هواپیمای آمریکایی که ایران برای آن پیشنهاد ۱۶۰ میلیون دلاری داد!/ تصاویر

لاکهید C-5 گلکسی یک هواپیماهای ترابری نظامی بزرگ است که توسط کمپانی لاکهید طراحی و ساخته شد. لاکهید کورپوریشن در سال ۱۹۹۵ با شرکت مارتین مریتا ادغام شد که نتیجه آن تاسیس کمپانی دیگری به نام لاکهید مارتین بود. امروزه نسخه های ارتقا یافته از این هواپیما توسط لاکهید مارتین توسعه می یابند. این پروژه قابلیت ایرلیفت استراتژیک با برد بین قاره ای را در اختیار نیروی هوایی آمریکا قرار داده است. گلکسی شباهت زیادی به نسخه کوچکتر لاکهید C-141 استارلیفتر (از اجداد گلکسی) و همچنین نمونه جدیدتر بوئینگ C-17 گلوبمستر ۳ دارد.

لاکهید C-141 استارلیفتر

لاکهید C-5 گلکسی استارلیفتر

بوئینگ C-17 گلوبمستر ۳

جالب است بدانید که C-5 گلکسی در شمار بزرگترین هواپیماهای نظامی دنیا قرار دارد. روند توسعه C-5 گلکسی با پیچیدگی های بسیاری همراه بود. از جمله مهم ترین آنها می توان به افزایش قابل توجه هزینه های تولید و مشکلات مالی مهم لاکهید اشاره کرد. مدت زمان کوتاهی پس از آغاز خدمت نظامی، شکاف های متعددی در قسمت بال های هواپیما کشف و همین موضوع منجر به محدودسازی استفاده از ناوگان مورد نظر تا رفع کامل نواقص شد. C-5M سوپر گلکسی نمونه ای ارتقا یافته از مدل مادر محسوب می شود که نه تنها مجهز به موتورهای جدید است، بلکه از نظر سیستم های الکترونیکی نیز بهبود یافته تا بتوان طول عمر آن را به بیش از سال ۲۰۴۰ افزایش داد. نیروی هوایی آمریکا از سال ۱۹۶۹ تاکنون با هواپیمای C-5 کار می کند. در آن زمان ایرلیفتر مذکور در بسیاری از عملیات های ارتش این کشور حضور داشته است. برای مثال می توان به نبردهای مهمی از جمله ویتنام، عراق، افغانستان و همچنین یوگسلاوی اشاره کرد.

در سال ۱۹۶۱، کمپانی های هواپیماسازی متعددی مطالعات گسترده خود روی طراحی جت های سنگین ترابری را با هدف توسعه هواپیمای مکمل لاکهید C-141 استارلیفتر شروع کردند. ارتش آمریکا به دنبال یک هواپیمای ترابری با ظرفیت جا به جایی محموله های سنگین تر نسبت به C-141 بود. برای انجام این پروژه کمپانی های مختلفی اعلام آمادگی کردند اما در نهایت لاکهید به علت هزینه های پایین تر پیشنهادی، در برابر بوئینگ پیروز میدان شد. موتور جنرال الکتریک TF39 در اوت سال ۱۹۶۵ برای تامین نیروی محرکه هواپیمای جدید انتخاب شد. نخستین گلکسی C-5A در کارخانه ای واقع در مریتا، جورجیا (۲ مارس سال ۱۹۶۸) ساخته شد و اولین پرواز آزمایشی آن نیز در ۳۰ ژوئن همان سال صورت گرفت. وزن هواپیما تبدیل به موضوعی جدی در مراحل مختلف طراحی و توسعه شده بود. در زمان مربوط به نخستین پرواز، وزن هواپیما کمتر از استاندارد اعلام شده، گزارش شد. این در حالی است که با تحویل نهمین فروند از گلکسی، وزن آن فراتر از حد استاندارد اعلامی بود. از طرفی دیگر افزایش هزینه ها در کنار مشکلات تکنیکی C-5A بین سال های ۱۹۶۸ تا ۱۹۶۹، روند توسعه این هواپیما را با چالش های متعددی مواجه کرده بود. حتی می توان گفت که C-5 نخستین پروژه نظامی با ۱ میلیارد دلار اضافه هزینه محسوب می شود. همانطور که پیش تر نیز اشاره شد، طی انجام تست های مختلف شکاف های متعددی در نواحی متفاوت بال ها رویت شد. به همین علت تا سال ۱۹۸۰، ظرفیت های بارگیری به ۲۳،۰۰۰ کیلوگرم کاهش یافت. از سال ۱۹۸۰ الی ۱۹۸۷، هواپیماهای گلکسی C-5 به بال های جدیدی مجهز شدند.

در سال ۱۹۷۴، ایران با پیشنهاد ۱۶۰ میلیون دلاری تصمیم به استفاده از هواپیماهای تولیدی C-5 برای نیروی هوایی خود گرفت. با این حال به دنبال پیروزی انقلاب در سال ۱۹۷۹، روند سفارش هواپیماهای مذکور به طور کلی متوقف شد.

از نظر طراحی C-5 یک هواپیمای ترابری بزرگ با ۴ موتور توربوفن TF39 به شمار می رود. همانند نسخه قدیمی تر لاکهید C-141 استارلیفتر، C-5 نیز مجهز به ۱۲ مخزن داخلی برای مشارکت در عملیات سوخت گیری هوایی است. فواصل برخاست و فرود در حالت حداکثر وزن بار، به ترتیب ۲،۵۰۰ و ۱،۵۰۰ متر عنوان شده اند. محفظه مخصوص محموله ۳۷ متر طول، ۴.۱ متر ارتفاع و ۵.۸ متر عرض دارد. C-5 قادر به حمل و نقل تقریبا هر نوعی از تجهیزات جنگی نظامی است. برای مثال می تواند به طور همزمان تا ۶ فروند بالگرد بوئینگ AH-64 آپاچی و یا ۵ دستگاه خودروی جنگی بردلی را به هر نقطه ای از دنیا جا به جا کند.

انواع

C-5A: این مدل نسخه پایه از هواپیمای C-5 گلکسی به شمار می رود. از سال ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۳، ۸۱ فروند از این هواپیما به فرماندهی ایرلیفت نظامی نیروی هوایی آمریکا تحویل داده شد. به علت شکاف هایی که در نواحی مختلف بال هواپیما در اواسط دهه ۱۹۷۰ کشف شد، ظرفیت حمل بار C-5A نیز تا اندازه زیادی با محدودیت رو به رو شد. به منظور دست یابی به ظرفیت کامل C-5، ساختار بال تحت طراحی مجدد قرار گرفت. در این روند از یک آلیاژ آلومینیوم استفاده شد که در زمان تولید نمونه اولیه وجود نداشت. آخرین C-5A فعال در عرصه نظامی، در تاریخ ۷ سپتامبر سال ۲۰۱۷ بازنشسته شد.

C-5B: C-5B نمونه ای ارتقا یافته از C-5A است. این هواپیما تمامی اصلاحات C-5A را به همراه داشت و از موتورهای توربوفن بهبود یافته TF-39-GE-1C استفاده می کرد. ۵۰ فروند از هواپیمای مذکور بین سال های ۱۹۸۶ الی ۱۹۸۹ به نیروی هوایی آمریکا تحویل داده شد.

C-5C: این مدل نمونه ای ویژه مخصوص ترابری محموله های بزرگ به شمار می رود.

C-5M سوپر گلکسی و C-5 AMP: پس از تحقیقاتی که نشان داد همچنان ۸۰ درصد از عمر مفید بدنه هواپیماهای C-5 باقی مانده است، پروژه ای فوری برای تغییر و تحول نمونه های به جا مانده از C-5B، C-5C و شمار زیادی C-5A آغاز شد. برنامه مدرن سازی سیستم های الکترونیک C-5 ‪(AMP)‬ در سال ۱۹۹۸ کلید خورد.

L-500: لاکهید همچنین از برنامه خود برای توسعه نمونه ای شهری از C-5 گلکسی در قالب L-500 خبر داده بود. لازم به ذکر است که هم نسخه مخصوص مسافربری و هم ترابری از L-500 طراحی شد. قرار بود تمامی نسخه های مسافربری برای جا به جایی حداکثر ۱،۰۰۰ مسافر ظرفیت کافی داشته باشند. اما در نهایت هیچ سفارشی در این خصوص به ثبت نرسید که از جمله اصلی ترین دلایل شکست این طرح می توان به افزایش هزینه ها به علت کارایی پایین سیستم سوخت رسانی اشاره کرد.

هواپیمای شاتل بر C-5: کمپانی لاکهید نسخه ای به عنوان هواپیمای شاتل بر (هواگردی که برای ترابری شاتل فضایی در جو زمین طراحی می شود) از C-5 را نیز پیشنهاد داده بود که نتوانست با بوئینگ ۷۴۷ رقابت کند و به مرحله تولید برسد.

مشخصات هواپیمای C-5 گلکسی

- نقش: ایرلیفتر استراتژیک

- محل تولید: آمریکا

- تولید کننده: لاکهید کورپوریشن، لاکهید مارتین

- نخستین پرواز: ۳۰ ژوئن سال ۱۹۶۸

- معرفی شده به سال: ۱۹۷۰

- وضعیت: در حال خدمت

- اپراتور اصلی: نیروی هوایی آمریکا

- تعداد ساخته شده: ۱۳۱ فروند (۸۱ فروند C-5A و ۵۰ فروند C-5B)

- هزینه ساخت: برای C-5A معادل ۲۲۴.۲۹ میلیون دلار در سال ۲۰۱۶ و برای C-5B معادل ۲۶۲.۷۵ میلیون دلار در سال ۲۰۱۶

- خدمه: ۷ نفر به صورت معمول و حداقل ۴ نفر (خلبان، کمک خلبان و دو مهندس پرواز)

- ظرفیت بارگیری: ۱۳۰،۰۰۰ کیلوگرم

- طول: ۷۵.۳۱ متر

- عرض بال: ۶۷.۸۹ متر

- ارتفاع: ۱۹.۸۴ متر

- مساحت سطح بال: ۵۷۶ متر مربع

- وزن خالی: ۱۷۲،۳۷۱ کیلوگرم

- وزن بارگیری شده: ۳۸۲،۰۰۰ کیلوگرم

- بیشینه وزن برخاست: ۴۱۸،۰۰۰ کیلوگرم

- موتور هواگرد: ۴ موتور توربوفن جنرال الکتریک CF6-80C2

- حداکثر سرعت: ۸۵۵ کیلومتر بر ساعت

- سرعت کروز: ۸۳۳ کیلومتر بر ساعت

- برد: ۹۱۶۵ کیلومتر با وزن بار ۱۲۹،۰۰۰ کیلوگرم

- سقف پرواز: ۱۱،۸۵۰ متر با وزن ناخالص ۳۴۰،۰۰۰ کیلوگرم

- بارگیری بال: ۶۱۰ کیلوگرم بر متر مربع

- نسبت نیرو به وزن: ۰.۲۶

- ظرفیت سوخت: ۱۹۳،۶۰۰ لیتر