخایر ارزی یک کشور و قدرت برابری پول الزاما ارتباط خاصی در میان مدت و بلندمدت با یکدیگر ندارند. آن چیزی که باعث افزایش قیمت دلار در ایران می‌شود نرخ بالای تورم است. حتی اگر بانک مرکزی حجم بالایی از ذخایر ارزی در اختیار داشته باشد، مادامی که تورم کنترل نشود این ارزها نیز در نهایت به بازار تزریق می‌شود و دسترسی بانک مرکزی به ذخایر ارزی باز هم محدود می‌شود. بنابراین نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که بالا بودن ذخایر ارزی بانک مرکزی (که بعید به نظر می‌رسد) بتواند به مهار رشد قیمت دلار کمک کند.

این کارشناس بازارهای مالی در خصوص بازار مبادله ارز و طلا و راه‌اندازی سامانه ناخدا نیز بیان کرد: تجربه تاریخی نشان داده وقتی دلار به پیک قیمتی می‌رسد و رشد بالایی پیدا می‌کند یک دوره خلأ ایجاد می‌شود و دلار در این دوره تقریبا ثابت می‌ماند. اما با عبور از این دوره دلار بار دیگر میل به افزایش قیمت پیدا می‌کند. بنابراین راه‌اندازی این بازار هرچند باعث عقبگرد قیمتی دلار نخواهد شد اما می‌تواند به ماندگاری این ارز خارجی در محدوده کنونی در یک مدت کوتاه کمک کند.

تورم به معنی تداوم مسیر افزایشی قیمت ارز در سال آینده است

پیام الیاس‌کردی کارشناس بازارهای مالی نیز در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: دلار در مهر ماه سال گذشته سقف قیمتی خود را دید. هرچند بازار ارز امسال اندکی از سقف قیمتی سال گذشته عقب ماند اما اگر نرخ تورم را به سقف قیمتی دلار در سال گذشته اضافه کنیم به نرخ‌های کنونی در بازار می‌رسیم. تجربه نیز نشان داده زمانی که بازار ارز در مسیر صعودی حرکت می‌کند، دلار به روند افزایشی قیمت دلار پیش واکنش نشان می‌دهد.

در این رابطه نیز بارها دیده‌ایم که با وجود اعلام نرخ‌های بسیار بالای دلار، بازار این نرخ‌ها را نمی‌پذیرد.وی اظهار کرد: یکی از اقدامات تاثیرگذاری که اخیرا بانک مرکزی در دستور کار قرار داد خارج کردن صرافی ملی از زیر فشار نرخ‌های دستوری بود. وقتی بازار متوجه می‌شود شکاف قیمت دلار در بازار آزاد با نرخ دلاری که از سوی بانک مرکزی اعلام می‌شود کمتر شده، دیگر رشدهای عجیب و خرید قیمت ارز در بازار دیده نمی‌شود.

الیاس‌کردی افزود: برخلاف پیش‌بینی برخی که تصور می‌کنند دلار تا پایان سال نرخ‌های بسیار بالایی خواهد داشت اما به نظر نمی‌رسد که این ارز خارجی در مدت باقی‌مانده از سال رشد قابل‌توجهی داشته باشد. در خصوص پیش‌بینی قیمت ارز در سال آینده باید اعلام کنیم که اگر دلار در سه ماه آینده از مبلغ ۴۶ هزار و ۵۰۰ تومان رد شود باید منتظر نرخ‌های بالاتری برای این ارز خارجی باشیم. اما در صورتی که در سه ماه آینده قیمت دلار در محدوده کنونی باقی بماند و نتواند از مرز قیمتی ۴۶ هزار و ۵۰۰ تومان عبور کند، سال آینده دلار همگام با تورم رشد خواهد کرد. برای مثال اگر در سال آینده نرخ تورم ۴۰ درصد باشد، قیمت دلار در سال آینده را باید ۴۰ درصد بالاتر از نرخ فعلی آن در نظر بگیریم. اما همان‌طور که گفته شد، اگر دلار از سطح مقاومتی ۴۶ هزار و ۵۰۰ تومان رد شود، شرایط تحریم‌ها دشوارتر شده و امکان جابه‌جایی ارز در کشور نیز سخت‌تر می‌شود؛ در این حالت می‌توانیم منتظر نرخ‌های بالاتری برای دلار باشیم.

این کارشناس بازارهای مالی در بخش دیگری از صحبت‌های خود در خصوص سامانه ناخدا نیز بیان کرد: در دو مصاحبه قبلی رییس بانک مرکزی بر دخالت این بانک در بازار ارز تاکید شده است. هدف از این مساله نیز مدیریت قیمت‌ها در بازار عنوان شده است. اما واقعیت این است که قیمت ارز در بازار آزاد در اختیار بانک مرکزی قرار ندارد و عوامل دیگری هستند که قیمت دلار در این بازار را تعیین می‌کنند.

وی خاطرنشان کرد: سیاست‌های جدید ارزی بانک مرکزی دو روی مختلف دارد؛ یک روی آن دخالت در بازار آزاد است و روی دیگر نیز دخالت در بازار حواله یعنی صادرات و واردات. مجموعا بانک مرکزی در مدت اخیر عملکرد چندان بدی نداشته و توانسته انتظارات جامعه را مدیریت کند. اما این که انتظار داشته باشیم بانک مرکزی می‌تواند با اختیاراتی که دارد و سیاست‌هایی که اتخاذ می‌کند تغییر و تحول ویژه‌ای در بازار ارز اتفاق بیفتد، انتظار درستی نیست. به عبارتی به نظر نمی‌رسد که بانک مرکزی بتواند با راه‌اندازی یک سامانه جدید به نام سامانه ناخدا و با اقدامات شتاب‌زده از جمله دخالت در بازار ارز، نرخ ارز را به صورت اصولی مدیریت کند. ما باید بپذیریم که مشکلات امروز بازار ارز از چالش‌هایی مانند تورم و کسری بودجه نشات می‌گیرد و تداوم این چالش‌ها نیز می‌تواند به معنای تداوم مسیر افزایشی قیمت ارز در سال آینده باشد.