ورود با رانت و پول به ليست اميد؛ اين خبر توسط الهه كولايي فعال سياسي اصلاح‌طلب اعلام شد؛ خبري كه اگر در برخي كشورهاي منتشر مي‌شد، پس از انتشار آن بلافاصله موجي از استعفا از فعاليت سياسي و عذرخواهي را با خود به همراه داشت، اما اكنون در عرصه سياسي ايران خبري از اين دست نیست. جالب آنكه كه يكي از تصميم‌گيران درباره ليست اميد در تهران اين خبر را اعلام كرده است. چرايي اعلام اين خبر با توجه به حضور الهه كولايي درشوراي عالي به‌طور يقين به انگيزه و هدف خاصي صورت گرفته است. از جمله لزوم شفاف شدن هزينه‌هاي انتخاباتي اصلاح‌طلبان در سراسر كشور و عدم استفاده از رانت به علت وابستگي اشخاص به افراد براي قرارگرفتن در ليست‌هاي گوناگون براي ورد به عرصه سياست مي‌تواند از جمله انگيزه‌هاي اعلام اين خبر باشد.
وجود «رانت» و «پول» در نبود احزاب قدرتمند
بي‌ترديد فعاليت سياسي هزينه‌بر است؛ هزينه‌هاي مادي و معنوي كه هر فرد نمي‌تواند آن را بپردازد. عضويت در يك حزب نياز به پرداخت حق عضويت است كه اين هزينه از جمله هزينه‌هاي مادي فعاليت سياسي است. هزينه معنوي فعاليت سياسي نيز صرف وقت براي حضور درتشكل‌هاي سياسي است. پرداخت اين هزينه‌ها در ايران چندان مرسوم نيست، چون اساسا فعاليت تشكيلاتي به علت عدم توسعه سياسي و عدم توجه قانون انتخابات به احزاب وجود ندارد و تنها ائتلاف‌هایی از احزاب متكثر است كه در زمان انتخابات با ارائه ليست‌هايي سعي دركنشگري سياسي در مقابل رقباي خود دارند.
به همين جهت هزينه‌هایي انتخاباتي در ايران شفاف نيست و معمولا برخي از افراد شناخته شده مبالغي را به ستاد‌هاي انتخاباتي مي‌پردازند. همچنين افرادي كه در ليست‌هاي انتخاباتي وارد مي‌شوند نيز هزينه‌هاي را در ستاد‌هاي انتخاباتي متقبل مي‌شوند و از اين طريق هزينه‌هاي انتخاباتي تامين مي‌شود. الهه كولايي فعال سياسي اصلاح‌طلب و عضو شوراي هماهنگي مجمع زنان اصلاح‌طلب در اين مورد به «آنا» اعلام كرده است: «به هر حال افرادي كه از امكان مالي و ارتباطات خوبي برخوردارند و چنين امكاناتي براي آنها فراهم است، قطعا نسبت به بقيه افراد شانس بيشتر و بهتري براي حضور در همه ليست‌هاي انتخاباتي دارند.» وي دربخشي ديگر از سخنان خود اظهار داشت:«هميشه پول و قدرت در حوزه سياست تاثيرگذار هستند. برخي كانديداها از طريق رانت وارد ليست اميد شدند و من اين مساله را تكذيب نمي‌كنم.» رانت سياسي به معني وابستگي نمايندگان ليست اميد، حتي بيشتر از «پول» به چشم مي‌خورد، زيرا هستند افرادي كه به علت وابستگي به مديران دوران اصلاحات وارد ليست‌هاي انتخاباتي شدند. اين در حالي است كه برخي از افراد بودند كه استعداد‌هاي زيادي درمجلس داشتند و به علت عدم سرشناسي سياسي حتي با وجود سمت‌هايي مانند استاد دانشگاه حقوق و علوم سياسي در ليست قرار نگرفتند. در اين رابطه نيز الهه كولايي«پول» و «رانت» را يكي از ابزارهاي مهم براي ورود به سياست و حضور در ليست‌هاي انتخاباتي دانست و گفت: پول و رانت و همچنين تلاش براي استفاده از سازوكارهاي موثر در نتايج انتخابات، هيچ‌گاه از عرصه رقابت‌ها خارج نشده و نخواهد شد. ضمن اينكه در توسعه يافته‌ترين و پيشرفته‌ترين كشورها نيز شاهد تاثيرگذاري چنين عواملي در انتخابات يا ورود كانديداها به ليست‌ها هستيم.
رانت و توسعه‌نيافتگي
استفاده از رانت و پول در هر نقطه‌اي از دنيا كه توسعه سياسي وجود نداشته باشد را نمي‌توان منكر شد، ولي حركت به سوي كار تشكيلاتي و توسعه سياسي مي‌تواند از ميزان چنين رانت‌هايي بكاهد. البته در گذشته در ميان اصلاح‌طلبان چنين خبرهايي نبود و حتي يكي از احزاب اصرار داشت كه كانديدايي در ليست اصلاح‌طلبان در مجلس ششم نداشته باشد و البته با تاكيد ساير احزاب افرادي از آن سازمان در ليست مجلس ششم قرار گرفتند. البته تاكيد بر كار تشكيلاتي نبايد همراه با استفاده از امكانات باشد، زيرا احزابي در بين اصلاح‌طلبان هستند كه هيچ نيروي قوي در ميان اعضاي آنها وجود ندارد و خروجي آنها نهايتا نمايندگان منزوي در مجلس است، اما به علت داشتن امكاناتي از جمله «چاپخانه» همه ساله در انتخابات‌هاي گوناگون افرادي را به اجبار درحالتي كه وزنه‌اي در انتخابات ميان گروه‌هاي سياسي ندارند، وارد ليست‌هاي انتخاباتي اصلاح‌طلبان مي‌كنند.
سهم‌خواهي احزاب
بدون شك يكي ديگر از علل به وجود آمدن رانت سياسي درليست‌هاي انتخاباتي سهم خواهي احزاب است. اين در حالي است که هستند احزاب اصلاح‌طلبي كه به اين نتيجه رسيده‌اند كه نبايد به سوي سهم خواهي از ليست‌هاي انتخاباتي حركت كرد و كار تشكيلاتي را به سهم‌خواهي از ليست‌هاي انتخاباتي ترجیح داد، بلكه بايد بيشتر در جهت ايجاد توسعه سياسي و رشد فرهنگ كار جمعي و تشكيلاتي حركت كرد، زيرا در صورت پذيرفته شدن اين مورد از سوي مردم آنگاه احزاب بايد در عرصه كنش سياسي حضور داشته باشند و در نتيجه به آرامي پديده‌هايي همچون استفاده از رانت و پول براي قرار گرفتن در ليست‌هاي انتخاباتي به امری منفي تبديل مي‌شود و مردم نيز به سوي راي دادن به ليست احزاب در انتخابات‌هاي گوناگون حركت خواهند كرد. اگر به اين سمت حركت كنيم در آينده به جاي وجود افراد رانتي در مجلس شاهد شايسته‌سالاري وحضور نمایندگان قوی‌تر در مجلس خواهيم بود.
- 17
- 3
