دانشمندان قادر به شناسایی انواع افسردگی شدند

پژوهشگران وجود سه نوع افسردگی را که یکی از آن‌ها مقاوم به درمان‌ است، تایید کردند.

اینکه درمان‌های افسردگی همیشه نتیجه‌بخش نیستند، موضوع جدیدی نیست و مطالعه‌ی اخیر که توسط دانشمندان ژاپنی انجام شده، چارچوبی جدید برای درک علت آن فراهم کرده است. اختلال افسردگی عمده یا همان افسردگی، مشکلی است که گریبانگیر حدود ۳۰۰ میلیون نفر در کل جهان است ولی علی‌رغم شیوع بالای این بیماری، هنوز هم ناشناخته‌های زیادی در مورد عواملی که مسبب آن هستند، وجود دارد.

از منظر درمان، مهم‌ترین موضوع این است که بیشتر داروهای ضدافسردگی که از گروه مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) هستند، روی حدود ۳۰ درصد از بیماران تاثیری ندارند. اکنون پژوهشی جدید می‌تواند ما را به درک علت این موضوع نزدیک کند و به ما در تشخیص و درمان دقیق‌تر این بیماری کمک کند. کنجی دویا از موسسه‌ی علم و تکنولوژی اوکی‌ناوا می‌گوید:

همیشه این گمان وجود داشته که احتمالا انواع مختلفی از افسردگی وجود دارند که روی میزان اثربخشی داروها موثر هستند اما توافقی در این‌باره وجود نداشته است.

در حالت معمولی، مشکل افسردگی در افراد به‌وسیله‌ی ارزیابی‌های بالینی توسط پزشک معالج تشخیص داده می‌شود ولی از آنجایی که این روش چندان دقیق نیست، پژوهشگران در سال‌های اخیر به دنبال یافتن بیومارکرهای مرتبط با بیماری افسردگی بوده‌اند. یکی از رویکردهای مفید در این زمینه، بررسی میزان فعالیت مغز است؛ یعنی نظارت بر سیگنال‌های حاصل از تکنیک تصویربرداری عملکردی رزونانس مغناطیسی (fMRI).

در مطالعه‌ی جدید، پژوهشگران به‌منظور یافتن راهی برای تجزیه‌و‌تحلیل و طبقه‌بندی انواع افسردگی‌های ممکن، ازتجزیه‌و‌تحلیل خوشه‌ای اطلاعات مربوط به ۱۳۴ فرد استفاده کردند. نیمی از شرکت‌کنندگان دچار افسردگی بودند در حالیکه بقیه که به‌عنوان شاهد مشارکت کرده بودند، دارای سابقه‌ی افسردگی نبودند.

پژهشگران داده‌های fMRI و اطلاعات مربوط به بیان ژن‌ها را در این افراد به دست آوردند و در کنار اطلاعات حاصل از پرسش‌نامه‌های بالینی که این افراد در مورد الگوهای خواب، وضعیت سلامت روانی و دیگر جنبه‌های زندگی خود تکمیل کرده بودند، مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرار دادند. با استفاده از تمامی این اطلاعات، پژوهشگران تجزیه‌و‌تحلیل خوشه‌ای را اجرا کردند و به دنبال فرم‌های مجزا از روابطی که نمایانگر زیرمجموعه‌های معنی‌دار افسردگی باشند، گشتند. پژوهشگران گفتند تا پیش از این، این نوع تجزیه‌و‌تحلیل که در آن بیش از ۳ هزار ویژگی منظور شده باشد، انجام نشده بود.

توموکی توکودا نویسنده‌ی نخست مقاله می‌گوید:

چالش اصلی این مطالعه، توسعه‌ی یک ابزار آماری بود که بتواند اطلاعات مربوطه را برای دسته‌بندی موضوعات مشابه استخراج کند.

پژوهشگران با طراحی یک ابزار آماری تخصصی برای بررسی داده‌های دارای ابعاد زیاد و ویژگی‌های نامتنجانس، توانستند سه نوع افسردگی را شناسایی کنند: D2، D1 و D3.

بر طبق این نتایج:

افراد مبتلا به افسردگی فرم‌ D1، دارای ویژگی ارتباطات عملکردی بالا در مغز و سابقه‌ی آسیب در زمان کودکی بودند.

افراد مبتلا به فرم D2، ارتباطات عملکردی بالایی در مغز داشتند ولی دارای سابقه‌ی آسیب در دوران کودکی نبودند.

افراد دارای فرم D3 افسردگی دارای ارتباطات عملکردی پایینی در مغز بودند و در دوران کودکی آسیبی را تجربه نکرده بودند.

تجزیه‌و‌تحلیل خوشه‌ای نشان داد که داروهای SSRI احتمالا برای افراد مبتلا به فرم‌های D2 و D3 افسردگی موثرند اما در مورد مبتلایان به فرم D1، یعنی افرادی که دارای ارتباطات عملکردی بالا بین بخش‌های مختلف مغز هستند و در کودکی دچار آسیب شده‌اند، تاثیری ندارند. پژوهشگران خاطرنشان می‌کنند که مطالعات بیشتری با اندازه‌ی نمونه‌ی بزرگ‌تر لازم است تا این یافته‌ها به تایید برسند اما رویکردی که آن‌ها در انجام این پژوهش دنبال کردند، می‌تواند راهنمای قدرتمندی برای کمک به درک پیچیدگی‌های افسردگی باشد. دویا توضیح می‌دهد که این مورد نخستین مطالعه‌ای است که در آن با استفاده از داده‌های MRI و اطلاعات مربوط به پیشینه‌ی فرد انواع افسردگی شناسایی شده است.

این یافته‌ها در ژورنال Scientific Reports منتشر شده است.