با تصويب طرح «الزام شهرداري به تهيه مكان مناسب براي تشكيل اجتماعات اعتراضي شهروندان» در شوراي شهر تهران، براي نخستين‌بار به شكلي عملي گامي مهم براي اجرايي شدن اصل ٢٧ قانون اساسي كه تاكيد بر آزاد بودن برگزاري تجمع‌هاي اعتراض‌آميز غيرمسلحانه دارد، برداشته شد. اصلي كه در راستاي تشكيل حاكميت دموكراسي در كشور تدوين شده است ولي با اين وجود ٤٠ سال است كه درحد شعار و وعده‌هاي خوش‌آب‌و‌رنگ باقي مانده است.
اما اعتراض‌هاي اخير در شهرهاي مختلف كشور بالاخره باعث شد تا احمد مسجد‌جامعي كه يكي از محبوب‌ترين چهره‌هاي اصلاح‌طلب فعلي محسوب مي‌شود، اين تابوي ٤٠ساله را بشكند و با شجاعت پيشنهاد طرحي را بدهد كه براساس آن شهرداري موظف به اختصاص محلي براي برگزاري تجمع‌هاي اعتراض‌آميز شهروندان شده است. اين طرح ديروز در صحن شورا مطرح شد و با حمايت قاطع ١٧نفره اعضاي حاضر در صحن، به تصويب رسيد تا گامي مهم براي اجراي قانوني معوق مانده برداشته شود.
بدين‌ترتيب با تصويب اين طرح، شهرداري بايد در كمتر از يك ماه مكاني را براي برگزاري اين تجمع‌ها به شورا معرفي كند. با اين وجود هنوز ابهاماتي در مورد اجراي اين طرح وجود دارد كه هنوز بي‌پاسخ مانده‌اند. احمد مسجد‌جامعي به عنوان پيشنهاد‌دهنده اين طرح در گفت‌وگو با «اعتماد»، به سوالات و ابهامات اين طرح پاسخ مي‌دهد. ضمن آنكه در اين مصاحبه بارها بر اين نكته تاكيد مي‌كند كه شهرداري در تحقق اين طرح فقط يكي از اضلاع اهرم‌هاي لازم است و براي اجرايي شدن آن بايد، ساير نهادها نيز آستين بالا بزنند. طرحي كه مي‌تواند نقش موثري در تغيير چهره ايران در جوامع بين‌المللي در برقراري روح دموكراسي داشته باشد.
گفت‌وگوي زير، گپي است با طراح و پيشنهاد‌دهنده اين طرح يعني احمد مسجد‌جامعي.
اولين سوالي كه به ذهن مي‌رسد اين است كه اصلا چطور شد آقاي مسجد‌جامعي به فكر پيشنهاد چنين طرحي افتاد؟
اين خلأ هميشه در كشور ما وجود داشته است. اينكه بالاخره مردم كجا بايد اعتراض‌هاي خودشان را بيان كنند؟ درست است كه تاكنون بارها در مورد آزادي انتقاد و اعتراض در كشور صحبت شده است ولي تمام اينها در حد شعار و حرف‌هاي رسانه‌اي بوده است. بالاخره بايد اين موضوع كه قانون اساسي هم بر آن تاكيد كرده است، يك جايي عملياتي مي‌شد. چند وقت قبل در جلسه‌اي كه اعضاي شورا با استاندار و فرماندار تهران داشتند، فرماندار تهران پيشنهاد داد براي حفظ نظم و درعين حال بيان اعتراض‌هاي شهروندان خوب است محل‌هايي در تهران در نظرگرفته شود. اين پيشنهاد مصادف شد با برگزاري تجمع‌هاي اعتراض‌آميز اخير. اينجا بود كه به فكر افتادم كه خوب است قدمي براي اجرايي شدن اين طرح برداشته شود. چون به هرحال ما نمايندگان اين مردم هستيم و مردم با راي قاطع خود به ما اعتماد كرده‌اند و انتظار دارند مطالبات‌شان را پيگيري كنيم.
در واقع به نظرم اين بهترين سازوكار براي اجراي اصل ٢٧ قانون اساسي و اجراي دموكراسي است و مي‌تواند اتفاق خوبي براي كشور و حتي وجهه بين‌المللي آن باشد. بالاخره شهري چون تهران كه انواع و اقسام نگاه‌ها و اقوام و ديدگاه‌ها در آن زندگي مي‌كنند بايد مكاني داشته باشد كه مردم بتوانند در آن حرف‌هاي‌شان را بزنند و انتقاد كنند. آنهم بدون اينكه اين اعتراض‌ها بخواهد به آشوب و تخريب و اغتشاش منجر شود.
ولي فكر نمي‌كنيد مسوول اصلي اين ماجرا نهادهاي اطلاعاتي و امنيتي باشند؟
كسي منكر اين نيست كه اين عزيزان اصلي‌ترين وظيفه را در برقراري نظم در شهر دارند. ولي واقعيت اين است كه اين دستگاه‌ها در جاي خودشان بايد پاسخگو و توضيح‌دهنده باشند و در عين حال ما نيز قرار نيست به مسووليت آنها ورود كنيم. همان‌طور كه در صحن هم گفتم، در هر اعتراضي شكل و شيوه و محتوا مطرح است. ما قرار نيست شيوه و محتواي اعتراض را تعيين كنيم ما فقط براي شكل اعتراض، يك مكان مناسب فراهم مي‌كنيم. در واقع ما احساس كرديم كه به عنوان مديريت شهري و نماينده مردم مي‌توانيم به برپايي تجمع‌هاي اعتراض‌آميز مسالمت‌آميز كمك كنيم. يعني كمك كنيم تا صداي مردم بهتر و رساتر و به دور از هر‌‌گونه تشنجي به گوش مسوولان برسد.
يعني نظر شما اين است كه از اين پس مردم فقط در اين محلي كه در نظر گرفته مي‌شود تجمع برگزار كنند؟
نه. ببينيد، اين پيشنهاد ما، لزوما به اين معنا نيست كه مردم در نقاط يا اماكن ديگر نمي‌توانند اعتراض كنند بلكه اگر طبق قانون باشد، مي‌توانند هر جايي تجمع‌هاي اعتراض‌آميز داشته باشند، ولي ما هم بنا بر وظيفه خود به عنوان مديريت شهري مي‌خواهيم مكاني را ايجاد كنيم تا اگر خواستند از آن براي برگزاري تجمع‌هاي‌شان استفاده كنند. بنابراين اين دو منافاتي با يكديگر ندارند. نمونه چنين اقداماتي در كشورهاي شبه‌‌قاره وجود دارد. هر چند كه درآنجا يك فضاي عمومي فراهم است. ما در اين طرح براي شهرداري زمان تعيين كرديم تا ظرف مدت يك ماه با نهادهاي ذي‌ربط موضوع و پيشنهاد را بررسي كند. مهم‌ترين نكته اين طرح اين است كه اعتراض مهم و درست وحتي ضروري است و اغتشاش درست نيست. ما در اين طرح مي‌گوييم در آن حقي كه همه بر درستي آن اذعان دارند وظيفه ما به عنوان مديريت شهري و شوراي شهر تدارك فضا و مكان مناسب است كه شهرداري در حد خودش فراهم كند. اين تجربه‌اي است كه ما پس از ٤٠ سال داريم در پايتخت عملياتي مي‌كنيم.
ولي گويا در صحن شورا تعدادي از اعضا به آن اعتراض داشتند.
اعتراض آنها بيشتر در مورد دو فوريتي بودن اين طرح بود. اما در كل تقريبا تمامي اعضا با آن موافق بودند و به آن راي مثبت دادند.
پس چطور از ٢١ نفر ١٧ نفر به آن راي دادند؟
هنگام راي‌گيري تعدادي از دوستان درصحن نبودند. فكر نمي‌كنم كسي مخالف اين طرح بوده باشد.
موضوع بعدي تامين امنيت اين محلي است كه قرار است براي تجمع‌ها در نظر گرفته شود. واقعا مردم مي‌توانند بدون نگراني از دستگيري و ضرب و شتم و... در چنين محلي تجمع كنند و شعار دهند و ترسي نداشته باشند؟ واقعا چه تضميني وجود خواهد داشت؟
همان‌طور كه گفتم اولا خود فرماندار و استاندار تهران از جمله پيشنهاد‌دهندگان اين طرح بودند و اعلام كرده‌اند كه از آن حمايت خواهند كرد و ابزار لازم براي اجرايي شدن آن را فراهم مي‌كنند: ثانيا، به هر حال خود دكتر نجفي به عنوان شهردار تهران، الان عضو هيات دولت است و در جلسات آن شركت مي‌كند. همان‌طور كه مي‌دانيد، در جلسات هيات دولت وزراي نهادهاي امنيتي و اطلاعاتي و وزير دادگستري نيز حضور دارند و مي‌توانند با تعامل با يكديگر راهكارهايي براي تامين امنيت اين تجمع‌ها در نظر بگيرند.
يعني شما مي‌توانيد به مردم اطمينان دهيد كه در صورت حضور در تجمع‌هايي كه در اين محل برگزار خواهد شد، مشكلي براي آنها رخ نخواهد داد؟
به هر حال اين شيوه‌اي است كه سال‌هاست در بسياري از كشورهاي جهان اجرا مي‌شود. ماهم بايد از يك جايي شروع كنيم. ممكن است در ابتداي راه، با مشكلاتي هم برخورد كنيم ولي مطمئنا، در آينده‌اي نزديك اين طرح مي‌تواندبه نقطه قوت نظام تبديل شود.
و البته گامي است در جهت تحقق حقوق شهروندي.
دقيقا. ما سال‌هاست كه دم از لزوم اجراي حقوق شهروندي مي‌زنيم. حتي در دوره شوراي قبلي يعني شوراي چهارم، قانون حقوق شهروندي نيز در صحن شورا تصويب شد. اما در عمل هيچ‌بندي از آن تحقق پيدا نكرد. يكي از مهم‌ترين حقوق شهروندي هر انساني حق اظهارنظر است. پس كجا بايد صداي مردم شنيده شود؟ بايد شيوه‌اي دنبال شود كه با توجه به شرايط سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جامعه شهروندان حق اظهارنظر در فضايي مناسب، در مورد هر‌كدام از اين مقوله‌ها را داشته باشند. اين انتظار به‌حقي است كه شهروندان از دولت و شهرداري دارند تا بتواند حقوق شهروندي را از شعار به عمل تبديل كند.
پس با اين حساب، طرحي كه شما ارايه كرده‌ايد، الگو‌برداري از ساير كشورهاست.
اين طرح چيز جديدي نيست. در خيلي از كشورها در حال اجراست و جواب خيلي خوبي هم داده است. چرا ما نبايد متناسب با شرايط كشورمان و وضعيت جامعه خود، از تجربيات ديگران استفاده نكنيم. البته همان‌طور كه گفتم ما فقط مي‌توانيم محل انجام اين اعتراض‌ها را در اختيارشهروندان قرار دهيم ولي اينكه اين تجمع‌ها با چه سازو‌كاري برگزار شود. چيزي است كه بايد نهادهاي ديگر كه متولي آن هستند در موردش اظهارنظر كنند. ولي در مجموع براين باورم كه اين اتفاق، اتفاق بسيار ميمون و خوبي براي كشور خواهد بود و مي‌تواند فصل جديدي از دموكراسي و حقوق شهروندي را در تاريخ كشور و به خصوص پايتخت، رقم بزند. اميدوارم اينچنين شود.
- 12
- 5
