کشف خانه‌های ۷ هزارساله در عربستان؛ وقتی صحرا سرسبز بود

به گزارش فرادید، باستان‌شناسان در عربستان سعودی هشت محوطه‌ی دایره‌ای از سنگ‌های ایستاده را مورد کاوش قرار داده‌اند که می‌گویند در گذشته از آن‌ها به عنوان خانه استفاده شده است. این تیم روز ۲ جولای در مجله لِوانت گزارش داد که حدود ۳۴۵ مورد از این سازه‌ها از طریق بررسی‌های هوایی در سراسر منطقه‌ای نزدیک شهر العلا در شمال غربی عربستان سعودی مشاهده شده‌اند. اندازه این محوطه‌های دایره‌ای از قطر ۴ تا ۸ متر متغیر است و دست‌کم یک سنگ ایستاده در مرکز هر کدام از آن‌ها قرار دارد. 

قدمت این محوطه‌های دایره‌ای به حدود ۷۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد و بقایای دیوارهای سنگی و دست‌کم یک درگاه در آن‌ها وجود دارد. این محوطه‌ها احتمالاً سقف‌هایی از جنس سنگ یا مواد ارگانیک داشتند.

باستان‌شناسان در جریان حفاری‌هایشان، بقایای ابزارهای سنگی زیادی از جنس بازالت را در این محوطه‌ها کشف کردند. پنج مورد از این محوطه‌های دایره‌ای سنگی به تنهایی دارای حدود ۲۲۵ کیلوگرم ابزار سنگی بود. باستان‌شناسان بقایای استخوان‌های گوسفند، بز و گاو را هم آنجا یافته‌اند. 

میان یافته‌ها انواعی از صدف‌ها نیز بودند که همگی آن‌ها از دریای سرخ آورده شدند که در حدود ۱۲۰ کیلومتری غرب این مکان واقع شده است. حضور صدف گواه رشد شبکه‌های تجارت و تبادل، هم‌زمان با جابجایی است. 

دست‌سازه‌های یافت‌شده درون این محوطه‌های دایره‌ای و همچنین شباهت دایره‌ها به خانه‌های باستانی حفاری‌شده در اردن، نشان‌دهنده‌ی این است که بسیاری از محوطه‌های دایره‌ای سنگ‌های ایستاده، اگر نگوییم تمام آن‌ها، سازه‌های «سکونتی» بوده‌اند. 

انسان‌های امروزی، گاهی اوقات، هدف از ساخت دایره‌های سنگی مانند آن‌هایی که در استون‌هنج است را به اهداف مذهبی نسبت می‌دهند، در حالی که بسیاری از سازه‌های خانگی اولیه به شکل دایره بودند. 

جِین مَک‌ماهون، محقق افتخاری در دانشگاه استرالیای غربی و نویسنده اصلی این مقاله گفته: «در سطح جهانی، معماری خانگی اولیه همیشه وجود داشته و خانه‌های مستطیلی، بعدها در دوران نوسنگی ساخته شدند. 

حدود ۷۰۰۰ سال پیش، محیط عربستان سعودی بسیار مرطوب‌تر از امروزه بود، اما کشاورزی هنوز رواج نگرفته بود. مَک‌ماهون گفته: «هیچ مدرکی از گونه‌های گیاهی اهلی کشاورزی مانند گندم و جو وجود ندارد، اما جمع‌آوری گیاهان وحشی احتمالاً انجام میشده و شاید برای افزایش احتمال پرورش گونه‌های وحشی و محصول آن‌ها، به طبیعت منطقه دست برده شده است.» 

وقتی این دایره‌های سنگ‌های ایستاده کاربرد داشتند، شکل دیگری از سازه سنگی به شکل مستطیل به عنوان دیوار ساخته شد. حفاری‌ها در این قبیل سازه‌های مستطیلی نشان داده که آنها اهداف آیینی داشتند و احتمالاً قربانی کردن احشام را شامل میشدند. کاربرد همزمان مستطیل‌ها و محوطه‌های دایره‌ای سنگ‌های ایستاده نشان می‌دهد این دو نوع سازه سنگی بزرگ، جنبه‌هایی از یک هویت فرهنگی جداگانه بودند. 

گَری رولفسون، استاد بازنشسته انسان‌شناسی کالج ویتمَن و دانشگاه ایالتی سن‌دیگو که در این تحقیق مشارکت نداشته اما تحقیقات گسترده باستان‌شناسی در این منطقه انجام داده گفته که به عقیده او مردمانی که این محوطه‌های گرد و مستطیلی از سنگ‌های ایستاده را ساخته‌اند، از تبار مردمانی بودند که حدود ۵۰۰ سال پیش‌تر در اردن و سوریه زندگی می‌کردند.

به گفته رولفسون، معماری این محوطه‌های گرد مشابه سازه‌های یافت‌شده در اردن ۵۰۰ سال پیش است و مردمانی که این سازه‌ها را در اردن ساختند، گوسفند، بز و گاو پرورش می‌دادند. شاید مهاجرت آن‌ها ناشی از افزایش جمعیت به لطف فناوری‌های جدید شکار بوده. این پیشرفت‌های شکار عرضه غذا را بسیار بالا برد و این افزایش به نوبه خود، منجر به افزایش جمعیت انسانی در نواحی اردن/سوریه شد. 

رولفسون گفته که جمعیت آن‌ها در اردن شرقی و بخش‌هایی از سوریه، افزایش یافت و آن‌ها ناچار بودند مناطق تازه‌ای برای شکار پیدا کنند و همین انگیزه سبب رفتن تدریجی آن‌ها به سمت جنوب، یعنی عربستان سعودی امروزی شد.