حواشی ایجاد شده نسبت به بیانیه مجلس خبرگان رهبری در خصوص خروج آمریکا از برجام

رئیس مجلس خبرگان رهبری، با انتشار اطلاعیه‌ای به خروج یکجانبه و غیرقانونی آمریکا از برجام واکنش نشان داده و خواستار عذرخواهی رئیس جمهورکشورمان از ملت ایران شد. این خبر در تقارن با خروج یکجانبه، غیر اصولی و غیر حقوقی آمریکا از توافقی چندجانبه که به تایید شورای امنیت سازمان ملل هم رسیده، موجب پدید آمدن برخی سوال‌ها شد. با توجه به اینکه بیانیه‌های مجلس خبرگان رهبری اغلب بعد از نشست‌ها و به‌صورت رسمی منتشر می‌شود، چنین بیانیه‌ای سوالاتی پدید آورد که آیت‌ا... هاشم‌زاده هریسی در این مورد روشنگری کرد و درباره این بیانیه غیرمتعارف توضیح داد: این بیانیه همه خبرگان نیست.

در بخشی از این بیانیه آمده است: «لازم است رئیس جمهور محترم، صادقانه و با صراحت، نسبت به خسارت‌های وارده در برجام که به‌خاطر عدم رعایت خطوط قرمز ترسیمی توسط رهبر معظم انقلاب از جمله اخذ تضمین‌های لازم از ۱+۵ و نیز عدم رعایت اقدام متناظر و گام‌به‌گام پدید آمد، از مردم عزیر ایران عذرخواهی کرده، تجربه توافق برجام را چراغ راه آینده قرار دهند.» در همان زمان انتشار بیانیه مشخص بود که باید توضیحی برای آن ارائه شود.

یک توضیح مهم

یک عضو مجلس خبرگان رهبری با تأکید بر اینکه هر بیانیه‌ای که صادر می‌شود نمی‌تواند بیانیه مجلس خبرگان رهبری تلقی شود، گفت: بیانیه رسمی خبرگان که به نام مجلس خبرگان تلقی می‌شود و رسمیت هم دارد این است که مطلب یا مطالبی را بنویسند و در صحن اجلاس مطرح کنند و آنجا بررسی شود و به تصویب اکثریت برسد. آیت‌ا... هاشم زاده هریسی اظهارداشت: مجلس خبرگان می‌تواند سه نوع بیانیه صادر کند که بعضی‌ها رسمی و بعضی دیگر رسمی نیست.

بیانیه رسمی خبرگان که به نام مجلس خبرگان تلقی می‌شود و رسمیت هم دارد این است که مطلب یا مطالبی را بنویسند و در صحن اجلاس مطرح کنند و آنجا بررسی شود و به تصویب اکثریت برسد؛ هر وقت به تصویب اکثریت رسید بیانیه رسمی مجلس خبرگان رهبری محسوب می‌شود. مجلس خبرگان به این صورت می‌تواند نظر خود را اعلام کند ولی برای دیگران الزام‌آور نیست. بیانیه‌هایی که در پایان هر اجلاس صادر می‌شود و مردم را به بعضی از مسائل دعوت می‌‌کند و از بعضی مسائل بر حذر می‌دارد. این نوع بیانیه، بیانیه مجلس خبرگان تلقی می‌شود؛ گرچه همه به آن رأی ندهند.

وی افزود: یک نوع بیانیه هم این است که عده‌ای از خبرگان، اکثریت یا اقلیت، می‌توانند در رابطه با بعضی از مسائل چیزی بنویسند و امضا کنند و به رسانه‌ها بدهند. این رسمی نیست و به نام مجلس خبرگان هم نیست بلکه بیانیه نمایندگان مجلس خبرگان است. چون عده‌ای از نمایندگان آن را داده‌اند. این هم گاهی اتفاق می‌افتد. چون نماینده است و آزاد است که نظر خود را اعلام کند.

البته کم اتفاق افتاده است. جماران نوشت؛ هاشم زاده هریسی در پاسخ به این که این نظر می‌تواند به عنوان نظر خبرگان منتشر شود، اظهارداشت: «نه؛ به عنوان نظر خبرگان و مجلس خبرگان نمی‌تواند و باید اسم تعداد افرادی که آن را امضا کرده‌اند مشخص باشد. حتی به صورت کلی نمی‌توانند بگویند که چند نفر از خبرگان این طور می‌خواهند.»

او نوع سوم بیانیه را چنین شرح داد: هیأت رئیسه می‌تواند بررسی کند و نظر خودش را در مورد برخی از مسائل کشوری از ناحیه خبرگان اعلام کند. چون خبرگان در آیین نامه خود این اجازه را به هیأت رئیسه داده، هیأت رئیسه می‌تواند اعلام کند که این بیانیه هیأت رئیسه است. این هم از نظر قانونی اشکالی ندارد؛ چون در قانون اجازه آن داده شده است. اینجا دیگر لازم نیست که همه نمایندگان نظر بدهند و تصویب کنند.

وی درباره بیانیه‌ای که در آن آمده است رئیس جمهور باید بابت برجام عذرخواهی کند، توضیح داد: دولت باید خودش جواب این را بگوید. من فقط این اندازه می‌گویم از مسائلی که بهانه به دست دشمنان داخلی و خارجی بدهد و منشأ اختلاف و بگوومگو در جامعه شود، بهتر است برحذر باشند. داخل کشور ما مخالف و موافق زیاد است. موافقان و مخالفان با این مسأله داخل انقلاب هستند. شاید مصلحت نباشد که در داخل انقلاب، نظام و جامعه بگوومگو ایجاد شود. چون دشمن احساس می‌کند که دو برد دارد؛ یکی اینکه همه زحمات ایرانیان و مسئولان را با یک کلمه نمایشی بر باد کرده و یک اختلاف هم در میان جامعه ‌انداخته که به جان هم افتاده‌اند.

محتوای بیانیه خبرگان

متن بیانیه منتشر شده به این شرح است: «بار دیگر مردم شریف ایران، نقض عهد و خیانت‌پیشگی جبهه استکبار را مشاهده کردند و توصیه قرآن کریم مبنی بر عدم اعتماد به دشمن را با همه وجود خود لمس نمودند. مقام معظم رهبری «مد ظله العالی» نیز با تکیه بر تعالیم قرآن کریم و تجربه ارزشمند سالیان مبارزه با استکبار، بارها بر غیر قابل اعتماد بودن دشمنان تأکید ورزیده بودند. ایشان بارها تأکید کردند که به نتیجه مذاکرات خوش‌ بین نبوده و صرفا به‌جهت اصرار دولت محترم و به منظور ایجاد تجربه‌ای دیگر برای مردم شریف ایران با برجام موافقت نمودند.

دستگاه دیپلماسی کشور اگر چه در چند سال گذشته، تمام تلاش خود را برای انجام توافق موسوم به برجام به کار بست؛ لکن در مواردی خطوط قرمز مورد نظر مقام معظم رهبری در این توافق رعایت نگردید و در حالی که جمهوری اسلامی ایران تمامی تعهدات خود را به‌صورت کامل به اجرا گذاشت؛ اما تضمین لازم از طرف مقابل دریافت نگردید و زمینه را برای خروج آمریکا از برجام فراهم نمود. در خصوص مسأله نقض عهد و خروج آمریکا از توافق برجام، نکات زیر به اطلاع مردم شریف ایران می‌‌رسد.

۱- برجام یک پیمان جمعی بوده که در یک طرف ایران و در طرف مقابل، ۱+۵ قرار داشتند و رعایت این پیمان منوط به التزام هر همه کشورهای طرف قرارداد، به تعهدات بوده و خروج هر یک از طرف‌ها از توافق، به معنای نقض پیمان است؛ خصوصا در شرایطی که اکثر تعهدات طرف مقابل بر عهده طرف نقض عهدکننده یعنی آمریکا بوده و با خروج آمریکا از برجام، دیگر هیچ محدودیتی برای این کشور در جهت مانع تراشی بر سر راه ایران عزیز نخواهد بود. در شرایط کنونی، ماندن در این قرارداد بدون اخذ تضمین‌های صریح و روشن، به‌طور مسلم تضمین کننده منافع ملی ما نخواهد بود.

۲- طرف‌های اروپایی برجام، سابقه خوبی در تعامل با جمهوری اسلامی نداشته و در سال‌های گذشته از هیچ اقدامی بر خلاف منافع جمهوری اسلامی ایران فروگذار نکرده‌اند و اعتماد بر آنان در ادامه راه برجام، نادیده انگاشتن تجربیات گذشته است. در شرایط کنونی هم به نظر می‌رسد اختلاف ظاهری آمریکا و سه کشور اروپایی در واقع، نوعی تقسیم کار بین آنان است و بر همین اساس در ادامه مذاکرات با آنان لازم است در اسرع وقت و ضمن جلوگیری از اتلاف فرصت توسط دشمن، تضمین‌های جدی و محکمی برای ماندن در توافق اخذ شود. در غیر این صورت، خروج از برجام، تکلیف شرعی و قانونی دستگاه دیپلماسی خواهد بود.

۳- از نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی خواسته می‌شود هر چه سریع‌تر در خصوص نقض عهد آمریکا، تصمیمات لازم را اتخاذ نموده در خصوص قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی در اجرای برجام، پیگیری جدی را معمول دارند.

۴- از دولت محترم می‌خواهیم در خصوص شکایت از دولت ایالات متحده آمریکا به‌خاطر خسارت‌هایی که در طول سالیان گذشته بر کشور وارد شده است، اقدامات لازم را انجام داده، پیگیری حقوقی مناسبی را در مجامع حقوقی جهان آغاز نمایند.

۵- لازم است رئیس جمهور محترم، صادقانه و با صراحت، نسبت به خسارت‌های وارده در برجام که به‌خاطر عدم رعایت خطوط قرمز ترسیمی توسط رهبر معظم انقلاب از جمله اخذ تضمین‌های لازم از ۱+۵ و نیز عدم رعایت اقدام متناظر و گام‌به‌گام، پدید آمد؛ از مردم عزیر ایران عذرخواهی کرده، تجربه توافق برجام را چراغ راه آینده قرار دهند.»