این روزها کمتر کسی را می‌بینید حرف از خرید سکه و طلا یا حتی ارزهای خارجی و مسکن را به‌میان نیاورد. هر کسی برای حفظ ارزش سرمایه‌اش یا کسب اندکی سود دل به دریا می‌زند و سرمایه‌ای که به‌سختی آن را به‌دست آورده وارد بازار می‌کند. در این میان بازار سکه و طلا از جذابیت سنتی و البته ثبات بیشتری برخوردار است. افرادی که نوسان شدید ارز را ریسک بزرگی می‌دانند یا از خرید مسکن با قیمت‌های آن‌چنانی ناامید شده‌اند، سراغ فلز گرانبهای طلا می‌روند؛ اما خرید این فلز ارزشمند آن‌طور که به‌نظر می‌رسد هم ساده نیست.
ممکن است خریدار سکه و طلای تقلبی تحویل بگیرد و نهایتا زمان فروش متوجه کلاهی که برسرش رفته شود یا در زمان نامناسب و سقف قیمت‌ها اقدام به خرید کند که در هر دو صورت نتیجه‌ای جز ضرر نخواهد داشت. پس راه‌کار چیست؟ چطور می‌توان از این فلز گرانبها برای سرمایه‌گذاری با حدی از ریسک منطقی استفاده کرد؟ پاسخ ساده است؛ صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر سکه طلا. این صندوق‌ها روش نوینی برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم هستند که هم نیاز مخاطبان بازار سرمایه را جواب می‌دهد و هم چالش‌ها و دغدغه‌های خرید سنتی طلا را به‌دنبال ندارند. درباره سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها "ایسنا" با حجت‌اله نصرتیان کارشناس بازار سرمایه و مدیرعامل شرکت سبدگردان انتخاب مفید که تجربه راه‌اندازی صندوق سرمایه‌گذاری عیار را دارد، گفت‌وگو کرده که حاصل آن را در ادامه می‌خوانید.
در ماه‌های اخیر شاهد کاهش چشم‌گیر سود سپرده‌های بانکی هستیم؛ همین موضوع باعث شده تا اغلب مردم به‌دنبال راهی برای حفظ ارزش سرمایه اولیه یا حتی کسب سود بیشتر باشند. خریدوفروش ارز، خودرو، سکه و طلا باعث شده تا برخی یک‌شبه میلیون‌ها تومان به دست آورند و تعداد قابل‌توجهی از مردم هم بخش عمده‌ای از سرمایه زندگی‌شان را در فضای دلال‌بازی بازار از دست بدهند. به‌عنوان یک فعال اقتصادی چه پیشنهادی دارید که افراد متقاضی بتوانند از طریق آن‌هم ارزش سرمایه‌شان را حفظ کنند و هم از تنش‌های ناگهانی بازار در امان باشند؟
نخستین موضوعی که باید هر سرمایه‌گذار یا فردی که می‌خواهد کسب سود کند مدنظر قرار دهد، بحث تخصص است؛ اگر واقعا در حوزه‌ای مثلا خرید و فروش سکه و طلا و حتی ارزهای خارجی تبحری ندارند، با سرمایه‌ای که به‌سختی آن را به دست آورده‌اند وارد بازار سرمایه نشوند. بازارهای این‌چنینی دورنمای فریبنده‌ای دارد، حال آنکه همیشه به نتیجه دلخواه ختم نمی‌شود.
فعالیت اقتصادی شاید به‌ظاهر امر ساده و سهل‌الوصولی باشد، اما یک اشتباه ساده می‌تواند ضرر قابل توجه‌ای را به سرمایه‌گذار تحمیل کند. مثال این اتفاق افرادی هستند که وارد بازار خرید و فروش سکه می‌شوند تا از نوسانات آن سودی عایدشان شود. بنابراین داشتن دانش و تخصص در بازار سرمایه اهمیت بسیاری بالایی دارد. موضوع بعدی که همه کم‌وبیش درباره آن شنیده‌ایم، ضرورت تنوع‌بخشی است. به زبان ساده نباید همه تخم‌مرغ‌هایمان را در یک سبد بگذاریم. بازهم می‌گویم شاید برای مردم عادی تنوع‌بخشی یا حرفه‌ای‌گرایی در بازار سرمایه موضوع نامأنوس و حتی پیچیده‌ای باشد؛ برای همین توصیه می‌شود از افراد متخصص در حوزه مدیریت دارایی کمک گرفته شود؛ در واقع واسطه‌های بازار سرمایه نیز برای همین منظور تعریف شده‌اند. این شرکت‌ها که در قالب کارگزاری یا شرکت‌های مالی فعالیت می‌کنند، واسط بازار سرمایه و سرمایه‌گذار هستند.
هر سرمایه‌ای چه خرد و چه کلان قطعا برای دارنده آن با اهمیت و به همان اندازه ارزشمند است، بنابراین باید بهترین هدف‌گذاری انجام شود. مزیت چنین اقدامی کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، تنوع‌بخشی و استفاده از دانش و تخصص افراد حرفه‌ای است. اگر سوابق شرکت‌هایی که در این حوزه اعتبار مناسبی دارند را بررسی کنید کاملا مشخص است که شیوه‌های سرمایه‌گذاری این شرکت‌ها به‌مراتب قوی‌تر از ورود شخصی و انفرادی افراد به بازار سرمایه است. به‌عنوان‌مثال شرکتی که صندوق سرمایه‌گذاری برپایه سکه طلا را به مخاطبانش ارائه می‌کند، می‌داند چه زمانی اقدام به خرید سکه کند و چه زمانی در موقعیت فروش قرار بگیرد که حداقل ضرر ممکن و بیشترین سود را حاصل کند. چنین چیزی فقط از طریق دانش اقتصادی و تحلیل جزئیات پیچیده بازار داخلی و خارجی فراهم می‌شود.
تجربه سال‌های اخیر نشان می‌دهد کمتر کسی می‌تواند به‌طور شخصی و مستمر و از طریق سرمایه‌گذار مستقیم از تغییرات بازار سود کسب کرده و زیانی نبیند؛ به همین دلیل است که نقش واسطه‌های سرمایه‌گذاری و استفاده از دانش و تخصص آن‌ها اهمیت می‌یابد. شرکت‌های معتبر فعال در این حوزه از طریق جذب سرمایه‌های گسترده سرمایه‌گذاران، سهام‌های متنوع و گسترده‌ای را خریداری می‌کنند که ریسک و خطر را برای کسب سود آن‌ها کاهش می‌دهد.
سال‌هاست اقتصاد مدرن به سمت سرمایه‌گذاری در بورس روی آورده، چرا هنوز فرهنگ این سبک از سرمایه‌گذاری در کشورمان جا نیفتاده است؟
با وجود اینکه بورس از دهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی در ایران با فراز و نشیب‌هایی فعال بوده است، اما مفهوم بورس در کشورمان هنوز بسیار جوان است و این وظیفه فعالان این بازار است که ماهیت و مزایای این بازار را به عموم مردم بشناسانند. قطعاً اگر مردم از مزایایی که در این بازار متنوع وجود دارد آگاه شوند، اقبال عمومی بیشتر خواهد شد. همان‌طور که در اغلب کشورهای پیشرفته و ثروتمند دنیا شاهد این موضوع هستیم که مردم سرمایه‌شان را به امید سوداگری در بازار مسکن و یا طلا و ارز به خطر نمی‌اندازند آن‌ها از پتانسیل سرمایه‌گذاری در بورس آگاه شده‌اند و این موضوع را راه‌کار فعالیت اقتصادی و کسب سود خود قرار داده‌اند. در این روش کسب سود در فضایی سالم و رقابتی انجام می‌شود و همه از کار انجام شده بهره‌مند می‌شوند.
چنین سرمایه‌گذاری‌هایی چه مزایایی برای اقتصاد کشور و مردم دارد؟
مهمترین مزیت آن تجمیع وجود نقد بلا استفاده است؛ چرا که بسیاری از مردم اولا امکان سرمایه‌گذاری مستقیم در بسیاری از ابزارهای سرمایه‌گذاری را ندارند، ثانیا از عواقب این سرمایه‌گذاری به علت نداشتن تخصص هراس دارند. بسیاری از مردم تصور می‌کنند مبلغ پس‌اندازشان کمتر از چیزی است که بتوانند با آن سرمایه‌گذاری کنند؛ درحالی‌که صندوق‌های سرمایه‌گذاری همه این موانع را رفع کرده و عموم مردم با اطمینان می‌توانند پس‌اندازهای حتی ناچیز خود را به این صندوق‌ها که توسط مدیران حرفه‌ای هر حوزه مدیریت می‌شود سپرده و از مزایای آن بهره‌مند شوند. قطعاً این سرمایه‌گذاری‌ها باعث رونق فعالیت‌های اقتصادی بنگاه‌های سرمایه‌پذیر نیز خواهد شود.
کمی درباره صندوق‌های طلا و ETFها توضیح دهید؟
صندوق‌های طلا ابزار نسبتا جدیدی هستند که این امکان را به سرمایه‌گذار می‌دهد بدون خرید سکه در این فلز گرانبها سرمایه‌گذاری کند. ضمن اینکه با توجه به ذات صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، این سرمایه‌گذاری را به‌صورت غیرمستقیم و از طریق یک سبدگردان حرفه‌ای انجام می‌شود تا حتی‌المقدور از نوسانات ناگهانی سرمایه‌گذاری در امان باشد. همچنین ویژگی دیگر این صندوق‌ها قابلیت سرمایه‌گذاری با حداقل سرمایه است؛ چنانکه در صندوق عیار این سرمایه‌گذاری با مبلغ ناچیز یک هزار تومان آغاز می‌شود؛ درحالی‌که اگر کسی قصد خرید سکه طلا داشته باشد، باید کمی بیش از دو میلیون تومان برای خرید یک سکه کامل بپردازد.
این بدان معناست که با خرید یک واحد از این صندوق عملا مالک یک دو هزارم یک سکه فیزیکی می‌شود و از این طریق انعطاف‌پذیری سرمایه‌گذاری در سکه طلا برای مخاطبان این فلز گرانبها افزایش می‌یابد. ویژگی بعدی این صندوق‌ها اصطلاحاً «ای. تی. اِف» بودن آن‌هاست. صندوق‌های سرمایه‌گذاری با قابلیت معامله در بورس را ای. تی. اِف (ETF=Exchange Trade Fund) می‌گویند. این بدان معناست که برای صدور یا ابطال واحدهای این صندوق نیاز به مراجعه حضوری به مدیر صندوق نیست و از طریق سامانه‌های معاملاتی آنلاین متعلق به‌تمامی کارگزاران عضو بورس کالا، امکان خریدوفروش این نماد وجود دارد.
مردم از چه طریق می‌توانند در صندوق‌های طلا سرمایه‌گذاری کنند؟ و ضمانت بازگشت پول یا سرمایه‌گذاری انجام‌شده، چیست؟
خریدوفروش نماد عیار در تمامی سامانه‌های معاملاتی ارائه‌شده توسط کارگزاران عضو بورس کالا امکان‌پذیر است؛ بنابراین برای نمونه معامله‌گران آنلاین هر یک از این کارگزاران با ورود به صفحه معاملاتی خود امکان خرید یا فروش این نماد را خواهند داشت. همچنین از الزامات صندوق‌های ای. تی. اِف وجود بازارگردان برای افزایش نقدشوندگی صندوق است؛ بنابراین در هر زمان که سرمایه‌گذاران اقدام به خرید یا فروش این صندوق کنند، بازارگردان آمادگی کامل دارد تا در این بخش عرضه یا تقاضا را پاسخ دهد.
وجوه پرداختی مردم دقیقاً در کجا سرمایه‌گذاری می‌شود؟
عمده سرمایه‌گذاری این صندوق در سکه طلاست. این سکه‌ها در قالب سپرده کالایی است. به این شکل که در بدو امر صندوق، سکه‌های مورد نیاز خود را خریداری کرده و نزد یک بانک عامل سپرده‌گذاری می‌کند. این سپرده‌ها در تابلوی بورس کالا قابل معامله است. همچنین این صندوق امکان ورود به بازار مشتقه برای پوشش ریسک سکه‌های خریداری شده را نیز دارد و نیز می‌تواند بخشی از دارایی خود را اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کند.
اخیراً صندوق سرمایه‌گذاری عیار را راه‌اندازی کرده‌اید، این صندوق چه آورده‌ای برای متقاضیان دارد؟
از مزایای این صندوق می‌توان به سرمایه‌گذاری در سکه طلا به‌صورت غیرمستقیم و با کمترین میزان سرمایه‌گذاری اشاره کرد. همان‌طور که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد، سرمایه‌گذار می‌تواند با حداقل یک هزار تومان اقدام به سرمایه‌گذاری در این صندوق کند. دومین مزیت نقدشوندگی بالاست که این تضمین را به سرمایه‌گذار می‌دهد با خیالی آسوده به این صندوق ورود و از آن خارج شود. در واقع خریدار این صندوق نباید ابدا نگران بازگشت سرمایه‌اش باشد، چراکه از طریق سازوکاری که در بورس برای این صندوق‌ها پیش‌بینی شده، بازگشت منابع مالی سرمایه‌گذار تضمین شده است.
آیا کسانی که در صندوق طلا سرمایه‌گذاری می‌کنند، سود بیشتری عایدشان می‌شود یا کسانی که شخصاً اقدام و خریدوفروش می‌کنند؟
شاید در ظاهر برخی تصور کنند، تفاوتی میان دو روش نباشد؛ اما از آنجایی‌که بحث اقتصادی و علمی مطرح است و از آن‌طرف نوسانات بازار داخلی و بین‌المللی بر قیمت‌ها تأثیرگذار است، باید کمی محتاط‌تر در این خصوص تصمیم گرفت. چند نکته را باید برای پاسخ به این سؤال مدنظر قرار دهیم؛ اول اینکه مدیر صندوق سرمایه‌گذاری طلا به‌عنوان یک مدیر حرفه‌ای نظارت کامل و دائمی بر روی پرتفوی صندوق خود دارد و می‌تواند برای جلوگیری از ضرر و زیان احتمالی سرمایه‌گذاران، تصمیمات متنوعی در شرایط مختلف بازار بگیرد که افراد عادی لزوما این سطح از دانش یا وقت و انرژی کافی برای نظارت مداوم بر روی پرتفوی شخصی خود را ندارند.
به‌عنوان نمونه مدیر صندوق در شرایط مختلف بازار می‌تواند از امکان پوشش ریسک نوسان قیمت سکه به‌وسیله ابزارهای بازار آتی سکه استفاده کند و در موقع لزوم از این بازار خارج شود. دوم اینکه صندوق از امکان بازارگردان برای نقدشوندگی بالای خود بهره‌مند است، بنابراین چنانچه بازار به سمت صف خرید یا صف فروش (بازار یک‌طرفه) متمایل شد، بازارگردان با عرضه و تقاضاهای خود سرمایه‌گذاران را از وجود طرف معاملاتی مطمئن می‌کند تا با خیالی آسوده اقدام به انجام معاملات کنند. این امر باعث می‌شود که تفاوت نرخ بین عرضه و تقاضا به کمترین میزان برسد، درحالی‌که چنانچه فرد به‌صورت مستقیم سرمایه‌گذاری کند؛ اولا تضمینی برای نقدشوندگی در شرایط یک‌طرفه بازار وجود ندارد، ثانیا عمدتا تفاوت بین نرخ‌های عرضه و تقاضا بسیار بیشتر از نرخ صندوق است، بنابراین اطمینانی در کسب سود در ورود و خروج‌ها در این بازار برای این دسته از سرمایه‌گذاران وجود ندارد.
بسیاری از مردم خرید سکه و طلا را به‌دلیل ویژگی‌هایی که دارد، قابل اطمینان‌ترین نوع سرمایه‌گذاری می‌دانند، با این وجود خیلی‌ها از خرید سکه و طلا، ضرر هنگفتی را متحمل شده‌اند، پیشنهاد شما در این خصوص چیست؟
تا پیش از درج گواهی‌های سکه طلا در بورس کالا و پس از آن ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا این تمایل برای داشتن سکه فیزیکی می‌توانست صحیح باشد؛ اما همیشه ریسک‌های زیادی برای این سرمایه‌گذاری وجود داشت؛ مثلا ریسک نگهداری از این دارایی یا ریسک جابجایی سکه‌های طلا می‌توانست به سرمایه‌گذار آسیب بزند؛ اما با ورود دو ابزار پیش‌تر گفته شده اولا این امکان به سرمایه‌گذار داده شد تا با یک دهم قیمت واقعی سکه اقدام به سرمایه‌گذاری در آن کند؛ ثانیا با دارا بودن این دارایی عملا از منافع افزایش ارزش سکه فیزیکی بهره‌مند شود و هر زمان نیاز به سکه فیزیکی داشت با نقدکردن گواهی سکه خود اقدام به خرید سکه فیزیکی در بازار کند.
با تأسیس صندوق‌های مبتنی بر سکه طلا علاوه بر مزایای فوق این امکان به سرمایه‌گذار داده شد که با ورود به این صندوق‌ها، از نظر و تخصص مدیران حرفه‌ای صندوق در ایجاد منفعت بیشتر و جلوگیری از ضرر و زیان در شرایط مختلف بازار استفاده کند. ضمن اینکه نقدشوندگی بالای این صندوق‌ها نگرانی سرمایه‌گذاران از موفقیت در ورود و خروج‌های احتمالی در شرایط مختلف بازار را مرتفع می‌کند.
آیا می‌توان حد و حدودی از میزان سودآوری صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا ارائه کرد؟
طبیعتا دادن تضمین و تعهد در سودآوری در بازار سرمایه با توجه به ماهیتی که دارد، امکان‌پذیر نیست و سرمایه‌گذاران باید به نوع سرمایه‌گذاری و دارایی‌هایی که خریداری می‌کنند، توجه کنند. همان‌طور که گفته شد عمده سرمایه‌گذاری این صندوق در سکه طلاست. ارزش سکه طلا نیز وابسته به دو عامل قیمت جهانی انس طلا و طبیعتا نرخ ارز برای تبدیل این قیمت به ریال است. نمودارهای سال‌های گذشته نشان می‌دهد برآیند بلندمدت نوسانات ارزش سکه، مثبت بوده و برای سرمایه‌گذاران در آن سودآور بوده است.
ریسک صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا چقدر است؟
هیچ سرمایه‌گذاری بدون ریسک نیست. سرمایه‌گذاری در صندوق طلا نیز از این قاعده مستثنا نیست. عمده ریسک این صندوق، نوسان ارزش سکه در بازار است. البته همان‌طور که گفته شده مدیر صندوق ابزار لازم برای پوشش ریسک مذکور را دارد.
هر شخص چقدر می‌تواند در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کند؟
جامعه هدف این صندوق همه مردم است. به عبارت بهتر، این صندوق مناسب همه افرادی است که تمایل دارند کوچک‌ترین پس‌انداز آن‌ها قابلیت سرمایه‌گذاری در طلا را داشته باشد.
بازده صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا چقدر است؟
بخش مهمی از بازده این صندوق‌های متأثر از بازده سکه طلاست؛ اما به کمک سایر ابزارهای بازار مشتقه که صندوق امکان استفاده از آن‌ها را دارد، این بازده می‌تواند کمتر یا بیشتر باشد.
آیا در سایر کشورها هم چنین صندوق‌هایی وجود دارد؟
تنوع صندوق‌ها در سایر کشور خیلی بیشتر است. صندوق عیار مشابه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در کامودیتی‌ها یا همان کالا است که در سایر کشورها در سایر فلزات اعم از گرانبها یا معدنی وجود دارند.
مردم برای سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها چه مواردی باید مدنظر قرار دهند؟
برای سرمایه‌گذاری در این صندوق داشتن کد بورسی الزامی است. پس از اخذ کد بورسی خرید یا فروش این صندوق‌ها امکان‌پذیر است؛ اما توصیه همیشگی ما برای سرمایه‌گذاران پرهیز از واکنش‌های هیجانی به نوسانات احتمالی در بازار است. ماهیت سرمایه‌گذاری ایجاب می‌کند که دیدگاه بلندمدت را مدنظر داشته باشند و به تیم‌های حرفه‌ای که مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری را برعهده دارند، اطمینان داشته باشند تا در نهایت از منافع آن بهره‌مند شوند.
- 23
- 6
