چرا سعید مدنی برای ایران مهم است؟!

انصاف نیوز: عباس (حنیف) نعیمی جورشری، جامعه شناس  در یادداشتی به بهانه‌ی بازداشت سعید مدنی، جامعه شناس، نوشت:

سعید مدنی متولد ۱۳۳۹ جامعه شناس، جرم شناس و پژوهشگر اجتماعی است که به عنوان کنشگری فعال در عرصه عمومی شناخته می شود. نقد زیربنایی او بر ساختارهای موجود سبب شده بطور مستمر در تنگنا قرار بگیرد. بازداشت مجدد او از این زمره است. فلذا می توان در چیستی جایگاه محققانه وی سخن گفت و از مختصات نظر/عملش پرسش نمود. آیا سعید مدنی مهم است؟ چرا و برای چه کسی؟ پاسخ به این پرسش ها را می توان در محورهای زیر ردیابی نمود.

در کارنامه پژوهشی او آثاری به چشم می خورد که بر وجه آکادمیک و روش شناسانه اش در کسوت محقق اجتماعی دلالت دارد. از آن جمله است: جامعه‌شناسی روسپی گری/ کودک آزاری در ایران/ خشونت علیه کودکان در ایران/ اعتیاد در ایران/ ضرورت مبارزه با پدیده فقر و نابرابری در ایران/ جنبش‌های اجتماعی و دمکراتیزاسیون و … . این آثار بیانگر اهمیت مدنی از حیث انعکاس مسایل اجتماعی و ارزیابی‌ راهبردهای حل مسأله است. او همواره در تحقیقاتش در جهت سلامت محیط اجتماعی قلم رانده و این مهم را مجدانه پیگیری نموده است. توجه تخصصی به حوزه آسیب ها سبب شده تحلیل هایش از جامعه ایرانی متناظر باشد با فهم توسعه و ارزیابی‌ های برون رفت از بحران.

۲. کنشگری عرصه عمومی؛

در گونه شناسی جامعه شناسان، از جمله بر تمیز جامعه شناس دانشگاهی و جامعه‌شناس مردم مدار تاکید رفته است. مدنی در کنار تحقیقات آکادمیک و روش مند که پیشتر ذکرش آمد، همواره در عرصه عمومی حاضر بوده است. او با عامه مردم سخن گفته و این امر را از طریق سخنرانی ها، یادداشت ها و فضای رسانه ای نظیر مجلات ایران فردا و رفاه اجتماعی انجام‌ داده است. حضور این طیف از جامعه‌شناسان اندک می باشد. آنها با مردم همراهند و مستقیما با عامه سخن می گویند. ارتباط روزمره آنها با اقشار متنوع سبب ساز «واقعی تر» شدن تحلیل های اجتماعی و نیز فراتر رفتن از تنگنای اداری محیط های آکادمیک است. این نکته در پل زدن روشنفکر از نقش تخصصی به عرصه عمومی اهمیت دارد و برای جامعه راهگشا خواهد بود. بعلاوه نوعی سوگیری‌ انتقادی در جامعه‌شناسی او دیده می شود که با جامعه شناسی مردم مدار ترکیب شده است. فلذا می توان در کنشگری اش نوعی طرح واره انتقادی را مشاهده نمود که برای ارتقای سیستم ضروری است.

۳. شرافت سیاسی؛

عمل سیاسی عمدتا تابع عقل ابزاری و نتیجتا منافع فردی-گروهی است. از این حیث اخلاق در اولویت قرار ندارد. امر اخلاقی در پس آنچه عملگرایی خوانده می شود، قرار می گیرد. بااینحال هستند فعالانی که در سوگیری های سیاسی اشان فراتر از تعلقات جناحی عمل می کنند و منافع فردی را اولویت قرار نمی دهند. سعید مدنی یک تیپ معرفت شناسانه است که در مواضع سیاسی اش فراتر از منافع‌ فردی/جناحی عمل می کند. هدف‌گذاری او بر گزاره های اخلاقی نظیر مردم/وطن/عدالت و آزادی قرار دارد. او این استانداردها را همواره از طریق نقد مستقل قدرت پیگیری نموده است. تاکیدات ساختاری در رهیافت اخیر او عمده است. نکته ای که به بهینه‌سازی نهادهای خرد و کلان می انجامد و چنان ضرورتی جامعه‌شناختی برای نظام حکمرانی عمل می کند. رانت خواری و سودجویی خارج از مرز کشی های اوست. زبان او با مجیزگویی بیگانه است. این «شرافت سیاسی» است که در پیوند اخلاق عملی و عمل سیاسی زاده می شود‌.

عاملان اجتماعی را می توان با دو شاخص منش و روش ارزیابی نمود. مدنی در منش متواضع و در روش اهل مداراست. حسب تعاملات‌ نزدیکتر و برنامه های مشترک تخصصی بر این امر گواهی می دهم. مرام شخصی اش بر فروتنی قرار دارد و دیگری را در هر سطحی محترم می شمارد.‌ او ضمن تاکید بر مواضع خود با نظرات مغایر، مدارا دارد. البته این تاکید و مدارا بر شرط استدلال‌‌ متکی است و تبیین ساختاری اساس پذیرش آن است. این خصایل سبب می‌شود که اهمیت او برای مدنیت ایران دوچندان باشد زیرا کشور برای رشد سیستمی به هردو خصلت نیازمند است.

در یک جمع بندی می توان تصریح نمود که سعید مدنی نمونه ای مهم از جامعه‌شناس مولد ایرانی است که چنان وجدان این حوزه عمل می نماید. می توان با برخی آرای او موافق نبود یا نقدهایی چند‌ بر آثارش وارد دانست اما این نکته از اهمیت او کم نمی کند. سعید مدنی ایده ال تایپ وبری «باشرف» در گستره تیپیک «بی شرف» هاست. در جامعه ای که آمار بزه و خشونت روند صعودی دارد، نرخ خودکشی افزایش یافته، سفره مردم بطور تصاعدی کوچک شده، روسپی گری، اعتیاد و زباله گردی در خط وخامت است و فساد دیوانی چشمگیر، در جامعه ای که صفت بی شرف بودن پررنگ گشته او‌ یک محققِ باشرف باقی مانده است. سپهر ایران را تصور کنید بدون این تیپ از پژوهشگران و جامعه‌شناسان. تاریک خواهد بود! بنابراین می توان او را سرمایه ای ارزشمند برای کشور دانست. این اهمیت سعید مدنی برای ایران است!