بسیاری از فرهنگ‌ها اعتقادات خاصی درباره سنجاقک‌ها دارند. برخی دید مثبتی دارند و آن‌ها را نماد موفقیت و سعادت می‌دانند و برخی سنجاقک‌ها را دوست ندارند و آن‌ها را بدیُمن می‌دانند. در این مطلب با حقایق جالبی درباره این حشرات زیبا آشنا می‌شوید.
یک موجود سحرآمیز
حتما دلیلی دارد که سنجاقک‌ها توجه زیادی را به خود جلب کرده اند. محققان تخمین می‌زنند که قدمت این حشرات پیچیده به ۱۸۰ تا ۳۰۰ میلیون سال پیش بازمی‌گردد. امروزه بیش از ۵۰۰۰ نوع سنجاقک وجود دارد.
این حشرات منحصربه فرد دندان ندارند بنابراین خطری برای انسان ندارند. آن‌ها ابتدا تخم هستند، سپس در آب زندگی می‌کند و در نهایت یک سنجاقک بالغ می‌شود. سنجاقک می‌تواند هر یک از بال‌هایش را جداگانه کنترل کند و از نظر پرواز یکی از بی‌نظیرترین گونه‌ها است.
سنجاقک‌های خوش یمن در ژاپن
سنجاقک‌ها در ژاپن نماد خوش شانسی هستند. این باور به افسانه‌ای درباره امپراتور باستان، یوریاکا تنوو مربوط می‌شود. طبق این افسانه، یک حشره دست امپراتور را هنگام شکار گاز می‌گیرد. بعد از آسیب دیدگی، سروکله یک سنجاقک پیدا می‌شود و حشره را می‌خورد؛ بنابراین سنجاقک نماد قدرت و پیروزی می‌شود. برخی هم معتقدند که سنجاقک‌ها در جشن بودایی «بون» به عنوان نماد ارواح درگذشتگان ظاهر می‌شوند.
عقاید سرخپوست‌ها
سنجاقک‌ها در بسیاری از نقاشی ها، گردنبند‌ها و سفال‌های سرخپوستان بومی آمریکا به چشم می‌خورند. یکی از افسانه‌ها که به طور گسترده دست به دست شد این بود که سنجاقک‌ها از اژدها سرچشمه می‌گیرند. در این افسانه، گرگ صحرایی یک اژد‌های پرنده را متقاعد می‌کند که به شکل سنجاقک‌هایی که امروزه می‌شناسیم، دربیاید.
سنجاقک‌ها نمی‌توانند دوباره به اژدها تبدیل شوند و نماد تغییر و توهم هستند. برخی بومیان آمریکا هم اعتقاد دارند که اگر سنجاقک روی قلاب ماهیگیری شما بنشیند، موفق می‌شوید ماهی بگیرید. علاوه بر این، رنگ سنجاقک نشان دهنده رنگ ماهی است که خواهید گرفت.
طلسم خوش شانسی در چین
دیدگاه چینی‌ها نسبت به سنجاقک شبیه دیدگاه آمریکایی‌ها به کفشدوزک است: طلسم خوش شانسی. همچنین آن‌ها باور دارند که سنجاقک هماهنگی و کامیابی می‌آورد و با آرامش همراه است، چون تماشای سنجاقک در حال پرواز شما را وارد حالت مراقبه می‌کند.
طبق فلسفه چینی فنگ شویی، سنجاقک نشانه شروع دوباره و موفقیت است. همچنین برخی معقدند که سنجاقک نماد روح اژدها، موجودی افسانه‌ای در افسانه‌های قدیمی چین است.
پیش بینی آب و هوا در ویتنام
سنجاقک‌ها در ویتنام هوا را پیش بینی می‌کنند. اگر ببینید که سنجاقکی نزدیک به زمین پرواز می‌کند، به این معناست که قرار است باران ببارد. برعکس، سنجاقکی که در ارتفاع بالا پرواز می‌کند نشان دهنده یک روز آفتابی است. اگر هم سنجاقک در میانه پرواز کند، نشان دهنده یک روز ابری است. علاوه بر پیش بینی آب و هوا، برخی ویتنامی‌ها مثل بسیاری از کشور‌های آسیایی معتقدند که سنجاقک نماد مثبتی است که هماهنگی را نشان می‌دهد.
«لولوی پرنده» در سوئد
برخلاف بسیاری از فرهنگ‌های آسیایی، سنجاقک‌ها در سوئد دوست داشتنی نیستند. آن‌ها معتقدند که سنجاقک‌ها بد یمن هستند و نشان از غم و آسیب دارند. این دیدگاه منفی نسبت به سنجاقک‌ها در نام‌های که برای این حشره درنظر گرفتند هم مشهود است، یکی از آن‌ها به معنای «لولوی پرنده» است و دیگری به معنای «نیش‌زن کور»
نام دوم شاید به این افسانه مربوط باشد که سنجاقک‌ها چشم بچه‌های نافرمان یا دروغگو‌ها را می‌دوزند. یعنی این حشرات به دنبال ارواح بد می‌گردند و اگر دور شما بگردند به این معناست که شاید فکر‌های بدی در سرتان باشد.
افسانه سنجاقک در آلمان
آلمانی‌ها ۱۵۰ نام برای سنجاقک دارند که بسیاری از آن‌ها بد هستند. یکی از افسانه‌های آلمانی درباره سنجاقک این است که یک شاهزاده خانم در حال اسب سواری از حرف زدن با یک مرد کوچک خودداری می‌کند و سوار بر اسب از روی او رد می‌شود؛ بنابراین مرد شاهزاده خانم را نفرین می‌کند که برای همیشه به اسبش بپیوندد. شاهزاده و اسب با هم ترکیب شدند و به شکل سنجاقک درآمدند.
افسانه رومانیایی
بسیاری از نام‌های آلمانی برای سنجاقک از کلمه «شیطان» استفاده می‌کنند. به همین ترتیب، سایر کشور‌های اروپایی هم معتقدند که سنجاقک‌ها با شیطان یا جادوی سیاه در ارتباط هستند. این باور‌ها از یک افسانه رومانیایی ریشه می‌گیرد.
در این داستان، شیطان باید از یک دریاچه بگذرد. او از یک ماهیگیر کمک می‌خواهد، اما مرد از سوار کردن شیطان در قایقش خودداری می‌کند؛ بنابراین شیطان به شکل سنجاقک در می‌آید تا از دریاچه عبور کند و به این ترتیب سنجاقک به وجود می‌آید.
درمان مار در انگلستان
مانند بیشتر اروپا، در انگلستان هم معمولا سنجاقک‌ها دوست داشتنی نیستند. افسانه انگلیسی از این نظر منحصربه فرد که سنجاقک را به مار ربط می‌دهد. طبق این افسانه سنجاقک‌ها روی سر مار‌هایی می‌نشینند که بیهوش یا زخمی هستند. این افسانه درباره سنجاقک‌ها به عنوان نوعی درمانگر مار، شاید با ارتباط آن‌ها با شیطان در بخش‌هایی از فرهنگ اروپا ارتباط داشته باشد.
عشق، زیبایی و قدرت زنانه در افسانه‌های اسکاندیناوی
در افسانه‌های اسکاندیناوی، سنجاقک‌ها با الهه فریا همراه هستند. فریا مادر خدایان و نماد باروری، عشق، زیبایی و قدرت زنانه است. دم‌های بلند سنجاقک‌ها هنگام جفتگیری، به شکل قلب در می‌آید. باتوجه به اینکه انسان‌ها قلب را با عشق مرتبط می‌دانند، تصور می‌شود که سنجاقک‌ها با الهه فریا در ارتباط باشند.
جایی که قدرت با ظرافت برخورد می‌کند
سنجاقک توانایی‌های چشمگیری در حرکت دارد. می‌تواند در حال پرواز به سرعت تغییر جهت دهد، هر یک از چهار بالش را به طور جداگانه کنترل کند و نسبت به سایر گونه‌ها بسیار کندتر بال بزند. سنجاقک‌ها با تنها ۳۰ بار در دقیقه بال زدن می‌توانند با سرعت ۷۲ کیلومتر بر ساعت حرکت کنند، این در حالی است که پشه ۸۰۰ بار در دقیقه بال می‌زند. حتی با وجود بال‌های اضافی، این باورنکردنی است.
توهم و حقیقت
حالت رنگین‌کمانی بال‌های سنجاقک باعث می‌شود بسته به نور، سایه‌ها و حتی رنگ آن‌ها تغییر کند؛ بنابراین تشخیص یک سنجاقک معین وقتی نور با زوایای مختلف برخورد می‌کند، دشوار است. این پدیده باعث شده برخی باور کنند که سنجاقک‌ها نماد توهماتی هستند که در جستجوی حقیقت، دچارش می‌شویم.
دیدن فراتر از محدودیت‌ها
انسان‌ها در مقایسه با سایر پستانداران، بیشتر به بینایی خود تکیه دارند تا حواس دیگری مثل بویایی. با این حال، بینایی ما قابل مقایسه با برخی حشرات نیست، به خصوص سنجاقک ها. این حشرات کوچک بینایی ۳۶۰ درجه دارند، به همین دلیل چشمان گرد و برآمده دارند. درواقع ۸۰درصد از قدرت مغز آن‌ها صرف بینایی می‌شود. از نظر نمادین، آن‌ها نماد توانایی دیدن همه شرایط یا جنبه‌های زندگی هستند.
منبعی برای پزشکی
سنجاقک‌ها بخش مهمی از دارو‌های خاص در چین، ژاپن، تبت، برزیل و ماداگاسکار هستند. همچنین در آفریقا، آمریکای جنوبی آسیا و خاور دور، یک غذای خوشمزه به حساب می‌آیند. هرچند تصور خوردن حشره برای خیلی از ما وحشتناک است، اما در بخش‌هایی از جهان کاملا عادی و یکی از منابع غذایی پایدار است.
هنر و جواهرات
باتوجه به باورهای مختلف درباره سنجاقک، قابل درک است که الهام بخش سنجاق سینه و سایر جواهرات باشند. همچنین سنجاقک قرن‌ها بخشی از نقاشی ها، نقوش برجسته و منسوجات بوده است. در زره ها، کلاه خودها، کتیبه‌ها و نسخه‌های خطی قرن یازدهم ژاپن می‌توان سنجاقک‌ها را دید، احتمالا آن‌ها نماد مثبت و راهی برای دفع خطر بوده اند. در هنر قرن هفدهم هلند نیز سنجاقک به چشم می‌خورد.
- 12
- 1
