منتظری: اشتباه انقلابیون ۵۷ را تکرار نکنیم / «توبه‌ی سیاسی»؛ اصلاحات هیچوقت نمی‌میرد

حجت الاسلام والمسلمین منتظری درباره‌ی اینکه آیا جریان اصلاحات اصلاً دستاورد ماندگاری داشته است یا نه، به انصاف نیوز می‌گوید: اصلاحات مسلماً دستاورد مثبت داشته است. اصل اصلاحات، اینکه یک نظامی خود را کامل و بی‌عیب نداند و اصلاحاتی در رفتارش لازم باشد و آنها را انجام دهد، این خیلی طبیعی است؛ بسیار خودخواهانه است که کسی بگوید ما نیازی به اصلاحات نداریم. یکی از فقهای شورای نگهبان -که الان مرحوم شده است- این مطلب را صراحتاً در مصاحبه‌ای بیان کرد که «ما چه نیازی به اصلاحات داشتیم؟!» با اینکه افرادی که معصوم از خطا نیستند وقتی کاری انجام می‌دهند باید کارهای خطا را اصلاح کنند.

اگر اصلاحات انجام می‌شد به این روز نمی‌افتادیم

شعار اصلاحات هم همین بود: «بازگشت به شعارهای اصلی انقلاب». یعنی استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی. در آن زمان بسیاری، از جمله جناب آقای خاتمی احساس کرده بودند که این شعارها کمرنگ شده است. استقلال کمرنگ شده، آزادی کمرنگ شده، جمهوریت کمرنگ شده و اسلامی هم تبدیل شده است به قرائت خاصی از اسلام؛ واقعا نیاز به اصلاح دیدند. آن اشخاصی هم که مخالفت کردند، فکر می‌کنم الان با وضعی که پیش آمده است متوجه شده‌اند که چقدر حق با آقای خاتمی بود و اگر آن اصلاحات انجام می‌شد، اصلاحاتی را خود حاکمیت انجام می‌داد و ابتکار عمل را دست می‌گرفت، دیگر به این روزی که الان افتادیم نمی‌افتادیم.

این مسائل تخصصش با من نیست، اما اساتید دانشگاه بارها گفته‌اند که مثلا در سیاست بین الملل به چه وضعیتی افتاده‌ایم، در اقتصاد به چه روزی افتاده‌ایم، و آن عزت ما زیر سوال رفته است. آبروی پاسپورت ایرانی در دنیا چقدر است؟! اینها همگی در دوران اصلاحات داشت اوج می‌گرفت که با مبارزه‌ای که از سوی گروه‌های مختلف آغاز شد، اصلاحات را تا حدی شکست دادند. ولی همان‌ مخالفین می‌دانند که الان در داخل و در سطح بین‌المللی دچار چه وضعیتی هستیم.

او درمورد طرفداران دیروز و مخالفین امروز اصلاحات نیز می‌گوید: من فکر می‌کنم بخشی از آنهایی که قبلا در دایره‌ی اصلاحات بوده‌اند و امروز برگشته‌اند و در جرگه‌ی مخالفان قرار گرفته‌اند، انتظارات بیجایی از اصلاحات داشتند؛ فکر می‌کردند یک حزب جدید است و می‌خواهند بوسیله حزب به قدرت برسند و حالا که این خواسته‌شان محقق نشده است، در جهت مخالف و مقابل قرار گرفته‌اند. بسیاری اینگونه‌اند و نمی‌خواهم افراد خاصی را مثال بزنم.

احمد منتظری درمورد مصادیق دستاوردهای ماندگار این جریان می‌گوید: اصلاحات مسلماً دستاوردهایی داشته؛ همین شروع آزادی مطبوعات در زمان اصلاحات امر بسیار مبارکی بود که تا حدودی ادامه پیدا کرد. یعنی اینگونه نیست که کاملا شکست خورده باشد. شفاف‌سازی از کارها؛ مثلا آن برنامه‌ی شفاف‌سازی از قتل‌های زنجیره‌ای که مانع شدند از ادامه‌اش. اینها همگی دستاورد مثبت است و فضای مجازی هم به کمک آمد و آن شفاف‌سازی ادامه پیدا کرد. الان به شکلی است که مثلا یک نفر که اعدام می‌شود و افراد بسیاری از نظر فقهی و حقوقی و از هر نظر مخالفند، نظرشان را شفاف می‌گویند. اینها آن زمان که فضای مجازی نبود امکانش را نداشتند و شاید اگر فضای مجازی در زمان اصلاحات بود، این جریان بسیار موفق‌تر می‌شد و به نتیجه بهتری می‌رسید. فقط روزنامه‌ها بودند که آنها هم تعیین سرنوشت‌شان دست جناح مقابل اصلاحات بود که فقط در یک شب ۱۲ روزنامه را بستند!

او ادامه داد: اصلاحاتی که آقای خاتمی مطرح کردند سابقه‌ی دینی دارد؛ در صحبت‌هایی که در تاریخ درمورد قیام امام حسین هست، علت خروج و چرایی اینکه ضد حکومت زمان عَلَم برداشتند -من نمی‌خواهم مقایسه کنم و تنها سابقه را می‌خواهم بگویم- امام حسین می‌فرمایند: «إِنَّما خَرجْتُ لِطَلَبِ إلاصلاحِ فی أُمَّةِ جَدّی»، یعنی خروج کردم که اصلاح کنم در امت جدم؛ با اسلام جدش رسول الله که نمی‌خواست مخالفت کند، بلکه به این معنی است که می‌خواست اصلاح کند. حس می‌کرد بر اثر گذشت زمان انحرافاتی ایجاد شده و می‌خواستند بازگردند به فرهنگ و قوانینی که در زمان جدشان رسول الله وجود داشت.

«توبه‌ی سیاسی»؛ اصلاحات هیچوقت نمی‌میرد

در ۲۲ بهمن ۶۷ یعنی ۹ سال قبل از سال ۷۶ که آقای خاتمی اصلاحات را شروع کرد، -در روزنامه‌های آن زمان هم هست- آیت الله منتظری بحث «توبه‌ی سیاسی» را مطرح کرد؛ به این معنی که ما باید ببینیم کجاها اشتباه کردیم و برگردیم به آن راه درست. اگر در جنگ اشتباه کردیم اقرار کنیم و راه درست را انتخاب کنیم، درواقع اسمش نهضت اصلاحات نبود اما منظورش همین بود. معنا و مفهومش این بود که در این مسیری که جمهوری اسلامی جلو می‌رود باید اصلاحی صورت گیرد. اینها وجود داشت تا اینکه شاید جامعه پخته‌تر شد و زمان مناسب‌تری فرارسید و آقای خاتمی آن را رسماً مطرح کرد.

بسیاری هم که آمدند و دائم از هم سبقت می‌گرفتند که «اصلاحات مرد» و «میخ آخر بر تابوت اصلاحات»، نخیر! اصلاحات هیچوقت نمی‌میرد و همچنان ادامه دارد. ما اصلاً به امام زمان معتقدیم و می‌گوییم مصلح جهان بشریت. تا وقتیکه مصلح حقیقی بیاید اصلاحات ادامه دارد.

الان هم که -خصوصاً در این چندماه اخیر- حقانیت اصلاحات بیشتر مشخص شده است. یقیناً اگر آن زمان اصلاحات پذیرفته می‌شد و چوب لای چرخ آن گذاشته نمی‌شد، الان وضع‌مان خیلی بهتر از این بود و هیچ نیاز نبود که مردم مجبور شوند حرفشان را در خیابان بگویند.

احمد منتظری در پایان تاکید کرد: اگر مردم احساس کنند که نظام و حاکمیت واقعاً در صدد اصلاحات هستند خواهند پذیرفت. اینهایی که صحبت براندازی می‌کنند، مگر انتقاد ندارند که سال ۵۷ چرا انقلاب شد؟! این کسانیکه به انقلابیون می‌گویند: «چرا شما با آن رژیم سابق کار نکردید؟ و آن اصلاحاتی را که بسیاری از بزرگان می‌گفتند قبول نکردید؟» مرحوم آیت الله شریعتمداری و مرحوم مهندس بازرگان صریحاً می‌گفتند که «ما روی قانون اساسی تمرکز کنیم و شاه را که قبول کرده حکومت نکند و فقط سلطنت کند بپذیریم تا نظام ساقط نشود».

من احساس می‌کنم پس از آن نظامی که ساقط شد هنوز نظام جدید مستقر نشده است. الان نیروهایی که رسمی هستند می‌آیند و در مقابل نیروهای غیر رسمی می‌ایستند، این یعنی چه؟! یا مثلاً دادستان کل کشور مصاحبه کرده که «گشت ارشاد از «همانجا» که درست شده بود، از «همانجا» کنترل شد» یعنی اینقدر حقایق شفاف نیست! گشت ارشاد که این اندازه مسئله درست کرد و اینهمه انتقاد صغیر و کبیر را داشت و مشکل ساز شد، از کجا نشئت گرفت؟ «همانجا»! احساس می‌شود آن نظام که آن زمان ساقط شد هنوز نظام جدیدی پانگرفته است. بی‌قانونی‌ها، حمله به سفارتخانه‌ها، اینها همه نشانه این است که نظام کاملاً مستقر نشده است.

من صحبت از اصلاحات می‌کنم، می‌گویم که آن اشتباهی که انقلابیون سال ۵۷ کردند و گوش به حرف شخصیت‌هایی مثل آیت الله شریعتمداری و آقای مهندس بازرگان ندادند، آن اشتباه را دوباره تکرار نکنیم.