یک ویروس باستانی، دلیل اصلی شکل‌گیری هوشیاری در بشر!

دانشمندان به تازگی مقالاتی را چاپ کرده‌اند که بر اساس آن‌ها، منشا هوشیاری و آگاهی انسان یک ویروس باستانی معرفی شده که در مغز انسان قرار گرفته است.

به تازگی دو مقاله در ژورنال “Cell” به چاپ رسیده است که دانشمندان در آن‌ها، وارد شدن کد ژنتیکی یک ویروس باستانی به ژنوم حیوانات چهارپا در گذشته‌ای بسیار دور را دلیل اصلی شکل‌گیری هوشیاری در بشر اعلام کرده‌اند؛ به بیان دقیق‌تر، این کد ژنتیکی که تا به امروز در مغز انسان قرار دارد، وظیفه ارسال اطلاعات ژنتیکی از سلول‌های عصبی به سلول‌های مجاور را در کپسول‌هایی که خود شبیه به ویروس هستند، دارد. پژوهشگران معتقدند که این بسته‌های اطلاعاتی نقشی حیاتی در ارتباط‌گیری عصب‌ها در مغز داشته و سطح فکری عمیقی را برای بشر ممکن می‌سازند.

نقش ویروس‌ها در ژن انسان و اطلاعاتی از عملکرد این ساختارها

البته شاید در نگاه اول منشا ویروسی کد ژنتیکی انسان کمی عجیب به نظر بیاید، اما این اتفاق بیشتر آنچه که تصور می‌کنیم، معمول است؛ در سال ۲۰۱۶ دانشمندان در مقاله‌ای اعلام کردند که بین ۴۰ تا ۸۰ درصد ژنوم انسان از طریق یک حمله ویروسی بسیار قدیمی و باستانی شکل گرفته است.

جالب است بدانیم که برخلاف باکتری‌ها، این ساختارهای مولکولی تنها به دنبال زندگی در بدن میزبان نیستند و بیشتر به عنوان انگل‌های ژنتیکی شناخته می‌شوند؛ ویروس‌ها کد ژنتیکی خود را در سلول‌های قربانی تزریق کرده و با در اختیار گرفتن امکانات این ساختارها، آن‌ها را به وسیله‌ای برای تولیدمثل تبدیل می‌کنند.

این فرایند به صورت معمول خطری برای میزبان ندارد، اما هر چند وقت یک‌بار پیش می‌آید که کد ژنتیکی ویروس قابل‌استفاده و مفید بوده و از بدن میزبان خارج نشود. مدتی پیش در یک مقاله اظهار شد که ژن‌های ویروسی نقشی مهم در سیستم ایمنی بدن و دوره‌های ابتدایی رشد جنین دارند.

با این حال در پژوهشی که به تازگی نتایج آن منتشر شده، محققان با بررسی نقش ویروس های باستانی در تکامل بشر، پا را از مطالعات قبلی فراتر گذاشته و اعلام کرده‌اند که نه تنها یک ویروس باستانی در سلول‌های مغز انسان‌ها و حیوانات فعالیت دارد،‌ بلکه به احتمال قوی حضور این ویروس نقشی اساسی در فرآیند تفکر انسان داشته و بدون آن،‌ هوشیاری و آگاهی بشر هیچ‌گاه به وجود نمی‌آمده است.

دانشمندان در طول مطالعه اخیر خود دریافتند که در هنگام فعالیت یک سیناپس که به عنوان محل اتصال نورون‌ها یا همان سلول‌های عصبی شناخته می‌شود، ژن ویروس باستانی کار خود را آغاز کرده و اطلاعاتش را به صورت کدهای ژنتیکی متحرک، منتقل می‌کند. این کدها متحرک آر ان ای (RNA) نام دارند و محققان اسم «ژن آرک» (Arc gene) را برای ژن این ویروس‌ها انتخاب کرده‌اند.

آر ان ای عامل و پیام‌رسان دی ان ای (DNA) در محیط خارج از هسته سلول است و دستورالعمل‌های ژنتیکی را به محل‌های موردنیاز منتقل کرده و این طور که به نظر می‌رسد،‌ ویروس‌ها به جای دی ان ای، کدهای ژنتیکی خود را در آر ان ذخیره می‌کنند. سلول‌های عصبی هم در اطراف آر ان ایِ ژن آرک، نوعی پوشش ویروس مانند را می‌سازند و اطلاعات ژنتیکی موردنظر را بین نورون‌ها منتقل می‌کنند.

البته هنوز مشخص نیست که با رسیدن بسته‌های اطلاعاتی پوشیده شده به سلول‌های جدید،‌ چه اتفاقی می‌افتد، اما پژوهشگران اثبات کرده‌اند که با مختل شدن فرآیند شرح داده شده، سیناپس‌ها دچار مشکل می‌شوند و در افرادی که به اوتیسم یا نابهنجاری‌های عصبی دیگر مبتلا هستند، ژن آرک عملکرد مناسبی ندارد.

دانشمندانی که در سال ۲۰۱۶ بر روی این موضوع فعالیت داشتند، اظهار کرده‌اند که فرآیند اعلام‌شده توسط همکارانشان تاکنون بهترین تئوری مطرح‌شده در مورد انتقال اطلاعات بین سلول‌های عصبی است و این پروسه زمینه عملکردهای ساده و پیچیده مغز انسان را فراهم می‌کند.

در قدم بعد، پژوهشگران میگویند که باید متخصصان عصب‌شناسی و محققان حوزه ویروس های باستانی با یکدیگر همکاری کرده و در کنار مشخص کردن مکانیسم وارد شدن این ویروس به ژنوم انسان، جزئیات بیشتری را در مورد انتقال اطلاعات بین سلول‌های بشر مشخص کنند.