استفاده از دستگاه‌های خطرناک برای پیدا کردن کفش مناسب!

پیدا کردن کفش مناسب پایتان کار سختی نیست. فقط باید در فروشگاه چند قدم با آن راه بروید. فشار دادن جلوی کفش یا فرو بردن انگشت اشاره در پشت پاشنه کفش هم یک روش دیگر است. اما در دهه ۱۹۲۰ تا اواسط دهه ۵۰ بسیاری از کفش فروشی‌های آمریکا و اروپا از دستگاه اشعه ایکس استفاده می‌کردند، مثل همان دستگاهی که در فرودگاه برای بررسی چمدان‌ها به کار می‌رود، اما کوچکتر! این دستگاه‌ها استخوان و گوشت پا و هم چنین طرح کلی کفش را به وضوح نشان می‌دادند و به مشتریان کمک می‌کردند بهترین کفش را انتخاب کنند.

فلوئورسکوپ کفش یک لوله اشعه ایکس رو به بالا داشت که داخل یک جعبه فلزی نصب شده بود و یک صفحه فلوئورسنت در بالا با سه دریچه مشاهده داشت. مشتری پای خود را از دهانه کناری دستگاه وارد جعبه می‌کرد و بین لوله و صفحه فلوئورسکوپی قرار می‌داد. اشعه ایکس از کفش و پا نفوذ می‌کرد، به صفحه فلوئورسنت برخورد کرده و آن را با تصویر پای مشتری روشن می‌کرد. مشتری، فروشنده و یک نفر دیگر از طریق سه دریچه همزمان این تصویر را می‌دیدند.

این دستگاه‌ معمولا پوشش محافظ داشت، اما گاهی برای بهترشدن کیفیت تصویر یا سبک شدن دستگاه، برداشته می‌شد. بنابراین میزان قابل توجهی از تابش در همه جهات پراکنده می‌شد و کل بدن مشتری و فروشنده را تحت تاثیر قرار می‌داد. هر بار مشاهده معمولی که حدود ۲۰ ثانیه طول می‌کشید، به اندازه نصف تابش سی‌تی‌اسکن قفسه سینه، فرد را در معرض تابش قرار می‌داد. برخی از این دستگاه‌ها دوز خطرناکی (حدود سیصد برابر حد مجاز) از اشعه را به بدن می‌تاباندند.

حتی کسانی که در اتاق انتظار می‌نشستند، هم در معرض تابش بودند. این قضیه وقتی تشدید می‌شد که مشتریان به ندرت یک جفت کفش را امتحان می‌کردند و معمولا هر بار و در طول سال دفعات بسیاری از این دستگاه استفاده می‌کردند.

فروشندگان بیش از همه در معرض خطر بودند، چون کل روز و همه روز‌هایی که سرکار می‌رفتند در معرض تابش بودند. در شماره ۱۹۵۷ مجله پزشکی بریتانیا، درباره یک زن ۵۶ ساله توضیح داده شده بود که پای راستش در اثر سوختگی پرتوی دچار درد شدید شده و پوست آن آسیب دیده بود. پزشکان فهمیدند که این زن ۱۰ سال است در یک کفش فروشی کار می‌کند. او ۱۵ تا ۲۰ بار در روز از فلوئورسکوپ کفش استفاده ‌می‌کرده و گاهی برای اینکه ترس بچه‌ها بریزد پای خود را داخل دستگاه می‌گذاشته تا نشان دهد خطری ندارد.

فلوئورسکوپ کفش اولین بار توسط دکتر ژاکوب لو در جنگ جهانی اول ساخته شد تا بتواند بدون نیاز به درآوردن کفش سربازان زخمی، از پای آن‌ها عکس اشعه ایکس بگیرد. این دستگاه کمک زیادی به این روند کرد و دکتر لو می‌توانست تعداد زیادی از بیماران را در مدت کوتاهی معاینه کند. او بعد از جنگ، این دستگاه را برای تعیین کفش مناسب تغییر داد و برای اولین بار در همایش کفش‌فروشان بوستون در سال ۱۹۲۰ از آن رونمایی کرد. او هفت سال بعد این اختراع را در آمریکا ثبت و ادعا کرد: «کفش فروشان با این دستگاه می‌توانند مشتریان خود را مطمئن کنند که دیگر نیازی به پوشیدن کفش‌ها و پوتین‌های نامناسب نیست، و والدین با خیال راحت کفشی می‌خرند که به مفاصل حساس کودکانشان آسیبی نمی‌زند.»

در همان زمان، یک دستگاه مشابه در بریتانیا ثبت شد، این دستگاه پدوسکوپ نامیده می‌شد. در عرض چند سال، فلوئورسکوپ و پدوسکوپ، ویژگی متمایز فروشگاه‌های درجه یک انگلستان و آمریکای شمالی شدند. اوج این ماجرا دهه ۱۹۵۰ بود که سه هزار دستگاه در بریتانیا و ده هزار دستگاه در آمریکا و چند هزار دستگاه در کانادا وجود داشت.

برکسی پوشیده نبود که اشعه ایکس مضر است. در سال ۱۹۲۷ هرمان ژوزف مولر مقاله‌ای منتشر کرد که ارتباط بین بروز سرطان استخوان در نقاشان (صفحات ساعت‌های شب نما) با رادیوم و مواجهه با اشعه را بررسی می‌کرد. اما داده‌های کافی برای اندازه گیری سطح خطر وجود نداشت. بعد از بمباران هیروشیما و ناگازاکی، دانشمندان شروع به بررسی اثرات بلندمدت پرتو‌ها کردند.

در سال ۱۹۴۶ انجمن استاندارد آمریکا برای اولین بار راهنمایی برای تولید فلوئورسکوپ کفش ارائه کرد و میزان تابش دستگاه‌ها را محدود کرد. همچنین برای اولین بار، کفش فروشی‌ها ملزم شدند که علائم هشدار دهنده روی این دستگاه‌ها قرار دهند و مشتریان را آگاه کند که بیش از ۱۲ بار در سال نباید از این دستگاه استفاده کنند.  اما تحقیقی که دوسال بعد در دیترویت انجام شد نشان داد که بیشتر دستگاه‌ها دوز خطرناکی از اشعه تابش می‌کنند و نگرانی زیادی این کشور را فراگرفت. بررسی و نظرسنجی‌های بعدی در ایالات مختلف آمریکا نشان داد که ۷۵ درصد دستگاه‌ها خطرناک هستند. در سال ۱۹۵۰ اولین هشدار‌ها را دادند و ماشین‌ها کم کم از فروشگاه‌ها کنار رفتند. اما سه دهه دیگر طول کشید تا آخرین دستگاه هم کنار گذاشته شود.