برج جمجمه‌ها؛ مخوف‌ترین اثر باستان‌شناسی در مکزیک

موسسه ملی انسان‌شناسی و تاریخ مکزیک (INAH) در سال‌های اخیر اخبار بسیار جالبی از اکتشافات باستان‌شناسی در این کشور را اعلام کرده است؛ اکتشافاتی که توجه مردم دنیا را بیش از همیشه به تاریخ رازآلود و مرموز تمدن‌های باستانی آمریکای مرکزی جلب کرده‌اند.

یکی از جالب‌ترین و شاید بشود گفت ترسناک‌ترین اکتشافات این سال‌ها، پیدا شدن یک برج ۵۰۰ سالۀ متعلق به تمدن آزتک‌ها بود. خبر این کشف ابتدا در سال ۲۰۱۵ اعلام شد، اما کار جستجو پس از آن نیز ادامه داشته و در سال‌های بعدی نیز قسمت‌ها تازه‌ای از برج از زیر خاک بیرون آورده شده است.

نکتۀ خاص و ترسناک در مورد این برج این است که صد‌ها جمجمۀ انسان در ساخت آن به کار رفته است. در سال ۲۰۲۰ با بیرون آمدن قسمت‌های تازۀ برج از زیر خاک، مجموع تعداد جمجمه‌های شمارش شده در این برج به ۶۰۰ مورد رسید. گمان باستان‌شناسان این است که این تنها یکی از هفت برج جمجمه‌ای است که در پایتخت آزتک‌ها یعنی شهر تنوچتیتلان وجود داشته‌اند. این برج در کنار ویرانه‌های معبد مایور یافت شده است؛ معبدی با قدمت حدودا ۶۰۰ ساله که وقف خدای جنگ آزتک‌ها موسوم به هویتزیلوپوچتلی (Huitzilopochtli) و خدای باران موسوم به تلالوک (Tlaloc) شده بود.

باستان‌شناسان در ابتدا تصور می‌کردند که همۀ این جمجمه‌ها متعلق به مردان بالغی است که در جنگ با آزتک‌ها شکست خورده بودند. اما بررسی‌های بعدی نشان داد که در این بین جمجمه‌های زیادی متعلق به زنان و کودکان هم وجود دارد. به همین خاطر محققان فکر می‌کنند که احتمالا تعدادی از جمجمه‌ها مربوط به افرادی است که اسیر شده و بعدا قربانی شده بودند. باررا رودریگز باستان‌شناس می‌گوید: «به هر حال ما می‌دانیم که همۀ این جمجمه‌ها تقدیس شده بودند؛ یعنی به عنوان هدایایی به خدایان تقدیم شده بودند».

به اعتقاد باستان‌شناسان این جمجمه‌ها قبل از اینکه در این برج بزرگ در کنار هم قرار بگیرند، مدتی در نقاط مختلف شهر در تاقچه‌های کوچکتر در معرض دید مردم قرار داشته‌اند. اما در نهایت همۀ آن‌ها را کنار هم جمع می‌کنند و با استفاده از ملات آهک آن‌ها را در قالب یک ساختمان دایره‌ای شکل بزرگ روی هم می‌گذارند.

به گفتۀ موسسۀ انسان‌شناسی و تاریخ «اگرچه این بنا برای بینندگان امروزی بسیار مخوف به نظر می‌رسد، اما برای تمدن‌های آمریکای مرکزی این یک آیین قربانی بود که خدایان را زنده نگه می‌داشت و مانع از متلاشی شدن جهان می‌شد. در حقیقت این بنا برای آن‌ها بیشتر نمادی از زندگی بود تا مرگ».

برج جمجمه‌ای حدود ۵ متر قطر دارد و در سه مرحله ساخته شده که شروع آن احتمالا از زمان پادشاهی تلاتوآنی آهوئیزوتل در بین سال‌های ۱۴۸۶ تا ۱۵۰۲ میلادی بوده است. در زمان پادشاهی آهوئیزوتل امپراطوری آزتک‌ها به سمت کشور امروزی گواتمالا و اطراف خلیج مکزیک گسترش پیدا کرد و به بیشترین وسعت خود رسید. بر اساس گزارش‌های تاریخی، در زمان حکومت همین پادشاه و به مناسبت ساخت یک معبد جدید در شهر تنوچتیتلان، حدود ۲۰ هزار اسیر جنگی قربانی شده بودند.