احمدی‌نژاد اپوزیسیون جدید نظام!

فشارهای اقتصادی ترامپ به ایران زمینه را برای پوپولیسم ضد حکومتی فراهم کرده است. احمدی‌نژاد به روشنی مایل به بازی این نقش در آینده است. اینکه آیا مردم ایران نیز مشتاق دادن این نقش به او هستند یا نه معلوم نیست.

یا واقعا «معجزه هزار سوم» در حال تبدیل شدن به اپوزیسیون جدی است یا دوست دارد او را اینگونه ببینند؛ هرچه باشد  این روزها او فرصتی را برای حمله به ساختار حاكميت از دست نمی‌دهد. محمود احمدی‌نژاد آنقدر جدی پیش می‌رود که در نقد قوا تفاوتی نگذارد؛ خواه قوه قضاییه و آملی لاریجانی مخاطب او باشد، خواه قوه مقننه و علی لاریجانی و خواه رییس جمهور مسقر!

محمود احمدي‌نژاد با انتشار ويديويي در كانال تلگرامي خود در كمال تعجب از حسن روحاني خواست از سمت رياست‌جمهوري كناره‌گيري كند. احمدی‌نژاد گفته است «دولت فعلي بر يك سلسله مباني نادرست و طراحي شده شكل گرفت. من به احترام راي مردم سكوت كردم و اعتقاد داشتم كشور مهم‌تر از ما است زیرا اعتماد عمومي به كل سيستم به صفر نزديك شده است.

ترکیب پوپولیسم داخلی و تهاجم بین‌المللی

نشریه اینترنتی فارین پالسی نیز با توجه به رفتار احمدی‌نژاد در گزارشی با عنوان «تناسخ احمدی نژاد» به تغییر موضع رییس جمهور اسبق ایران طی سالهای اخیر بعد از انتخابات دور دوم حسن روحانی پرداخته و نوشته است: ایران پس از انتخاب مجدد حسن رحانی در سال ۲۰۱۷ وارد یک دوران پر آشوب شد. دو اعتراض سراسری در اثر خشم مردم از وضعیت اقتصادی ناشی از تردیدها در مورد برجام و تحریم‌های آمریکا در ایران رخ داد. تاثیر این اعتراضات با یک استثنا، حداقلی بود. این اعتراضات به تناسخ سیاسی محمد احمدی‌نژاد و سبک غیر قابل پیش بینی او در سیاست که ترکیبی از پوپولیسم داخلی و تهاجم بین‌المللی است منجر شد.

زمانی که احمدی نژاد در سال ۲۰۱۳ دوران ریاست جمهوری‌اش تمام شد، در میان نخبگان سیاسی منزوی شد. این شامل جریان روحانیت و رهبر ایران که در جلسات خصوصی از او انتقاد می‌کردند بود. تلاش او برای معرفی معاون اول و مشاور نزدیکش اسفندیار رحیم مشایی برای جانشینی خود پس از ارزیابی شورای نگهبان با شکست روبه‌رو شد.

در مقابل، حسن روحانی در طیف سیاسی ایران در شاخه اعتدالگرایان دسته‌بندی می‌شد؛ او وعده پایان دادن به انزوای سیاسی ایران و مذاکره با غرب برای حل مساله هسته‌ای که در هشت سال ریاست جمهور احمدی نژاد عمیق‌تر شده بود را مطرح کرد. با برداشته شدن تحریم‌های ایران در اثر برجام، اقتصاد ایران بهبود پیدا کرد. دولت رقیب احمدی‌نژاد یعنی حسن روحانی موفق شده بود سیاست‌های سلف خود را تغییر دهد. او تابوی مذاکره مستقیم با آمریکا را شکست و این کار شهرت رییس جمهور قبلی را خدشه‌دار تر کرد.

در آمریکا نیز تغییراتی ایجاد شده بود؛ ترامپ در میان ایرانیان به احمدی‌نژاد آمریکا معروف شد. با انتخاب او وضعیت خوب روحانی رو به افول گذاشت. ترامپ به ناگاه میراث بزرگ دیپلماتیک اوباما را نابود کرد و تحریم‌های ایران را برگرداند.

تغییر تاکتیک معجزه هزاره سوم

در سال ۲۰۱۷ احمدی‌نژاد بار دیگر سعی کرد از فرصتی که تضعیف روحانی برایش فراهم کرده بود استفاده کند و اعلام کاندیداتوری کرد. او به طور آشکارا با رهبر ایران مخالفت کرد. اصولگرایان به دلیل عدم توجه او به توصیه رهبری به او حمله کردند و در نهایت شورای نگهبان صلاحیت او را تایید نکرد، با اینهمه این اتفاق مانع از بازگشت احمدی‌نژاد به صحنه نشد. در عوض او تاکتیک خود را تغییر داد. در سال گذشته او به سراسر کشور سفر کرده و همایش‌های متعددی را با هدف بازپس‌گیری اعتبارش به عنوان یک ناجی و رهبر برای میلیون‌ها نفر از مردمی که با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند برگزار کرده است. او خود را رهبر جدید اپوزیسیون ایران معرفی کرده و به صراحت بر تضاد خود با نظام تاکید کرده است.

احمدی‌نژاد در سخنرانی‌های متعدد خود به رقبایش در طیف‌های مختلف سیاسی در ایران از اصلاح‌طلبان گرفته تا اصولگرایان حمله کرده و آنها را به فساد و خیانت و نابود کردن اقتصاد کشور متهم کرده است. احمدی‌نژاد به قوه قضاییه ایران که در کنترل اصولگرایان است حمله کرده و همواره استدلال کرده که انقلاب باید به صاحبان اصلی‌اش یعنی مردم عادی برگردد. در عین حال او سعی کرده اینطور نشان دهد که مرعوب ترامپ نشده است. معمولا در واکنش به اعتراضات سراسری در کشور در دی ماه محتاطانه عمل کرده است. رحیم مشایی در ۱۸ جولای در نامه‌ای این اعتراضات را با اعتراضات و تظاهرات‌های انقلاب اسلامی مقایسه کرده بود. جوانفکر دیگر مشاور نزدیک احمدی‌نژاد نیز در تاریخ ۳ ژانویه گفته بود این حوادث ریشه در سال‌ها تحقیر درک مردم در سال‌های متمادی و تشدید آن در طول سال‌ها و ماه‌های اخیر دارد.

امسال احمدی نژاد در اشاره به این اعتراضات مردمی جسورتر شده است. در پی کاهش ارزش پول ملی ایران به دلیل خروج ترامپ از برجام و اعتراضات خیابانی مردم ایران که روحانی را برای این توافق غیر قابل قبول با غرب مقصر می‌دانستند، احمدی نژاد گفت آنها به توصیه‌های او در مورد رسیدن به یک توافق بهتر با آمریکا گوش نکرده‌اند.

او در سخنرانی ای در ۳۰ ماه مارس به وضعیت اقتصادی اشاره کرده و گفت: نمی‌خواهم کسی را با انگشت نشان داده و مقصر شکست برجام و بازگشت تحریمها بدانم. چرا که همه مقامات کشور این توافق را تایید کردند.

احمدی نژاد اضافه کرد که او اکنون از دولت خواسته که شش ماه برای تنظیم سیاست اقتصادی برای مبارزه با تحریم‌های ایالات متحده به او قدرت بدهند . او گفته «من به آنها گفتم که مایلم خانواده‌ام را به عنوان گروگان بفرستم و اگر برنامه‌هایم موفق نشدند، شما آزادید که من و خانواده‌ام را مجازات کنید.»

احمدی نژاد که به رویکردهای پوپولیستی کلاسیک و ارائه راه حل‌های فوری برای وضعیت اقتصادی مردم ایران معروف است در جولای ۲۰۱۸ در جریان سفر او به بجنورد، او به سوء مدیریت اقتصادی روحانی و ارائه طرح سه برابر کردن یارانه ماهانه مردم ایران حمله کرد.

۲۹ جولای بعد از اعتصاب بازاریان تهران، احمدی نژاد سخنرانی‌ای داشت و در آن خود را به عنوان مسیح  و منجی اقتصاد کشور معرفی کرد و بدون اینکه جزییاتی را ازائه دهد گفت: ما می‌توانیم وضعیت را با سه چهار تصمیم ساده وضعیت را تغییر دهیم. اما اگر زیادی صبر کنیم کار سخت‌تر خواهد شد.

او از دولت خواست که عقب بنشیند و گفت: آقای وزیر اقتصاد، آقای رییس مجلس، راه را برای اعتراض مردم باز کنید تا بتوانند حرفشان را بیان کنند ومشکلاتشان را بگویند. پس از همه این اتفاقات در نهم اگوست و در جریان یک سری اعتراضات دیگر، احمدی‌نژاد با انتشار یک ویدئو از روحانی خواست که استعفا کند، اما مشخص نیست این رفتار جدید احمدی نژاد در جامه وزیر اقتصاد بتواند مردم ایران را قانع کند. لفاظی‌های مهار نشدنی و وعده‌های پوچ او محبوبیت او را تا حدی احیا کرده است. اما بسیاری از ایران‌ ها هنوز وضعیت اقتضادی دوران او را به یاد دارند.

تشکیلات سیاسی ایران عمدتا از پاسخ دادن به تحریک‌های احمدی نژاد سرباز زده است. تنها استثنای این مورد، بیانیه علی لاریحانی بوده که در تاریخ ۸ آگوست به احمدی نژاد هشدار داد بدون اینکه نامی از برده باشد. او گفت: ما می‌بینیم برخی شخصیت‌ها به شهرهای مختلف می‌روند و مشکل ایجاد می‌کنند. اجازه نمی‌دهیم این وضعیت ادامه داشته باشد و قطعا با این رفتارها مقابله می‌کنیم.

آنچه روشن است اینکه فشارهای اقتصادی ترامپ به ایران زمینه را برای پوپولیسم ضد حکومتی فراهم کرده است. احمدی‌نژاد به روشنی مایل به بازی این نقش در آینده است. اینکه آیا مردم ایران نیز مشتاق دادن این نقش به او هستند یا نه معلوم نیست.