٤٠ روز زمان كافي بود تا معلوم شود رقبا و مخالفان حسن روحاني گوش‌شان كمتر پذيراي هيچ نصيحتي است؛ حتي نصيحت بزرگان خودشان. ٢٩ ارديبهشت ماه آيت‌الله موحدي كرماني، خطيب نماز جمعه تهران گفت ديگر زمان مناظره و رقابت تمام شده و زمان رفاقت فرا رسيده و وظيفه رقبا اخوت، برادري، صميميت، صفا و همكاري است. يك ماه گذشته و حالا نه تنها از رفاقت و برادري رقبا و مخالفين روحاني خبري نيست كه حملات به او با شدت و حدت بيشتري ادامه يافته است. بي‌سبب نيست كه روحاني در مراسم افطاري با اصحاب رسانه دولت خودش را «مظلوم‌ترين» دولت توصيف كرده است. دولتي كه در آغاز دومين دوره كاري خودش ناچار است بخشي از انرژي و توانش را صرف حل و فصل حاشيه‌سازي‌هاي رقبا و مخالفانش كند؛ امري كه ظاهرا بخشي از هدف حاشيه‌سازان است.
از آراي حلال تا آراي حرام
روحاني و ٢٤ ميليون راي‌دهنده به او هنوز طعم خوش پيروزي را درست مزه‌مزه نكرده بودند كه ستاد ابراهيم رييسي و شخص او از مهندسي انتخابات و تخلفات گسترده انتخاباتي سخن گفتند. حتي صولت مرتضوي، رييس ستاد انتخابات شهرستان‌هاي رييسي گفت كه تخلفات انتخاباتي بي‌سابقه بوده و وزير كشور را به مناظره دعوت كرد. هرچند آنها اسناد تخلفات ادعايي خودشان را به شوراي نگهبان تحويل دادند و در نهايت شوراي نگهبان اعلام كرد كه هيچ تخلف مهمي رخ نداده و سلامت انتخابات را تاييد كرد؛ با اين حال جدي‌ترين رقيب روحاني تا چند روز بعد از انتخابات بر طبل تخلفات گسترده انتخاباتي و مخدوش كردن نتيجه انتخابات مي‌كوبيد. تا آنجا كه چهارم خردادماه آيت‌الله سيداحمد خاتمي كه دو هفته قبل از اين تاريخ از تريبون نماز جمعه رقباي انتخاباتي را به رفاقت دعوت كرده بود در همايش جبهه مردمي نيروهاي انقلاب صداي اعتراض اصولگرايان به نتيجه انتخابات را با اين جملات به گوش مخاطبان رساند: «آقاي رييسي ١٦ ميليون راي حلال داشت... شوراي نگهبان بايد موارد تخلف انتخاباتي را بشناسد و به مردم معرفي كند.» اين حلال و حرام دانستن آراي خودي و رقيب موضوعي بود كه به‌شدت مورد اعتراض دولتي‌ها و البته حاميان روحاني قرار گرفت و اثرش را بيش از هر جا در اظهارنظرها و فضاهاي مجازي نشان داد.
همچنين نهم خردادماه اين سعيد جليلي، رقيب دور قبل روحاني و حامي رقيب اين دوره او بود كه به ميدان آمد. او براي نخستين بار در اين تاريخ موضوع تشكيل «دولت سايه» را مطرح كرد و از اصولگرايان خواست با تشكيل دولت سايه به جاي انفعال به رصد عملكرد دولت بپردازند و به طور جدي مشكلات دولت را شناسايي كنند و به تحليل رفتار آن دست بزنند. دستور كاري كه باعث شد همزمان با طرح موضوع دولت در سايه حملات اصولگرايان تندرو به دولت چندين برابر شود. فرداي آن روز سخنان سيدمحمود نبويان، نماينده تندرو دور قبل مجلس عليه محمدجواد ظريف رسانه‌اي شد. او در يكي از سخنراني‌هايي كه پيش از انتخابات انجام داده بود، مدعي شده بود ظريف به امريكايي‌ها تعهد داده است كه در برابر گشايش بانكي سردار سليماني را به دولت امريكا تحويل دهد؛ ادعايي كه آنچنان ظريف را تحت تاثير قرار داد كه او اعلام كرد اگر نبويان عذرخواهي نكند از او به دستگاه قضا شكايت خواهد كرد.
شكايت از وزارت ورزش
بعد از وقفه‌اي كوتاه اما از ٢٥ خردادماه حملات اصولگرايان و مخالفان روحاني دوباره شدت گرفت. حسين الله‌كرم، دبيركل انصار حزب‌الله داد تا عليه ورود زنان به ورزشگاه‌ها و در واقع عليه تصميم دولت وارد ميدان شود و دردسر تازه‌اي براي دولت ترتيب بدهند. او در حاشيه نماز جمعه اقدام به انتشار بيانيه و جمع‌آوري امضا كرد. امضاهايي كه به گفته خود آنها نزديك به ٤٠ هزار بوده است. در آن بيانيه خطاب به رييس قوه قضاييه اعلام كرده بودند اگر اقدام عملي در راستاي جلوگيري از حضور زنان در ورزشگاه‌ها نشود خودشان«آتش به اختيار» اقدام خواهند كرد.
ماجراي ادامه‌دار جايگاه راي مردم در ولايت
سه روز بعد هم سخنان روحاني در ضيافت افطاري با پزشكان درباره جايگاه راي مردم در حكومت اسلامي حاشيه‌ساز شد. روحاني گفته بود: «اميرالمومنين مبناي ولايت و حكومت را نظر مردم و انتخاب مردم مي‌داند. لمن ولّيتموا امركم، گفت كه هر كس كه شما او را به عنوان ولي خودتان و رهبر جامعه برگزينيد من هم اطاعت مي‌كنم، من هم مي‌شنوم و اجرا مي‌كنم. اميرالمومنين مبناي حكومت و فرمانروايي را راي مردم، خواست مردم و آراي مردم مي‌داند.» بعد ازاين سخنان اما واكنش‌ها آغاز شد.
ازجمله آيت‌الله مصباح‌يزدي پدر معنوي جبهه پايداري در سخنان مفصلي اظهارات روحاني را زير سوال برد و گفت: برخي مي‌گويند وقتي مردم با كسي بيعت كردند علي(ع) وظيفه خود دانست از آن شخص اطاعت كند و حق نداشت كه مخالفت كند چون مردم رأي داده بودند، اگر يك مسلمان ايراني اين‌گونه فكر كند پذيرفته است؟ آيا نمي‌توانست درباره اين مساله تحقيق كند به ويژه اگر سابقه طلبگي داشته باشد. هيات رييسه مجلس خبرگان هم با امضاي آيت‌الله احمد جنتي در مخالفت با سخنان روحاني بيانيه‌اي صادر كرد. بيعت با پيامبر اكرم(ص) و ائمه اطهار(ع) به معناي مشروعيت‌بخشي به حكومت پيامبر يا امام توسط مردم و بيعت‌كنندگان نيست بلكه تاكيدي بر اعلام وفاداري و پيروي و فرمانبري از رهبران الهي است. بنابراين، نبايد آن را با راي مردم و انتخابات در دوران معاصر مقايسه كرد.
كشمكش بر سر حمله موشكي
هنوز واكنش‌ها و حملات به روحاني ادامه داشت كه ٢٨ خرداد ماه باب تازه‌اي باز شد. حمله موشكي سپاه به مواضع داعش در پاسخ به حمله تروريستي آنها كه بايد پيام وحدت ايران را به جهان مخابره مي‌كرد تبديل به موضوعي براي كشمكش بر سر چند و چون آن شد. يك طرف كساني كه مي‌گفتند حمله با تصميم و اطلاع شوراي عالي امنيت ملي و شخص رييس‌جمهور انجام شده و طرف ديگر كه اصرار داشت با حذف نقش رييس‌جمهور، شايبه بي‌اطلاعي شوراي عالي امنيت ملي از اين حمله را تقويت كند. يك طرف مي‌گفت اطلاعات مواضع داعش را وزارت اطلاعات در اختيار سپاه قرارداده و طرف ديگر اصرار داشت كه از صدر تا ذيل آن را نيروهاي سپاه قدس انجام داده‌اند. هر چه بود بالاخره شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي در سخناني توضيح داد كه اين حمله با تصميم شوراي عالي امنيت ملي و تصويب رهبري (همانند همه مصوبات شوراي عالي امنيت ملي) انجام شده است تا به اين دعواها خاتمه دهد.
تشبيه رييس‌جمهور به بني‌صدر و توهين در راهپيمايي روز قدس
ادامه فضاسازي‌ها عليه دولت به توزيع شبنامه رسيد. از جمله انتشار شبنامه در قم عليه روحاني كه در آن تصويري ميكس شده از روحاني و بني‌صدر منتشر شده و رييس‌جمهور را بني‌صدر ٢ خطاب كرده بود. چه آنكه همان روز در تهران و در اثناي راهپيمايي روز قدس عده‌اي با سر دادن همين شعار شروع به توهين به رييس‌جمهور كردند. موضوعي كه البته با واكنش گسترده چهره‌هاي سياسي همراه شد و قوه قضاييه وعده پيگيري آن را داده است. با اين حال توهين به رييس‌جمهور در راهپيمايي روز قدس يكي از كليدي‌ترين رخدادهاي سياسي چهل روز اخير بوده است. هرچند آنهايي كه در مراسم روز قدس به رييس‌جمهور با شعارهايي همچون «آخوند امريكايي» يا «روحاني- بني‌صدر پيوندتان مبارك» توهين كرده بودند كمتر از ٢٠ نفر بود اما واكنش بدنه اجتماعي روحاني و عموم مردم به اين توهين‌ها ديدني بود. اصلاح‌طلبان و اصولگرايان و حتي بسياري از رسانه‌هاي اصولگرا دست به قلم شدند و از توهين به منتخب ملت ابراز ناراحتي كردند. فضاي مجازي هم در واكنش به اين توهين يكدست شد و حمايت از روحاني را به ترند اول جهان تبديل كرد.
توهين و حمله مداح در روز عيد فطر
هنوز سه روز از ماجراي توهين به رييس‌جمهور در روز قدس نگذشته بود كه اين‌بار در مراسم اقامه نماز عيد فطر مداح مراسم، روحاني را مورد حمله توهين‌ها و متلك‌هاي سياسي قرار داد. از برجام، ٢٠٣٠ و تحريم‌هاي امريكا انتقاد كرد و خطاب به روحاني حمله‌هايش را ادامه داد. موضوعي كه با واكنش‌هاي بسياري مواجه شد و بسياري از شخصيت‌ها خواهان معذرت‌خواهي ستاد اقامه نماز جمعه شدند.
هر چه هست شيب روزافزون حاشيه‌سازي‌ها عليه دولت نشان مي‌دهد دولت دوازدهم روزهاي سختي در پيش خواهد داشت. اگر دولت اصلاحات هر ٩ روز با يك بحران و دولت يازدهم با هر ٤ روز يك بحران و حاشيه مواجه بود (گزارش تحليلي «اعتماد» در سال گذشته كه با بررسي يك روند شش ماهه به آن رسيده بود) به نظر مي‌رسد دولت دوازدهم با شرايط بحراني‌تري براي ادامه كارش مواجه خواهد بود. هر چند روحاني تنها نيست.
- 9
- 4
