پر مصرف ترین و خطرناک ترین داروها کدامند؟

اکبر برندگی، مدیرکل دارویی سازمان غذا و دارو، بیشترین مصرف دارویی ایرانی ها را، آنتی بیوتیک ها و کورتون ها عنوان کرد و با عنوان اینکه سهم داروی مصرفی هر ایرانی در سال به طور میانگین ۵۰۰ عدد است، گفت: سرانه مصرف دارو در کشور، رقمی بین ۱۹۰ تا ۲۰۰ هزار تومان می شود.

وی با اشاره به این مطلب که مصرف برخی داروها در کشورمان بیشتر از میانگین جهانی است، افزود: متاسفانه در چند دسته دارویی، بالاترین مصرف را داریم که شامل آنتی بیوتیک ها، کورتون ها و داروهای تزریقی می شود.

وی با تاکید بر آسیب پذیری سلامت مردم به دنبال افزایش بی رویه مصرف این داروها، گفت: مصرف آنتی بیوتیک ها، در صدر این داروها قرار دارد. در داروهای تزریقی نیز سرانه مصرف در کشورمان بالاست، به طوری که شاهد تجویز بیش از اندازه دگزامتازون هستیم. مصرف داروهای مسکن نیز در ایران، خیلی بالاست.

وی در عین حال، به پایین بودن مصرف دارو در برخی بیماری ها همچون دیابت اشاره کرد و گفت: متاسفانه در برخی بیماران میزان مصرف دارو، کمتر از نیاز واقعی آنهاست.

مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها چه پیامدهایی به دنبال دارد؟ 

دکتر بیژن صدری زاده، متخصص بیماری های عفونی، پزشک  و کارشناس معتمد ایران و سازمان بهداشت جهانی در خصوص پیامدهای استفاده بی رویه آنتی بیوتیک ها هشدار داد و گفت: هرچند آنتی بیوتیک ها و واکسن ها آنتی بیوتیک ها و واکسن ها نه در از بین بردن بلکه در کاهش بیماری های واگیر دار یا عفونی نقش دارند اما متاسفانه به علت مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها اغلب عوامل بیماری زا درمقابل آنتی بیوتیک ها مقاومت پیدا کرده اند و اگر اقدام های جدی در کشور ها از نظر اطلاع رسانی  و کاهش و متوقف ساختن مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها صورت نگیرد، احتمال بازگشت دوباره دنیا به زمان وجود نداشتن آنتی بیوتیک ها زیاد است.

عضو افتخاری فرهنگستان علوم پزشکی ایران، ریيس انجمن علمی بهداشت ايران اظهار کرد: منظور از بیماری‌های عفونی(واگیر دار) بیماری‌هایی هستند که عامل بیماری زا دارند. این عامل بیماری زا ممکن است باکتری، ویروس، قارچ یا انگل باشد و از طریق انتقال مستقیم( آب آشامیدنی، غذا، استنشاق هوا، پوست و مخاط) و غیر مستقیم (توسط حشره‌ها) به فرد دیگر سرایت کنند.

مصرف مسکن ها چه عوارضی دارند؟

فاطمه دستغیب، کارشناس مرکز اطلاع رسانی داروها و سموم دانشگاه علوم پزشکی شیراز هشدار داد که مصرف مداوم و بدون نظارت پزشک مُسکن‌ها امکان دارد سلامت افراد را با مخاطره‌ جدی مواجه کند.

وی گفت: داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی که اغلب با عنوان ضددرد یا مُسکن شناخته شده، درد و التهاب را کاهش داده و در تسکین دردهای مزمن یا دردهای حاد استفاده می‌شوند‌.

وی با بیان اینکه این داروها از پرمصرف ترین دسته‌های دارویی در جهان هستند و بسیاری از آنها را مانند «آسپرین»، «ایبوپروفن»، «دیکلوفناک» و «ناپروکسن» می توان بدون نسخه از داروخانه‌ها تهیه کرد، افزود: به دلیل گستردگی مصرف و دسترسی آسان این دسته داروها، مهم است که افراد جامعه از نحوه صحیح مصرف و عوارض جانبی این داروها آگاه شوند‌.

این دکتر داروساز تاکید کرد: لازم است بدانیم که داروهای ضد درد برای تمام افراد جامعه ایمن نیستند، از جمله اینکه مصرف این داروها برای مبتلایان به زخم معده و روده یا سابقه خونریزی از دستگاه گوارش، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، اختلالات کلیوی، نارسایی قلبی، سیروز کبدی، آسم، ریسک خونریزی یا اختلالات انعقادی، پیش از عمل جراحی و دوران بارداری و شیردهی، ممکن است خطرات جدی در پی داشته باشد و پیش از مصرف باید با پزشک و یا داروساز مشورت کرد‌.

کارشناس مرکز اطلاع رسانی داروها و سموم دانشگاه ادامه داد: این دسته از داروها، در بعضی مواقع دارای عوارض وخیمی هستند که مهم ترین آنها شامل ناراحتی گوارشی، زخم و یا خونریزی معده، عوارض قلبی عروقی مانند ایجاد لخته، آسیب کلیوی و کبدی به ویژه در دوز بالا و استفاده طولانی مدت، اختلالات خونی، عوارض ریوی، وزوز گوش، و واکنش‌های پوستی و حساسیتی است‌.

دستغیب بهترین راه برای کاهش این عوارض را استفاده از این داروها در کمترین دوز موردنیاز و کوتاه ترین زمان ممکن عنوان کرد.

این دکتر داروساز گفت: مصرف مقدار بیشتر از دوز توصیه شده، نه تنها به تسکین علایم کمک نمی کند، بلکه تنها احتمال بروز عوارض را افزایش می دهد؛ از سوی دیگر، مصرف برخی داروها مانند آسپیرین و استامینوفن بیش از حد مجاز خطرناک است و می‌تواند حتی باعث مرگ شود‌.

مصرف زیاد چه داروهایی مسمومیت ایجاد می کند؟

همچنین مصرف زیاد و خودسرانه برخی داروها می تواند مسمومیت ایجاد کند. دکتر عبدالکریم پژومند، رییس مرکز تحقیقات مسمومین و رییس قطب علمی بالینی مسمومین کشور نیز در این خصوص گفت: معمولا داروهای آرام بخش و خواب آور مانند ترکیبات بنزودیازپین ها( دیازپام، اکسازپام، کلرازپام، فلورازپام و....) نسبت به سایر داروها در ایجاد مسمومیت شایع تر هستند.

این متخصص پاتولوژی (آسیب شناسی) قانونی و مسمومیت افزود: پس از آن داروهای مسکن مانند استامینوفن، آنتی هیستامین‌ها، ضد حساسیت‌ها و در مراحل بعدی داروهای قلبی و ضد افسردگی بسیار خطرآفرین هستند؛ اغلب داروهای افسردگی خود زمینه ساز افسردگی هستند.