۱۲ سنت جالب و باورنکردنی قبایل آفریقایی

در سراسر آفریقا، جوامع قبیله ای سنت هایی را اجرا می کنند که فرهنگ هایشان را شکل داده اند، سنت هایی که در طول قرن ها و شاید حتی یک میلیون سال شکل گرفته اند. هر کدام از این سنت ها و آداب که در شرایطی خاصی یا یک زمان معین از سال انجام می شوند جذابیت خاص خود را دارند و برای ناظران غیربومی عجیب و غریب و البته جالب به نظر می رسند. بسیاری از قبایل آفریقایی هنوز هم سنت ها و سبک زندگی قدیمی خود را حفظ کرده و از دنیای مدرن دوری می کنند و زندگی بدوی آن ها همراه با سنت های منحصر به فرد، انسان های آمده از جوامع مدرن را در حیرت فرو می برد. در ادامه قصد داریم شما را با تعدادی از این سنت ها و آداب جالب قبایل آفریقایی آشنا کنیم. 

۱- قبیله ی وودابی، مراسم گِرِوول

در انتهای فصل بارندگی در نزدیکی رودخانه ی چاد در شمال نیجر، مردم قبیله ی «وودابی» (Wodaabe) برای برگزاری جشن «کیور سالی» (Cure Salee) یا «جشنواره ی صحرا نشین ها» دور هم جمع می شوند. در این جشنواره مسابقه ای به نام «گِرِوول» (Gerewol) برگزار می گردد که در آن مردان در زمینه ی زیبایی با هم رقابت می کنند. در این مسابقه مردان جوان (بخصوص دامداران) با آرایش کامل، زیورآلات و بهترین لباس هایی که دارند کنار هم می ایستند تا داوران زن زیباترین آن ها را انتخاب کنند. دندان ها و چشم های سفید طرفداران بیشتری دارند از این رو مردهای جوان تا جایی که می توانند پوزخند می زنند و دهان و چشم هایشان را به شکل های مختلف باز می کنند تا نظر داوران را جلب کنند.

۲- قبیله ی مورسی، صفحات داخل لب

صفحات گرد داخل لب ها که به آن ها «Dhebi a Tugion» گفته می شود توسط زنان قبیله ی مورسی در نزدیکی منطقه ی «جینکا» در دره ی «اومو» در اتیوپی مورد استفاده قرار می گیرد. این قبیله یکی از معدود قبیله ها در شرق آفریقاست که هنوز این سنت قدیمی را ادامه می دهند اما باستان شناسان صفحاتی را در این منطقه پیدا کرده اند که بیش از ۳۰ سال پیش مورد استفاده قرار گرفته اند. به گفته ی دکتر جروم لوییس از کالج لندن:” از این صفحات به عنوان یک وسیله ی زیبایی استفاده می شود. همچنین این صفحات روشی منحصر به فرد برای متمایز کردن فرد از دیگران محسوب می شود”.

بعد از سوراخ کردن لب پایین با یک میخ چوبی هر چند وقت یک بار میخ چوبی بزرگ تری جایگزین میخ قبلی می شود تا این که سوراخ لب به اندازه ی کافی باز شده و یک صفحه ی سرامیکی نعلبکی شکل در داخل آن قرار می گیرد که با گذشت زمان باعث بازتر شدن لب خواهد شد. ممکن است شعاع این صفحات به ۲۰ سانتیمتر نیز برسد.

۳- قبیله ی هیمبا، اوتجیزه

زنان قبیله ی نیمه صحرا نشین «هیمبا» (Himba) در شمال نامیبیا به خاطر موها و رنگ قرمز صورت خود معروف هستند. این ظاهر در اثر استفاده ی هر روزه  از ماده ای به نام «اوتجیزه» (Othize) روی صورت و موها که خمیری ساخته شده از ترکیب کره، چربی و خاک رس است بدست می آید. قبلاً تصور بر این بود که این ماده برای حفاظت در برابر اشعه ی آفتاب و دور کردن حشرات موذی استفاده می شود اما زنان قبیله ی هیمبا گفته اند که این ماده کاربرد کاملاً آرایشی دارد که منطقی به نظر می رسد زیرا این کار در میان مردان قبیله دیده نمی شود.

۴- قبیله ی هامار، مراسم پریدن از روی گاو

در دره ی «اومو» در اتیوپی قبیله ای وجود دارد که دامداران هر از گاهی در مراسمی خاص از روی گاوهای خود می پرند. مردان جوان قبیله ی «هامار» (Hamar)، مردانگی خود را با پریدن از روی گاوها و در واقع دویدن روی پشت این گاوها اثبات می کنند در حالی که باید کاملاً لخت باشند. هدف چیست؟ این مراسم به معنای رسیدن به بلوغ است و افراد جوان وقتی که توانستند چهار بار از روی این گاوها عبور کنند می توانند ازدواج نمایند. لغزش و افتادن از روی گاوها می تواند باور مردم قبیله در مورد مرد بودن فرد را به شدت خدشه دار کرده و عواقب ناگواری برای وی در پی داشته باشد.

۵- قبیله ی خوسا، اولوالوکو

در مناطق «کیپ شرقی» در آفریقای جنوبی، مردان جوان قبیله ی «خوسا» (Xhosa) با رسیدن به سن بلوغ در مراسمی به نام «اولوالوکو» (Ulwaluko) شرکت می کنند. این مردان جوان که به آن ها «آباخوتا» (Abakhwetha) گفته می شود ابتدا بدون بی حس کردن ختنه شده و سپس در حالی که در یک پتو پیچیده شده اند و صورتشان با گل پوشانده شده همراه با مقدار کمی آذوقه باید دهکده را ترک کرده و به سمت جنگل می روند.

این افراد باید به مدت ۲ ماه دور از خانه و در داخل سازه ای که توسط افراد بالغ روستا برای این کار ساخته شده است مانده و بتوانند امورات خود را بگذرانند. بعد از پایان دو ماه اقامت در جنگل آن ها به روستا بازگشته و دیگر عنوان «پسر» به آن ها اطلاق نمی شود. در ادامه پتوی دیگری که متفاوت از قبلی است به آن ها داده خواهد شد. این مراسم اجباری بوده و انتقاداتی به خشونت و سختی آن وجود دارد.

۶-قبیله ی چِوآ، زن سالاری

زنان قبیله ی «چِوآ» (Chewa) شاید رتبه ی برابری با مردان قبیله نداشته باشند اما در یک موضوع حرف اول را می زنند: توارث. وراثت و نژاد در این قبیله که در مناطق گسترده ای از زامبیا، زیمبابوه و مالاوی پراکنده شده اند به زنان بستگی دارد و در واقع املاک و زمین ها نیز از طریق مادر به افراد به ارث می رسد. اگر چه توارث از طریق مادر باعث می شود که زنان قدرت خاصی در این جوامع داشته باشند اما با این وجود باز هم مردان هستند که قدرت اصلی و عمده را در قبیله ی خود در دست دارند. در واقع حتی با این برتری نیز زنان قدرتی به اندازه ی مردان ندارند.

یکی دیگر از سنت هایی که زنان قبیله ی «چوآ» نمی توانند در آن حضور داشته باشند گروهی با عنوان «برادری نیائو» (Nyau Brotherhood) است که با روش خاصی که در عکس می بینید ارواح را حرکت داده و رقص خاصی با عنوان «گوله وامکولو» (Gule Wamkulu) را در فصل برداشت محصول و در مراسم عروسی و تدفین انجام می دهند.

۷-قبیله ی ماسای، آب دهان ریختن

آب دهان ریختن یکی از کارهای مهمی است که افراد قبیله ی «ماسای» (Maasai) در شرق آفریقا انجام می دهند و این موضوع برای آن ها به معنای بخشش است. مردم این قبیله دیدگاه های متفاوتی در مورد مکان قرار گرفتن قدرت و طبع یک فرد دارند و برای آن ها آب دهان ماهیت شما به عنوان یک انسان را نشان می دهد. تف کردن به معنای بخشیدن بخشی از وجود و قدرت خود به دیگران است. این کار در سنین پایین آغاز می شود و روی نوزادان تازه به دنیا آمده آب دهان ریخته می شود و بدین نحو افراد تف کننده برای وی زندگی خوبی را آرزو می کنند. اگر بخواهید به جایی دیگر بروید افراد سالمند قبیله قبل از عزیمت روی سر شما آب دهان خواهند ریخت تا رفتن شما را متبرک کنند و بدین ترتیب شما هر جا که بروید در امان و سلامت باقی خواهید ماند.

۸- قبیله ی سان، رقص شفابخش

مردم قبیله ی «سان» (San) در کشورهای بوتسوانا، آنگولا و نامیبیا در جنوب آفریقا سکونت دارند و برخی آن ها را قدیمی ترین ساکنان زمین می دانند. شیوه ی شکار دسته جمعی آن ها هزاران سال قدمت دارد و رقصی جالب نیز با این مراسم همراه است که از آن با نام «رقص شفابخش» یاد می شود. بر اساس مطالعات تاریخی در این مراسم که یک شب تمام ادامه دارد تمامی افراد قبیله شرکت می کنند و در آن افراد سالمند و درمانگران قبیله دور آتش می رقصند.در واقع افراد قبیله پشت سر این افراد می رقصند، آوازهای مخصوص می خوانند و نفس نفس می زنند تا این که به حالت خلسه وارد شوند. این روش باعث می شود که با ارواح نیاکان و مردگان خود ارتباط برقرار کنند و کسانی که بیمار هستند نیز از این طریق شفا پیدا می کنند.

این سنت در حال از بین رفتن است و در برخی از جوامع سان این مراسم تنها برای توریست ها برگزار می شود زیرا آن ها به اجبار از تمامی قلمروهای قدیمی شان کوچ داده شده اند و دیگر نمی توانند مراسم شکار را برگزار کنند.

۹- قبیله هایی با زبان بانتو، لوبولا

سنت «لوبولا» (lobola) مراسمی مربوط به زناشویی است که در میان قبایل متعددی که در آفریقای جنوبی، زیمبابوه و سوازیلند سکونت داشته و به زبان «بانتو» (Bantu) صحبت می کنند و به ویژه در میان قبیله ی «زولو» (Zulu) دیده می شود. در واقع این مراسم که به معنای «ثروت عروس» است خانواده ی داماد با خانواده ی عروس در مورد مهریه ی او مذاکره می کنند. این مهریه ممکن است به اشکال مختلفی از جمله پول نقد باشد اما برخی احشام را ترجیح می دهند. بر اساس برخی گزارش ها در سال ۱۹۹۸، نلسون ماندلا که اصالتاً از افراد قبیله ی «تمبو» (Thembu) بود ۶۰ گاو را به عنوان مهریه به زن جدیدش گراکا ماچل پرداخت کرد.

این مراسم درگیری های بسیاری را به دنبال دارد زیرا مردی که قصد دارد ازدواج کند باید دستکم گله ی بزرگی گاو داشته باشد و تا زمانی که گله ی گاوهایش را به مقدار معینی برساند در خانه ی پدرش ماندگار بوده و برای وی کار خواهد کرد. در چنین جوامع دامداری افراد معمولاً در اواسط چهل سالگی موفق به ازدواج می شوند. به همین دلیل معمولاً تعداد زنانی که در سن ازدواج قرار دارند افزایش پیدا می کند زیرا مردان هم سن بسیار کمی توانایی تامین مهریه های سنگین را دارند.

۱۰-قبیله ی توارِگ، سربند تانگلماست

قبیله ی «توارِگ» (Tuareg) تنها قبیله ای است که در آن مردها به جای زن ها از روپوش و نقاب استفاده می کنند. این روپوش که «تانگلماست» (Tangelmust) نام دارد در واقع یک سربند آبی رنگ است که تا هشت متر نیز طول دارد و در سر و صورت پیچیده می شود. این سربند برخلاف شکل ظاهری خود با سربند مسلمانان کاملاً تفاوت داشته و اگر چه از آن برای محافظت در برابر آفتاب و طوفان شن استفاده می شود بلکه مردان قبیله در شب نیز آن را بر سر دارند، و حتی در حین غذا خوردن. مردان صورت خود را نیز با همین سرپوش در برابر افراد غریبه و زنان می پوشانند در حالی که زنان اجباری برای پوشاندن صورت خود در این مورد ندارند.

۱۱- قبیله ی بودی، مراسم نمایش چاقی کائل

هر سال در ماه ژوئن یا جولای در دره ی اومو در اتیوپی که با سال جدید قمری قبیله ی «بودی» (Bodi) به نام «کائل» (Ka’el)مصادف است یک مراسم خاص برگزار می شود. در ماه های منتهی به سال جدید برخی از مردان قبیله به مدت چند ماه در قرنطینه به سر برده و برای چاق شدن مخلوطی از شیر و خون گاو می نوشند تا شکمشان باد کرده و به شدن چاق شوند. سپس هر قبیله مرد ازدواج نکرده ای را به عنوان نماینده ی خود در مسابقه ی چاق ترین مرد شرکت می دهد و بدین ترتیب کسی که برنده شود افتخار زیادی کسب کرده و می تواند همسر خوبی برای خود انتخاب نماید. جالب این که بعد از به پایان رسیدن این جشنواره مردان چاق شده در عرض چند هفته به شرایط پیش از چاق شدن برمی گردند و وزنشان کاهش پیدا می کند.

۱۲- قبیله ی داسانِچ، زیورآلاتی بازیافتی

باید بگوییم که فرهنگ چیز ثابت و تغییر ناپذیری نیست و جوامع مختلف همواره عناصر و سنت های جدیدی را به فرهنگ خود اضافه می کنند. برای مثال قبیله ی «داسانِچ» (Dassanech) در دره ی اومو در اتیوپی و در مرز کنیا از انواع زباله ها و به خصوص در بطری به عنوان زیورآلات استفاده می شود. زنان قبیله این درهای بطری را به سربندهای پرسرو صدا و زیبا تبدیل می کنند. برخی دیگر از زنان نیز از ساعت های شکسته و بدلیجات استفاده می کنند تا به چشم آمده و جلب توجه کنند. بدین ترتیب شانس ازدواج کردن آن ها افزایش پیدا خواهد کرد.