«رضاشاه روحت شاد»؛ دلایل طرح این شعار‌های ساختارشکنانه از سوی معترضان چیست؟

سایت خبری رویداد ۲۴ در گزارشی دلایل طرح برخی شعار‌های ساختارشکنانه از سوی معترضان در تجمعات را بررسی کرده است.

در این گزارش آمده:

* بخشی از معترضان در ایران شعارهایی از قبیل رضا شاه روحت شاد سر داده‌اند. سلطنت طلبان این شعار را به نفع خود مصادره کرده‌اند اما برخی جامعه‌شناسان معتقدند سر دادن چنین شعارهایی دلایل دیگری دارد.

* چند روز از اعتراضات مردم خوزستان می‌گذرد؛ اعتراضاتی که در پی سوءمدیریت و نبود آب به دلیل خشک شدن رودخانه‌های مهم خوزستان از جمله کرخه و کارون است. معترضان با شعارهای مختلفی اعتراضشان را نشان دادند؛ یکی از عجیب‌ترین شعارها در جریان این وقایع، شعار «رضاشاه روحت شاد» بود؛ چه آنکه آن دوره یکی از خفقان‌آورترین دوره‌های تاریخ ایران به لحاظ سرکوب معترضان بود بنابراین سر دادن چنین شعارهایی از سمت معترضان بسیار عجیب به نظر می‌رسد.

* بخشی از جریان سلطنت‌طلب مدعی هستند چنین شعارهایی نشان دهنده علاقه ایرانیان به حکومت پادشاهی است و برخی هم چنین ایده‌ای را رد می‌کنند و می‌گویند این شعارها بیش از آنکه حمایت از سلطنت باشد، نماد انتقاد از مدیریت ناکارآمدی است که خود را به این شکل نشان می‌دهد زیرا منطقی نیست پس از بیش از صدسال مبارزه برای آزادی، اکنون تمایلی برای بازگشت به خفقان بیشتر وجود داشته باشد. بخش دیگری از این شعارها بار روانی دارد؛ به این معنا که وضعیت آنقدر دردناک شده که شعارهایی انتخاب می‌شود که برای طرف مقابل جنبه روانی داشته باشد و به نوعی از دل پر دردی بر می‌آید که از این طریق میزان خشمش را نشان می‌دهد.

محمود صادقی، نماینده سابق مجلس:

* «یک نوع درخواست برای حمایت از اقشار ضعیف وجود دارد؛ ما این را در قالب «شعار ساختارشکن» می‌بینیم که انگار می خواهند مسئولان بیاید و مشکل را حل و بحران‌ها را مدیریت کند.»

عبدالله رمضان زاده، سخنکوی دولت اصلاحات:

* «متاسفانه این مسائل از حافظه تاریخی ما کنار رفته و بخشی از جامعه فراموش کرده‌اند یا شاید هم نسل جوانی باشند که ندیده‌اند؛ بنابراین ممکن است شعار‌هایی هم مطرح شود، اما نمی‌توان به فراگیری آن تکیه کرد. هیچ نظرسنجی علمی هم نداریم که به ما بگوید اگر عده‌ای شعار داده‌اند مورد قبول و پذیرش مثلا ۷۰ درصد جامعه هست یا نه و جامعه خواهان بازگشت به نظام شاهنشاهی است؟ اما من چنین تصور نمی‌کنم.»

غلامعلی رجایی فعال سیاسی اصلاح‌طلب:

* هر شعار و اعتراضی که شکل می‌گیرد یک بهانه می‌خواهد و آن بهانه نیز نارضایتی مردم نسبت به وضعیت موجود است. بستگی دارد که چه بهانه‌ای را معترضان انتخاب می‌کنند، عمدتا بر اساس آن شعار‌ها نیز انتخاب می‌شود. شعار‌ها براساس مهمترین اتفاق روز که می‌تواند اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی باشد، تعیین می‌شوند.

* فضای مجازی در انتخاب شعار‌ها نیز بسیار کمک کرده است. مردم می‌بینند که در اعتراضات قبلی چه شعار‌هایی سر داده می‌شد و از این طریق شعار‌های جدید انتخاب می‌کنند. در زمان انقلاب هم شعار‌هایی که در تهران سر داده می‌شد، با تلفن به سایر شهر‌ها گفته می‌شد و همان شعار‌ها را تکرار می‌کردند.

* در اعتراضات معمولا افرادی هستند که حساسیت بیشتری نسبت به موضوع دارند، آن‌ها می‌بینند که مهمترین مشکل مردم چیست و بر همان اساس شعار طراحی می‌کنند و به قولی جلوی معترضان راه می‌روند و شعار‌ها را مطرح می‌کنند و دیگران هم از آن‌ها تبعیت می‌کنند. از آنجایی که سازوکار مناسبی برای اعتراضات مردمی نداریم، این شعار‌ها و اعتراضات ممکن است در نهایت روند افراطی به خود بگیرد. اگر حکومت سازوکاری برای اعتراض مردم در نظر بگیرد، کار به اینجا نمی‌کشد که شعار‌های افراطی و ساختار شکنانه سر داده شود.

* موافق نگاه صفر و صدی نیستم و نباید به مسائل به صورت صفر و صدی نگاه کرد. در زمان حکومت پهلوی نیز همه چیز گل و بلبل نبود، اگر خاطرات اسدالله علم را بخوانید متوجه می‌شوید که در آن زمان چه شرایطی بر کشور حاکم بود. معتقدم در هر تجمعی برخی سعی دارند از آب گل‌آلود ماهی بگیرند.

امیرمحمودحریرچی؛ جامعه شناس به ماهیت شعارهای اعتراض آمیز اشاره می‌کند و می‌گوید:

* در ادبیات سیاسی یک اصطلاحی داریم به این معنا که اگر شعار نشات گرفته از شعور باشد، قطعا کسی نمی‌تواند با آن مقابله‌ای داشته باشد زیرا مستدل است و مبتنی بر شرایط است. مثلا کارگران که اعتراض می‌کنند فیش حقوقی دستشان است و خب چه کسی می‌تواند در مقابل آن فیش حقوقی چیزی بگوید؟

* برخی از شعارها جنبه احساسی دارد که عمدتا دردی را هم دوا نمی‌کند و ممکن است در برخی از مواقع شرایط را بدتر کند. با شعارهای تند مشکلی حل نمی‌شود. شعارهای مردم خوزستان نیز شعارهای نشات گرفته از شعور است. اما برخی از شعارهایی که مطرح می‌شود جنبه افراطی دارد.

* معمولا شعارها از سمت افرادی که درد کشیده و فعال مدنی و اجتماعی هستند، ایجاد می‌شود. این شعارها کم‌کم وزن و قافیه پیدا می‌کنند و زمانی که از سمت مردم سر داده می‌شوند بازهم ممکن است اصلاح شود و مردم نکات جدیدی به ذهنشان برسد و همان زمان شعار را به نحوی دیگر تغییر دهند. مهم این است که جمع معترض شعار را انتخاب و تایید کنند، در غیر اینصورت شعار شکل گرفته سرانجامی نخواهد داشت.

* این جامعه شناس معتقد است زمانی که سر دادن شعارهایی مانند رضا شاه روحت شاد، هرچند که زیاد نیست اما در اعتراض به وضعیت فعلی است و مردم از این طریق می‌خواهند نشان دهند که از شرایط رضایت ندارند، زیرا کدامیک از مردم نمی‌دانند که شرایط در آن زمان چگونه بوده است. البته این را هم بگویم که ممکن است.