تشییع آیت‌الله‌هاشمی بزرگ‌ترین رفراندوم بود/ نقش آیت‌الله هاشمی در تاریخ معاصر ایران

«عده‌ای برای اینکه از مردم عقب نمانند در تشییع جنازه آیت‌ا... هاشمی شرکت کردند و تلاش کردند خود را در دل مردم جای بدهند. برخی از انسان‌های ‌کوچک که در دوران حیات آیت‌ا... تلاش می‌کردند با رقابت با ایشان خود را بزرگ جلوه بدهند، پس از رحلت ایشان نیز تلاش کردند با همراهی و همگامی با مردم در تشییع جنازه ایشان خود را بزرگ جلوه بدهند. این در حالی است که مردم بسیار فهیم و درایت هستند و به خوبی سره را از ناسره جدا می‌کنند و اجازه نمی‌دهند برخی افراد سودجو از هر اتفاقی به سود خود استفاده کنند.» جملات بالا سخنان مهندس پرویز کاظمی وزیر رفاه و تعاون اجتماعی دولت نهم در گفت وگو با «آرمان امروز» است.

مهندس کاظمی که خیلی زود عطای همکاری و حضور در کابینه احمدی‌نژاد را به لقایش بخشید، به برخی پشت پرده‌های رفتار احمدی‌نژاد مانند منع کردن وزرا از ارائه گزارش به مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز اشاره می‌کند که در ادامه متن این گفت‌وگو را می‌خوانید.

با درگذشت آیت‌ا... هاشمی فضای سیاسی ایران چه تغییراتی پیدا می‌کند؟ فقدان آیت‌ا... هاشمی به چه میزان بر مسیر حرکت کشور و جریان‌های سیاسی تاثیرگذار خواهد بود؟

شخصیت‌های برجسته‌ای مانند آیت‌ا... هاشمی همواره در فراز و نشیب تاریخی و در یک گستره زمانی پرچالش شکل می‌گیرند تا بتوانند در فضای سیاسی و اجتماعی یک جامعه تاثیرگذار باشند. به همین دلیل فقدان شخصیت برجسته‌ای مانند آیت‌ا... هاشمی که دارای دیدگاه‌های جهانی بودند ضایعه‌ای بزرگ و عمیق برای جامعه ما به شمار می‌رود. کسی نمی‌تواند درباره انقلاب اسلامی و قبل و بعد از آن صحبت کند و از نقش پررنگ آیت‌ا... هاشمی سخن به میان نیاورد. بدون شک آیت‌ا... هاشمی یکی از شخصیت‌هایی بودند که در تاریخ انقلاب اسلامی نقش زیادی داشتند و در منصب‌هایی که حضور داشتند موفق شدند عملکرد تاثیرگذاری از خود برجای بگذارند.

متاسفانه در سال‌های اخیر برخی تلاش کردند آیت‌ا... هاشمی را از تاریخ انقلاب حذف کنند که اقدامات آنها در نهایت به جایی نرسید. نقش آیت‌ا... هاشمی به اندازه‌ای در تاریخ معاصر ایران و به‌ويژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی پررنگ و برجسته است که کسی نمی‌تواند جایگاه ایشان را در نادیده بگیرد. آیت‌ا... هاشمی از نزدیک‌ترین افراد به حضرت امام(ره) بودند و حضرت امام(ره) اعتماد ویژه‌ای به آیت‌ا... هاشمی داشتند، به شکلی که جمله معروف «هاشمی زنده است تا نهضت زنده است» را فرمودند.

شما آخرین‌بار کی‌با آیت‌ا...‌هاشمی دیدار داشتید؟

بنده در طول ۱۰ سال گذشته تقریبا هر دو ماه یک بار با ایشان ملاقات داشتم و به صورت دونفره با ایشان گفت‌وگو می‌کردم. آیت‌ا... هاشمی از من خواسته بودند که در زمینه‌های اقتصادی و مشکلات جامعه واقعیت‌های جامعه را مشاهده و سپس به ایشان منتقل کنم. به همین دلیل به دفتر خود سپرده بودند که بنده هر زمان که نیاز داشتم، بدون وقت قبلی با ایشان دیدار داشته باشم. به عنوان مثال آیت‌ا... هاشمی یک بار از من خواستند که یک گزارش دقیق از وضعیت بورس تهیه کنم و مشکلات فضای بورس کشور را به ایشان انتقال دهم. بنده نیز گزارش دقیقی در این زمینه تهیه کردم و خدمت آیت‌ا... هاشمی ارائه کردم. ایشان همچنین از من خواسته بودند تاثیرتحریم‌های بین المللی را روی بانک‌های کشور بررسی کنم که بنده نیز این کار را برای ایشان انجام دادم و نتایج آن را خدمت ایشان ارائه کردم.

آیت‌ا... هاشمی منابع و کانال‌های دریافت اطلاعات متفاوتی داشتند و به همین دلیل همواره از جزئیات مشکلات مردم آگاهی داشتند. نکته‌ای که در این زمینه وجود دارد، این است که برخی افراد که با آیت‌ا... هاشمی از نزدیک مراوده داشتند، هنگامی که برای بیان مشکلات پیش ایشان می‌رفتند، با ملاحظه مسائل را مطرح می‌کردند. با این وجود آیت‌ا... هاشمی از من خواسته بودند که بدون هیچ ملاحظه و در نظر گرفتن مصلحت با ایشان سخن بگویم و واقعیت‌های جامعه را به ایشان منتقل کنم.

در طول ۱۰ سالی که با آیت‌ا... هاشمی مراوده داشتید، ایشان بیشتر نسبت به چه مسائلی حساسیت داشتند و احساس خطر می‌کردند؟

آیت‌ا... هاشمی نسبت به انقلاب حساسیت خاصی داشتند و نسبت به این مساله خیلی حساس بودند. آیت‌ا...هاشمی در هر مقطعی که احساس می‌کردند منافع انقلاب به خطر افتاده وارد صحنه می‌شدند و از انقلاب دفاع می‌کردند. در مقابل نیز هرگاه احساس می‌کردند منافع ایشان با منافع انقلاب به هم گره خورده، خود را کنار می‌کشیدند تا منافع انقلاب ضربه نخورد. آیت‌ا... هاشمی به این مساله آگاهی داشتند که مشکلات اقتصادی در هر جامعه‌ای وجود دارد و مسئولان نیز تلاش می‌کنند این مشکلات را حل کنند. با این وجود ایشان به اینکه عده‌ای تلاش می‌کنند پایه‌های انقلاب را متزلزل کنند، حساسیت زیادی داشت و در مقابل این افراد ایستادگی و مقاومت می‌کرد. آیت‌ا... هاشمی انقلاب را مانند فرزند خود می‌دانست و نمی‌توانست اجازه دهد پایه‌‌های انقلاب توسط عده‌ای به صورت عمدی و یا غیر عمدی متزلزل شود. در دوران دولت قبل برخی تلاش کردند با باورها و ارزش‌های مردم بازی کنند و چهره نامناسبی از انقلاب اسلامی ایران به جهان نشان دهند. این در حالی بود که آیت‌ا... هاشمی نسبت به این مسائل حساسیت زیادی داشتند و تلاش می‌کردند در مقابل چنین افرادی ایستادگی و مقاومت کنند.

برخی از افراد تلاش می‌کنند شخصیت آیت‌ا... هاشمی را در پازل قدرت پیچیده نشان دهند. آیا در واقع این چنین بود؟

به نظر من شخصیت آیت‌ا... هاشمی برخلاف برخی که عنوان می‌کنند پیچیده بوده است، بسیار ساده اما صریح و صادق بود. بنده در این زمینه یک مثال می‌زنم تا شخصیت واقعی آیت‌ا... هاشمی بیشتر نمایان شود. بنده یک زمان خدمت ایشان رسیده بودم و یک جلسه دونفره با ایشان داشتم. جلسات بنده با ایشان معمولا ۴۵دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشید و موضوع جلسه نیز مباحث مدیریتی بود. با این وجود هنگامی که صحبت ضعف اخلاقی در برخی از مدیران به میان آمد و پس از آن صحبت قیام امام حسین(ع) مطرح شد، به یک باره اشک از چشمان آیت‌ا... هاشمی جاری شد و ایشان با ذکر نام امام حسین(ع) به گریه افتادند.

برای من جالب بود که ایشان از چنان قلب رئوف و زلالی برخوردار هستند که برخلاف برخی که در تریبون‌های رسمی با ذکر نام ائمه گریه می‌کنند، ایشان در خفا و در یک جلسه دونفره نیز با به میان آمدن نام امام حسین(ع) به گریه افتادند. آیت‌ا... هاشمی انسان صادق و صریحی بودند، به شکلی که مطالبی را که در تریبون‌های عمومی و رسمی عنوان می‌کردند، در واقع مطالبی بودند که ایشان به آن باور عمیق قلبی داشتند. به همین دلیل نیز خطبه‌های نماز جمعه و تحلیل‌هایی که ایشان از شرایط مختلف اجتماعی، سیاسی و بین المللی ارائه می‌دادند، همواره مورد توجه جدی مردم قرار می‌گرفت. خطبه‌های نماز جمعه آیت‌ا... هاشمی در زمان جنگ همواره مایه امید و دلگرمی رزمندگان بود. به عنوان مثال در شرایطی که ما هیچ موشکی در انبارهای خود نداشتیم، ایشان در نماز جمعه دشمن را تهدید می‌کرد که کاری نکنید که ما در انبارهای موشک خود را باز کنیم. وضعیت به گونه‌ای بود که مردم ایران، منطقه و جهان منتظر جمعه‌ای بودند که آیت‌ا... هاشمی قرار بود در نماز جمعه سخنرانی کند.

به همین دلیل نیز در طول حیات ایشان انسان‌های کوچک که سودای بزرگی داشتند تلاش می‌کردند با آیت‌ا... هاشمی رقابت کنند تا خود را بزرگ جلوه بدهند. بنده در یکی از جلسات خود به آیت‌ا... هاشمی عنوان کردم چرا پاسخ برخی افراد را نمی‌دهید. ایشان در جواب من گفتند: «برای من مهم نیست و بهتر است پاسخی به این افراد داده نشود.» بنده در این زمینه خاطره‌ای از رفتار آقای احمدی‌نژاد در مقابل آیت‌ا... هاشمی برای شما نقل می‌کنم. زمانی که بنده به عنوان وزیر رفاه در کابینه حضور داشتم، قرار شد اعضای کابینه خدمت مقام ‌‌معظم رهبری برسیم. به همین دلیل همه وزرا و مسئولان در‌حیاط منتظر بودیم که آیت‌ا... هاشمی هم تشریف آوردند و رفتند روی یک نیمکت نشستند. پس از مدتی آقای احمدی‌نژاد وارد حیاط شدند و به دلیل اینکه جای دیگری برای نشستن نبود، مجبور شدند کنار آیت‌ا... هاشمی روی همان نیمکت بنشینند. با این وجود هنگامی که ایشان خواستند بنشینند، پشت خود را به آیت‌ا... هاشمی کردند و نشستند. در این زمان بسیاری از مسئولان دولت از این حرکت آقای احمدی‌نژاد ناراحت شدند، اما به روی خود نیاوردند. بنده همان زمان پیش خود فکر کردم آیت‌ا... هاشمی حداقل به اندازه سن شما مبارزه سیاسی کرده است. حداقل اگر احترام سابقه و مبارزات ایشان را نمی‌گذارید، احترام به بزرگ‌تر که از مهم ترین دستورات دین اسلام است و باید رعایت کنید.

وضعیت به گونه‌ای بود که آقای احمدی‌نژاد در جلسات دولت نام آیت‌ا... هاشمی را به زبان نمی‌آوردند و به جای آن عنوان می‌کردند: «این آقا». مشخص نبود احمدی‌نژاد چه کینه‌ای از آیت‌ا... هاشمی دارد و به چه دلیل این رفتارهای نامناسب را انجام می‌داد. مساله دیگری که تاکنون رسانه‌ای نشده است، این بود که آقای احمدی‌نژاد به صورت رسمی همه وزرا را از ارائه گزارش به مجمع تشخیص مصلحت نظام منع کرده بود و اجازه نمی‌داد هیچ کدام از وزرا به مجمع رفت‌و‌آمد کنند. وضعیت به شکلی شده بود که اگر مجمع تشخیص مصلحت نیز از وزرا برای ارائه گزارش دعوت می‌کرد، رئیس جمهور مانع می‌شدند و اجازه چنین کاری را نمی‌دادند.احمدی‌نژاد می‌خواست با «کل‌کل» کردن با آیت‌ا... هاشمی خود را بزرگ جلوه بدهد.