دلار زیر ۶۰ هزار تومان را فراموش کنیم

روزنامه توسعه ایرانی نوشت: علی‌رغم اینکه از آخرین تنش سیاسی در خاک ایران مدت‌هاست که می‌گذرد، اما رشد دلار سر توقف ندارد و روز گذشته مرز ۶۸ هزار تومان را نیز رد کرد. با آغاز جنگ اسرائیل و فلسطین و اتفاقات مربوط به آن، با هربار افزایش قیمت دلار، برخی کارشناسان، و به خصوص مقامات دولتی و بانک مرکزی، ادعا داشتند که این نوسانات قیمت دلار به دلیل تنش‌های سیاسی منطقه است و گذراست اما با وجود گذشت بیش از ۱ سال از این جنگ، گذرا بودنی از نوسانات قیمت ارز مشاهده نمی‌شود و تنها افزایش قیمت است که به قوت باقی مانده است. پس به نظر می‌رسد افزایش قیمت را نه فقط در تنش‌های سیاسی بلکه باید در روند کلی اقتصاد ایران هم دید.

در موازات افزایش قیمت دلار بازار آزاد، بیش از ۱ ماه است که دولت تمایل خود را به افزایش نرخ ارز نیما و تک‌نرخی شدن ارز نشان داده است. روز گذشته دلار نیما به نزدیکی ۴۹ هزار تومان رسید. هرچند که به نظر می‌رسد هدف دولت در تک‌نرخی کردن ارز محقق نمی‌شود زیرا سرعت افزایش نرخ دلار آزاد بیشتر است و این فاصله بین دو نرخ همواره حفظ می‌شود.

اما عده‌ای از کارشناسان، و به خصوص افراد نزدیک به جلیلی، ادعا دارند دولت در افزایش قیمت دلار بازار آزاد با افزایش نرخ نیما دست دارد و نزدیکان جلیلی این روزها در اظهارات خود مدعی هستند که اگر جلیلی سرکار آمده بود، اقدامی برای افزایش قیمت دلار نیما نمی‌کرد و قیمت دلار آزاد اکنون به کانال ۶۰ هزار تومانی وارد نشده بود.

بنابراین بررسی عوامل موثر بر افزایش قیمت دلار بازاد آزاد و تاثیر افزایش نرخ نیما، اهمیت پیدا می‌کند. 

بازار در گنگی به سر می‌برد

یک کارشناس بازارهای مالی با اشاره به رسیدن قیمت دلار به ۶۷ هزار تومان، درباره علل رشد آن اظهار کرد: اولا همچنان سایه خاکستری جنگ بر سر بازار وجود دارد و فعالین نمی‌دانند که اسرائیل پاسخ حملات ایران را می‌دهد یا خیر.

سجاد بوربور تصریح کرد که در اواسط آبان ماه هم نتیجه انتخابات آمریکا مشخص می‌شود و این هم خود مزد بر علت است که بازار گنگ‌تر شود.

او درباره تاثیر انتخابات آمریکا بر قیمت دلار گفت: یعنی عده‌ای فکر می‌کنند که هریس برنده انتخابات می‌شود و یک استراتژی منطبق با این دیدگاه دارند. این افراد خوشبین‌تر از این هستند که ترامپ انتخاب شود اما عده‌ای هم تمرکزشان روی برنده شدن ترامپ در انتخابات است. همه این افراد ترسیده‌اند و فکر می‌کنند با پیروزی او، یک تورم عجیب و غریب پدید می‌آید و انتظارات تورمی بالا خواهد رفت.

به گفته این تحلیلگر، عده‌ای تصور دارند که اگر ترامپ پیروز انتخابات آمریکا شود، صادرات نفت ایران را نشانه می‌رود و اگر صادرات نفت ایران را بتواند محدودتر کند، دوباره شرایط سال‌های ۹۷ تا ۹۹ تکرار خواهد شد.

در بهترین حالت دلار به ۷۰ هزار تومان می‌رسد

بوربور برای تحلیل وضعیت بازار دلار ۲ سناریو درنظر گرفت که مقداری وابسته به نتایج انتخابات آمریکاست.

او درباره سناریو اول که مقداری خوشبینانه‌تر است، توضیح داد: اگر فکر کنیم بتوانیم روزانه ۲ میلیون بشکه نفت صادر کنیم، نفت هم حوالی ۶۵ تا ۷۰ دلار باشد و تنش شدیدی هم وجود نداشته باشد، یعنی همین فضای خاکستری وجود داشته باشد و بهتر و بدتر نشود، در این فضای خاکستری، با توجه به وجود نقدینگی که حدودا نزدیک ۱۰ هزار و ۵۰۰ همت است و یک رشد ناپایدار اقتصادی ۳.۵ درصدی وجود دارد، ارزش دلار حدودا ۶۱ هزار تومان می‌شود که قیمتش می‌تواند تا حدود ۷۰ هزار تومان هم برود.

این کارشناس مسائل ارزی تاکید کرد: یعنی اگر در فضای خاکستری کنونی مقداری خوشبین باشیم که صادرات نفت ما سرکوب نشود و جنگی آغاز نشود، دلار می‌تواند تا ۷۰ هزار تومان هم حرکت کند. این یک سناریو معقول و نسبتا خوشبینانه است.

بوربور درباره سناریو دیگر بیان کرد: اما اگر تفکرمان این باشد که آقای ترامپ می‌آید و مانند سال‌های ۹۹ زیر فشار تحریم‌های یکطرفه آمریکا، نفت را کمتر صادر می‌کنیم، یعنی برای مثال صادرات نفت ۱ تا ۱.۵ میلیون بشکه شود، ارزش دلار حدودا ۷۰ هزار تومان می‌شود و قیمت آن می‌تواند تا ۸۰ هزار تومان هم بالا رود.

او تصریح کرد: یک سناریو محافظه‌کارانه ارزش دلار را ۶۱ هزار تومان می‌بیند که قیمت آن می‌تواند ۷۰ هزار تومان بالا رود ولی در یک سناریو بدبینانه که احتمال تکرار تهدیدهای سال‌های ۹۷ تا ۹۹ درنظر گرفته می‌شود، ارزش دلار دیگر ۶۱ هزار تومان نمی‌ماند و به ۷۰ تومان می‌رسد که قیمت را تا ۸۰ هزار تومان می‌رساند.

ترامپ مانند قبل تاثیرگذار نیست

این تحلیلگر مسائل اقتصادی با عنوان اینکه احتمال رخداد سناریو اول برای بازار بیشتر است، ادامه داد: احتمالا ترامپ دیگر نمی‌تواند آن دست بالا را مانند سال‌های گذشته داشته باشد. زیرا دنیا چند قطبی شده است و روسیه و چین قوی‌تر شده‌اند و برای آمریکا شمشیر را از رو بسته‌اند.

بوربور با تاکید بر اینکه ترامپ اگر هم بخواهد تحریم‌ها را تکرار کند اثرگذاریش مانند سال‌های ۹۸ تا ۹۹ نخواهد بود، همچنین اظهار کرد: سیاست‌مداران ایرانی یک مسیر هموار برای مذاکره باز کرده‌اند. همچنین بین سیاستمداران آمریکا هم فضای جنگ طلبی مشاهده نمی‌شود و بنابراین این تفاهم بین ایران و آمریکا می‌تواند شکل بگیرد.

او تصریح کرد که دولتمردان ایرانی به درجه‌ای از عقلانیت رسیده‌اند که می‌خواهند به سمت مذاکره بروند.

بازتر بودن دست دولت با تک‌نرخی شدن ارز

این کارشناس بازارهای مالی درباره تاثیر رشد نرخ نیما بر افزایش قیمت دلار بازار آزاد، گفت: هرچقدر قیمت نیما پایینتر و در دسترس‌تر باشد، دولت با نرخ نیما ارز را می‌فروشد.

بوربور با اشاره به اینکه دلار سامانه نیما تماما به صادرکننده و واردکننده نمی‌رسد و در مواقعی هم خود دولت آن را تزریق می‌کند، افزود: دولت با نرخ پایین‌تر دلار را به بازار تزریق می‌کند؛ یعنی به جای اینکه دلار را در بازار آزاد با نرخ ۶۷ هزار تومانی معامله کند، با قیمت۴۸۵۰۰ تومانی معامله می‌کند. یعنی دولت با هزینه بالاتری این کار را انجام می‌دهد.

او با عنوان اینکه دلار ارزانتر در سامانه باعث کسری دلار دولت می‌شود و در نتیجه قیمت بازار می‌تواند رشد کند، تاکید کرد که اگر نرخ دلار در ایران به سمت تک‌نرخی شدن برود، دست دولت بازتر می‌شود و وقتی که دست دولت بازتر باشد، عملا نرخ دلار را راحتتر می‌تواند کنترل کند.

ارزش دلار به زیر ۶۰ هزار تومان برنمی‌گردد

این تحلیلگر مسائل ارزی درباره احتمال بازگشت دلار به زیر کانال ۶۰ هزار تومانی، یادآور شد که واقعیت‌های اقتصادی را دیگر توهمات ما نمی‌سازد و این اعداد و ارقام هستند که سیاست‌های کلان را می‌سازند.

بوربور با عنوان اینکه تورم باعث افزایش نرخ دلار می‌شود، اضافه کرد: تورم بر قیمت همه کالاها و خدمات اثر می‌گذارد و باعث رشد آنها می‌شود. اما چه عاملی باعث ایجاد تورم می‌شود؟ تفاضل رشد نقدینگی با رشد اقتصادی. نقدینگی ما که در حال رشد است اما رشد اقتصادی ما در حال درجا زدن است. پس قیمت دلار سوخت لازم را دارد که بالا برود و بالا بماند.

او با اشاره به اینکه واقعیت‌های اقتصادی مبین افزایش بیشتر قیمت دلار است، تصریح کرد: آنقدر پول چاپ کردیم و نقدینگی خلق شده و آنقدر هم در رشد اقتصادی ناکارآمد بودیم که دلار نمی‌تواند دیگر زیر ۶۰ هزار تومان باشد و ظرفیت آن پر شده است.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: شاید بتوانیم در چند روز با تمام قوا در بازار دلار تزریق کنیم اما این کار فقط برای چند روز محدود تاثیر دارد و اگر تزریق پول و دلار به بازار متوقف شود، دوباره قیمت دلار به بالا برمی‌گردد.

بوربور با تاکید بر اینکه اگر دائما به بازار دلار تزریق کنیم میتوانیم قیمت دلار را پایین نگه داریم اما دیگر آنقدر درآمد ارزی نداریم که دائما دلار تزریق کنیم، اظهار کرد: دیگر مانند دهه ۸۰ نمی‌توانیم درآمد ارزی داشته باشیم زیرا نفت کمتری و با تخفیف بیشتر صادر می‌کنیم و قیمت جهانی نفت هم مانند سال‌های ۸۸ تا ۹۰ نیست.

او با اشاره به اینکه دست دولت و بانک مرکزی خالی است و نمی‌تواند دائما به بازار دلار تزریق کند، در پایان خاطرنشان کرد: تزریق دائمی دلار به بازار معقول هم نیست و هدر دادن اموال بیت‌المال است. روی همین حساب باید فراموش کنیم که به طور واقعی و منطقی قیمت دلار زیر ارزش ۶۰ هزار تومانیش قرار بگیرد.

رامتین موثق