دایره‌های مزرعه؛ شوخی عجیبی که شهرت جهانی پیدا کرد

دایره‌های روی مزارع یا حلقه‌های کشتزار یک پدیده‌ی بسیار واضح و روشن هستند: آن‌ها نوعی هنر منظر به حساب می‌آیند که توسط انسان‌ها ساخته شدند.

به رغم شواهد موجود، برخی افراد هنوز فکر می‌کنند که دایره‌های روی مزارع ساخته‌ی موجودات بیگانه‌ای است که آن‌ها را با بشقاب پرنده ایجاد کرده‌اند. اما اشیاء ناشناس پرنده چه ارتباطی با دشت‌های غلات داشتند؟ و چرا این طرح‌ها از نظر تاریخی، انلگستان جنوبی را تداعی کرده‌اند؟ پاسخ تمام این پرسش‌ها ساده است: داگ بوئر و دِیو چورلی.

بوئر و چورلی دوستانی بودند که نزدیک وینچستر انگلستان زندگی می‌کردند. سال ۱۹۷۸، این دو در میخانه به این فکر افتادند که محض خنده دست به کار جالبی بزنند. بوئر و چورلی که از اخبار مربوط به فرود بشقاب پرنده‌ها الهام گرفته بودند تصمیم گرفتند سایت فرود بشقاب پرنده‌ی ساختگی خودشان را درست کنند. اخبار داغ فرود بشقاب پرنده‌ها به اواخر دهه‌ی ۱۹۷۰ مربوط می‌شود که پس از مصاحبه‌ی یک افسر بازنشسته نیروی هوایی درباره‌ی حادثه‌ی رازول (رویت یک شئ ناشناس پرنده سال ۱۹۴۷ در شهر رازول در ایالت نیومکزیکو) شدت گرفت.

بوئر و چورلی مجهز به مقداری تخته، طناب و یک رشته سیم پیچ‌خورده به لبه یک کلاه بیسبال برای پیاده کردن الگوهایشان، عازم مزرعه شدند و شروع به خلق این اثر هنری کردند. هیچ‌کس متوجه آن‌ها نشد. در واقع، این دو ظرف چندین سال در حومه‌ی جنوب انگلیس درگیر فعالیت شدند تا بالاخره این دایره‌های روی مزارع نظر رسانه‌های جهانی را به خود جلب کرد. داستان آن‌ها جهانی شد، مشتاقان بشقاب پرنده‌ها روانه‌ی آنجا شدند و هنرمندان نیز شوخی فریب‌آمیز آن‌ها را تایید کردند.

از آن زمان، دایره‌های روی مزارع هم به شکلی از هنر منظر و هم به یک جذابیت توریستی تبدیل شده‌اند. نقش آن‌ها به عنوان مصنوعات فرازمینی‌ها دیگر به قوت گذشته نیست، هرچند کسانی که آن را باور دارند هنوز بیگانگان را مسئول حداقل برخی از دایره‌های روی مزارع می‌دانند. این روزها، از این دایره‌ها برای تبلیغ المپیک و چیپ‌های کامپیوتری استفاده می‌شود.

دایره‌های روی مزارع چه هستند؟

دایره‌های روی مزارع الگو‌های بزرگی هستند که با مسطح کردن محصولاتی از قبیل گندم، جو یا کانولا درست می‌شوند. هنرمندان این دایره‌های کشتزار هنوز از تخته‌های چوب برای کوبیدن و درآوردن الگو‌ها استفاده می‌کنند و ردپاهایشان را در شیار‌های موجودِ لاستیک تراکتور پنهان می‌کنند تا این طرح‌ها طوری به نظر برسند که گویی بدون هیچ ردپایی از آسمان به زمین افتاده‌اند.

الگوی دایره‌های کشتزار متشکل از دایره‌های ساده و پیچیده‌تر است. انگلستان جنوبی همچنان کانون هنرمندانی است که دایره‌های کشتزار را خلق می‌کنند. شاهکار‌های این هنرمندان شامل مثلث‌ها، اشکال چرخان و هلال ماه است. گاهی‌اوقات دایره‌های کشتزار ظاهراً به دلایل طبیعی ایجاد می‌شوند. دایره‌های کشتزاری که بوئر و چورلی از آن‌ها الهام گرفتند سال ۱۹۶۶ در استرالیا پیدا شدند، اگرچه در واقع کشتزار نبودند، بلکه قطعاتی از نی‌های مسطح‌شده و شناور در تالابی در کوئینزلند شمالی بودند. کشاورزی که آن‌ها را یافت ادعا کرد یک بشقاب پرنده را در حال پرواز و دور شدن از آن منطقه دیده است، اما به گفته‌ی محلی‌ها شکل‌گیری این دایره‌ها در طول فصول مرطوب طبیعی است. محتمل‌ترین توضیح این است که این دایره‌ها فروباد (جریان هوا بسوی پایین) یا حلقه‌های کوچکی معروف به ویلی‌ویلی (شبیه دیو گردوخاک که نوعی گردباد است) هستند.

دایره‌های کشتزار معروف

نخستین گزارش مربوط به دایره‌های کشتزار در یک کتابچه‌ی چوبی یا کتاب کوچکی آمده که حاوی تصنیف‌های عاشقانه و اشعار و رساله‌هایی به نام «شیطان چمن‌زن یا شیطان علف‌چین» است که قدمت آن به ۱۶۷۸ بازمی‌گردد. به نقل از مرجع آکسفورد، این کتابچه داستان کشاورز خسیسی است که نمی‌خواهد برای چیدن محصول به کارگر پول بدهد. در عوض، تمام شب شیطان این کار را انجام می‌دهد و آن‌ها را به شکل دایره می‌چیند. البته اگرچه جو‌های این داستان چیده شدند، ولی صاف نشدند. ولی به هر حال معتقدان دایره‌های کشتزار از این داستان به عنوان مدرکی برای اثبات ریشه‌های عمیق این هنر استفاده می‌کنند.

سال ۱۹۹۶، دایره‌ی کشتزاری معروف به «جولیا سِت» نزدیک استون‌هنج پیدا شد. یک خلبان محلی ادعا کرد یک ساعت قبل از ظاهر شدن دایره‌های کشتزار بر فراز آن مزرعه پرواز کرده و چیزی ندیده، اما در پرواز دوباره به آنجا چشمش به دایره‌هایی افتاده که طرح‌شان به صورت تدریجی و مارپیچی بزرگ میشده است. این ماجرا منجر به این تصور شد که این دایره‌ها منشا ماوراءطبیعی دارند. اما به عقیده‌ی مجله‌ی آمریکایی «محقق شکاک»، این مشاهدات عینی عاری از جزئیات و کاملا سطحی هستند. از این گذشته، یک خالق دایره‌ی کشتراز محلی ادعا کرده که می‌داند چه کسی «جولیا سِت» را ساخته و خبر دارد که او این کار را شبِ قبل از شناسایی شدنش ساخته، نه در روشنایی روز!

شاید جذاب‌ترین دایره‌ی کشتزاری که در سطح دنیا خبرساز شد دایره‌های ساده‌ای بود که سال ۲۰۰۹ در مزرعه‌ی خشخاشی در تاسمانی شناسایی شد. در آنجا خشخاش را برای صنعت داروسازی و برای ساخت دارو‌هایی از قبیل مورفین پرورش می‌دهند. به گفته دادستان کل دولت استرالیا، کانگورو‌های کوچک وارد این مزارع شدند و حین خوردن خشاش‌ها به شکل دایره‌ای در حال جست و خیز بودند. این کانگرو‌های کوچک کیفور روی خشاش‌ها پا می‌کوبیدند و پایکوبی آن‌ها یک اثر دایره‌وار روی زمین به جای گذاشته است.

با همۀ این حرف‌ها و با اینکه ما می‌دانیم که دایره‌های روی کشتزار ساخته‌ی دست بشر هستند، اما این حقیقت چیزی از جذابیت بصری آن‌ها کم نمی‌کند.