راز عبارت فارسی روی مقبرۀ ۵ هزار سالۀ اسکاتلندی

«صخرۀ کوتوله‌ها» (dwarfie stane) در جزیرۀ «هولی» اسکاتلند، یک تخته‌سنگ ماسه‌ای بزرگ با طول هشت متر است که یک مقبرۀ ۵ هزارساله در درون آن کنده شده است. امروز اثری از آنچه در درون مقبره قرار داشته وجود ندارد و اینکه چه کسانی آن را کنده‌اند هنوز برای باستان‌شناسان مثل یک راز باقی مانده است.

آنچه که وجود این حفره در تخته‌سنگ را عجیب‌تر می‌کند این است که در آن دوران برای کندن آن هیچ ابزاری جز چکش‌ها و ابزار‌های سنگی وجود نداشته است؛ بنابراین این می‌بایست کاری پر زحمت و بسیار طولانی بوده باشد.

ورودی اتاقک یا مقبره‌ای که در درون این سنگ کنده شده کمتر از یک متر ارتفاع دارد و به همین خاطر است که محلی‌ها نام آن را تخت‌سنگ کوتوله‌ها گذاشته‌اند. در انتهای این ورودی دو اتاقک کوچک طاقچه مانند کنده شده که هر کدام از آن‌ها نیز کوچکتر از قامت یک انسان هستند.

بر طبق افسانه‌های محلی اینجا محل زندگی کوتوله‌ای به اسم ترولید بوده است. البته قطعا باستان‌شناسان با این فرضیه موافق نیستند! شباهت این اثر باستانی با آثار دیگری از این نوع نشان می‌دهد که این در واقع یک مقبرۀ مربوط به عصر سنگ است.

جلوی این مقبره یک تخته‌سنگ کوچکتر قرار دارد که مخصوص مسدود کردن مسیر ورود بوده است. اطلاعات تاریخی حاکی از آن است که تا قرن شانزدهم میلادی هنوز ورودی این حفره مسدود بوده است.

آثاری از تلاش برای ورود به درون اتاقک در قسمت بالای تخت سنگ به چشم می‌خورد. هر چیزی که قبلا در این مقبرۀ عجیب وجود داشته احتمالا توسط نخستین کسانی که در قرن ۱۶ وارد آن شده‌اند برداشته شده است.

نوشتۀ فارسی

این تخت سنگ عجیب در طی دو سه قرن اخیر توجه خیلی از کسانی را که از این منطقه بازدید کرده‌اند به خود جلب کرده است. بعضی از این افراد نوشته‌هایی را نیز بر روی دیوارۀ این اثر حک کرده‌اند که یکی از جالب‌ترین آن‌ها این عبارت به زبان و خط فارسی است که بسیار هم زیبا و هنرمندانه حک شده است: «دو شب نشسته‌ام و صبر آموخته‌ام».

این عبارت را یک افسر ارتش انگلیس به اسم کاپیتان ویلیام ماونسی (william mounsey) حدود ۱۷۰ سال قبل در سال ۱۸۵۰ میلادی حک کرده است. ماونسی شیفتۀ باستان‌شناسی و تاریخ شرق بود و به طور ویژه به فرهنگ‌های یهودی و ایرانی علاقه داشت. او بعد از بازنشستگی از ارتش، در سراسر بریتانیا به عنوان یک باستان‌شناس آماتور به گشت و گذار می‌پرداخت. عبارت فارسی روی تخت‌سنگ کوتوله‌ها را او در جریان یکی از همین سفر‌ها از خودش به جا گذاشته است.

ماونسی به چند زبان مختلف از جمله یونانی، لاتین و فارسی احاطه داشت. یک ادعا این است که او فارسی را زمانی آموخته بود که به عنوان جاسوس در ایران و افغانستان فعالیت می‌کرد. در قسمت بالای عبارت فارسی، ماونسی اسم خودش را با خط لاتین، اما به صورت برعکس یعنی از راست به چپ (شبیه خط فارسی) نوشته است. ماونسی یادگاری‌های دیگری نیز به زبان‌های مختلف بر روی آثار باستانی دیگر در نقاط مختلف بریتانیا حک کرده است.