واکسن کرونای آسترازنکا تبرئه می‌شود؟ | انتشار نتایج کارآزمایی آمریکایی

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از یواسی‌تودی آسترازنکا و دانشگاه آکسفورد اعلام کردند نتایج مقدماتی این بررسی در ۳۲۰۰۰ نفر نشان می‌دهد که این واکسن با دستورالعمل‌های سازمان غذا  و داروی آمریکا برای بی‌خطر بودن و اثربخشی تطبیق دارد.

این شرکت اعلام کرد به تجزیه‌وتحلیل نتایج این کارآزمایی بالینی  ادامه خواهد داد و در نیمه اول ماه آوریل (اواخر فروردین) برای شروع توزیع واکسن دو دوزی‌اش در ایالات متحده آمریکا از سازمان غذا و داروی این کشور تقاضای مجوز خواهد کرد.

کشورها در سراسر اروپا که قبلا به واکسن آسترازنکا- آکسفورد مجوز داده بودند، پس از اینکه شماری از افراد مدت کوتاهی پس از دریافت واکسن دچار لخته‌های خونی یا سایر اختلالات خونی شدند، مصرف آن را متوقف کردند. این واکسن تاکنون به حدود ۲۰ میلیون نفر در سراسر اروپا، بریتانیا و آسیا تزریق شده است.

«آژانس دارویی اروپا» (EMA) هفته پیش اعلام کرد که این واکسن برای مصرف عمومی بی‌خطر است، گرچه نمی‌تواند نقش احتمالی این واکسن را در ایجاد لخته‌های خونی نادر در رگ‌های مغز یعنی عارضه‌ای به نام «ترومبوز سینوس‌های وریدی مغز» (CVST) رد کند.

بر اساس بیانیه‌ شرکت آسترازنکا، یک هیات مستقل بازبینی در این آخرین کارآزمایی واکسن آسترازنکا که شامل داوطلبانی در آمریکا و نیز شیلی و پرو می‌شد، به طور خاص به دنبال موارد لخته شدن خون گشتند و «افزایش خطر ترومبوز (لخته شدن خون) را در میان ۲۱۵۸۳ دریافت‌کننده دست کم یک دوز واکسن نیافتند.»

همچنین بر اساس بیانیه در این کارآزمایی هیچ موردی از «ترومبوز سینوس‌های وریدی مغز» در افراد دریافت‌کننده واکسن رخ نداده است.

راد دابر، معاون مدیرعامل آسترازنکا در این باره گفت: «ما بسیار خوشحال هستیم. این مجموعه داده‌ها بسیار، بسیار قدرتمند است.»

به گفته آسترازنکا،‌در میان شرکت‌کنندگان در این کارآزمایی جدید، ۱۴۱ نفر تا به حال دچار بیماری علامت‌دار کووید-۱۹ شدند. هیچکدام از این افراد دچار بیماری علامت‌دار واکسن که در حال حاضر AZD1222 نامیده می‌شود، نه در بیمارستان بستری شدند نه به علت بیماری درگذشتند، بنابراین این واکس در پیشگیری از بیماری شدید ۱۰۰ درصد موثر است.

دوسوم داوطلبان در این کارآزمایی واکسن فعال و یک سوم آنها دارونمای آب‌ نمک دریافت کرده بودند.

به گفته این شرکت، تفاوتی ظاهری میان اثربخشی واکسن بر حسب قومیت یا سن وجود نداشت. این واکسن در افراد ۶۵ ساله و بالاتر ۸۰ درصد اثربخشی داشت و این برای نخستین بار است که این واکسن در چنین گروه بزرگی از سالمندان آزمایش شده است.

این کارآزمایی با سرپرستی شرکت آسترازنکا و با تامین مالی دولت ایالات متحده انجام شده است.

حدود ۷۹ درصد از شرکت‌کنندگان کارآزمایی سفیدپوست، ۸ درصد سیاه‌پوست، ۴ درصد آمریکایی بومی (عمدتا از پرو و شیلی) و ۴ درصد آسیایی‌تبار بودند. حدود ۲۲ درصد شرکت‌کنندگان هم لاتین‌تبار بودند.

حدود ۲۰ درصد از داوطلبان ۶۵ ساله و بالاتر و حدود ۶۰ درصد دچار بیماری‌های زمینه‌ای افزاینده خطر  شدت کووید-۱۹ شامل دیابت، بیماری قلبی یا چاقی شدید بودند.

آسترازنکا به پیگیری افراد شرکت‌کننده در این کارآزمایی برای دو سال پس از تزریق دوم واکسن ادامه خواهد داد تا مدت اثربخشی واکسن و هر نگرانی احتمالی از  لحاظ بی‌خطر بودن آن روشن شود، هر چند که اغلب مشکلات احتمالی مرتبط با واکسن‌ها در شش هفته پس از دریافت آنها ظاهر می‌شوند.

دو دوز از واکسن با فاصله چهار هفته تزریق شدند، گرچه در کارآزمایی‌های ابتدایی در اروپا فاصله تزریق دو دوز واکسن تا ۱۲ هفته هم طول کشیده بود و ظاهرا تزریق دو دوز واکسن با این فاصله طولانی‌تر اثربخشی بیشتری ایجاد کرده بود.

واکسن آسترازنکا را می‌توان در یخچال نگهداری کرد و نیازی به منجمد کردن ندارد، مگر اینکه لازم باشد آن را برای مدتی بیش از شش ماه ذخیر کرد.

مشکلات کارآزمایی قبلی آسترازنکا

یک کارآزمایی بالینی قبلی واکسن آسترازنکا-آکسفورد پرسش‌هایی درباره اثربخشی آن در برابر یک گونه یا واریانت جهش‌یافته در ابتدا کشف‌شده در آفریقای جنوبی ایجاد کرد.

این کارآزمایی شامل ۱۷۰۰۰ نفر در بریتانیا، آفریقای جنوبی و برزیل انجام شد، بر اساس  نتایجی که این ماه در ژورنال پزشکی «لنست» (Lancet) منتشر شد، در مجموع نشان‌دهنده اثربخشی ۷۶ درصدی واکسن در پیشگیری از بیماری علامت‌دار کووید-۱۹ فقط پس از دریافت یک دوز آن بود. دوز دوم واکسن که در واقع یک دوز یادآور و برای ایجاد ایمنی درازمدت‌تر است، در این بررسی دوز دوم در طول سه ماه بعد از تزریق دوز اول تجویز شده  و حفاظت افراد را تا ۸۲ درصد افزایش داده بود.

اما در بخشی از کارآزمایی بالینی که در آفریقای جنوبی انجام شد، کمتر از نیمی از شرکت‌کنندگان در برابر بیماری کووید-۱۹ علامت‌دار حفاظت شده بودند- که کمتر از میزان ۵۰ درصد لازم برای تایید واکسن بوسیله سازمان غذا و داروی آمریکا است. با این وجود، این بررسی نشان داد در میان دریافت‌کنندگان واکسن در آفریقای جنوبی هیچ مورد شدیدی از کووید-۱۹ یا بستری شدن حدود ۲۲ روز پس از دریافت دوز اول، هنگامی اثر کامل واکسن ایجاد شده بود، رخ نداده است.

یک مشکل دیگر این کارآزمایی این بود که برخی از شرکت‌کنندگان در آن به اشتباه در تزریق اول دوز کمتری از واکسن را دریافت کرده بوند و شمار اندکی از افراد شرکت‌کننده در این بررسی بالای ۶۵ سال داشتند.

ظاهرا گرفتن هر دو دوز این واکسن سرایت ویروس را در میان شرکت‌کنندگان کارآزمایی کاهش داده بود. با اینکه اصولا هدف از تجویز واکسن‌ها حفاظت در برابر بیماری است، اما بسیاری از آنها از انتقال ویروس از فرد آلوده به دیگران هم جلوگیری می‌کنند. گرچه در مورد اینکه واکسن‌های فعلی کرونا چنین تاثیری هم دارند یا نه، فعلا جواب قاطعی نمی‌توان داد، اما مجموعه‌ای فزاینده از شواهد نشان می‌دهند که این واکسن‌ها سرایت ویروس را کند می‌کنند.

کارآزمایی واکسن آسترازنکا مشکلی از لحاظ بی‌خطر بودن آن نشان نداد، هر چند این کارآزمایی در پاییز گذشته مدتی برای بررسی بروز یک عارضه عصبی یا نورولوژیکی نادر در یکی از شرکت‌کنندگان در آن در بریتانیا به تعویق افتاد. بخش آمریکایی کارآزمایی نیز به همین علت برای تضمین بی‌خطر بودن واکسن مدتی به تاخیر افتاد.

دولت ترامپ ۳۰۰ میلیون دوز واکسن آکسفورد-آسترازنکا را پیش‌خرید کرد تا در صورت تایید شدن واکسن در آمریکا به مصرف برسد. مدیران آسترازنکا می‌گویند در هنگامی که سازمان غذا  و داروی آمریکا واکسن را تایید کند، حدود ۳۰ میلیون دوز و در اولین ماه پس از تایید واکسن ۲۰ میلیون دوز واکسن را در اختیار آنها قرار می‌دهد.