به گزارش جهان صنعت، دور جدید مذاکرات وین بازتاب‌های متفاوتی در رسانه‌های جهان داشت. برخی تحلیلگران با تمجید از تیم مذاکره‌کننده ایرانی توپ تصمیم‌گیری را در زمین اروپا و آمریکا انداختند و عده‌ای دیگر روند مذاکرات را پیچیده ارزیابی کردند.
بازگشت به خانه اول
لورا روزن روزنامه‌نگار آمریکایی در خبرنامه خود تحت عنوان «دیپلماتیک» از پسرفت دیپلماتیک در گفتوگوهای هسته‌ای ایران خبر داد و نوشت: دیپلمات‌های اروپایی می‌گویند که ایران در پیشنهادهای تازه‌اش تقریبا از تمامی توافق‌هایی که پیش از این به دست آمده بود، پا پس کشیده است. آنها می‌گویند: «روشن نیست چطور می‌توان این شکاف‌های تازه را به روشی واقع‌بینانه پُر کرد.» در ادامه به بررسی نکات اصلی گزارش او پرداخته شده است:دیپلمات‌های آمریکایی و اروپایی می‌گویند روشن نیست شکاف‌هایی که با مواضع تیم تازه گفت‌وگوگر ایران به وجود آمده را بتوان در یک چارچوب معقول زمانی پر کرد. دیپلمات‌های اروپایی می‌گویند تغییرات پیشنهادی ایران تقریبا از تمامی توافق‌های دشواری که ظرف ماه‌ها کار سخت به دست آمده بود، پا پس می‌کشد. یک دیپلمات ارشد اروپایی گفت تقریبا به خانه اول برگشته‌ایم. دیپلمات‌های ارشد از سه کشور فرانسه، آلمان و انگلستان در بیانیه‌ای که پس از خاتمه گفت‌وگوها در روز جمعه منتشر شد گفتند که آنها پس از تحلیل کامل و دقیق تغییرات پیشنهادی ایران در متن توافقاتی که در دوره‌های پیشین مذاکرات وین به دست آمده بود، سرخورده شده و نگرانند.
ایران به مدت پنج ماه، گفت‌وگوها را مختل کرد و برنامه هسته‌ای‌اش را به سرعت جلو برد. اکنون هم پیشرفت‌های دیپلماتیکی را که به‌دست آمده بود، به عقب برگرداند.این دیپلمات‌ها گفتند که از انریکه مورا، هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپایی خواسته‌اند که طرف‌های گفت‌وگو، به زودی دوباره گردهم آیند. نیاز است هیات‌ها به پایتخت‌هایشان بازگردند تا اوضاع را بسنجند و راهنمایی بگیرند تا هفته آینده دوباره بازگردند و ببینند آیا این شکاف‌ها را می‌توان پر کرد یا نه. نکته طعنه‌آمیز اینکه، بدبینی فزاینده درباره امکان زنده کردن برجام همزمان شده با بازاندیشی فوق معمول اخیر در رژیم صهیونیستی درباره معقول بودن مخالفت پیشین علیه توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ که برنامه هسته‌ای ایران را در سطح پایین‌تری از غنی‌سازی نگه می‌داشت و به آژانس هسته‌ای هم امکان اجرای رژیم بازرسی محکمی می‌داد.
مساله‌ای که در گفتوگوهای هسته‌ای به نقطه اختلاف تبدیل شده این است که آمریکا، پس از ترامپ، نمی‌تواند پیشنهادی معتبر برای گفت‌وگو بر سر توافقی داشته باشد که یک رییس‌جمهوری دیگر در آمریکا، آن را نقض خواهد کرد. در این میان ایران هم دو دل است که آیا خود را به رفع تحریم‌هایی راضی کند که ممکن است چندسال دیگر، دوباره برگردد. تریتا پارسی تحلیلگر مسائل ایران در این خصوص نوشت: شکاف‌های سیاسی و ناپایداری در واشنگتن، کار را برای دولت آمریکا دشوار کرده که بتواند سر حرف خود بماند و توافق‌های بین‌المللی را محترم بشمارد و همین مساله به نوبه خود، قدرت چانه‌زنی تحریم‌ها را هم از میان برده است.
یک منبع دیپلماتیک رژیم صهیونیستیی چند روز پیش به بن کاسپیت ستون‌نویس المانیتور گفت: بیشترین شرمندگی آن است که هرگاه تهدید ایران را به آمریکایی‌ها گوشزد می‌کنیم، به ما می‌گویند «شما از جان ما چه می‌خواهید؟ همین شما بودید که ترامپ را متقاعد کردید از توافق خارج شود- نتانیاهو این کار را کرد. بعد، ایرانی‌ها هم شروع به نقض توافق کردند. اگر امروز به اینجا رسیده‌ایم، تنها علتش همین است.»داننی سیترنوویچ تحلیلگر پیشین ایران در اطلاعات ارتش رژیم صهیونیستی استدلال می‌کند که رژیم صهیونیستی باید رویکرد واقع‌بینانه‌تری در برابر ایران در پیش گیرد. وی این هفته به تایمز رژیم صهیونیستی گفت: می‌دانم که مهم است قاطع به نظر برسیم و مرتبا بگوییم «ایران بد است، ایران بد است»، اما وقتی مدام درخواست‌های غیرواقع‌بینانه را فریاد بزنید، به عنوان طرفی که می‌تواند عملا بخشی از گفت‌وگوی بین‌المللی باشد، پذیرفته نخواهید شد.
آسوشیتدپرس: ارتقای توان هسته‌ای ایران
آسوشیتدپرس در تحلیلی از مذاکرات ناتمام وین نوشت: پس از یک ماه وقفه، ایران به مذاکرات در وین با هدف احیای توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی بازگشته است. اما تهران پیشرفت‌ها در برنامه اتمی خود را کاهش نمی‌دهد و خطرات مذاکرات را که برای کاهش سال‌ها تنش‌های در حال جوشش در خاورمیانه بسیار مهم است، بیشتر می‌کند.
آسوشیتدپرس نیز در ادامه به شکست مذاکرات وین پرداخته و درباره پیامد این شکست برای آمریکا و رژیم صهیونیستی مدعی شد: اکنون، تنها چند روز پس از مذاکرات جدید در وین، ایران به غنی‌سازی بالاتر در فردو با سانتریفیوژهای پیشرفته که بر اساس توافق منع شده، اذعان کرده است. این مساله ممکن است یکی دیگر از تاکتیک‌های مذاکره سخت‌گیرانه باشد، مانند تاکتیک‌های دیگری که تیم دیپلماتیک در دوران ریاست‌جمهوری ابراهیم رییسی از آن استقبال کرده است.اما پافشاری بیش از حد بر درخواست‌های فوری در حین پیشبرد برنامه هسته‌ای ایران ممکن است بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان و روسیه، سایر طرف‌های توافق را از خود دور کند. این امر همچنین ورود مجدد به توافق را برای رییس‌جمهور جو بایدن از نظر سیاسی پیچیده‌تر می‌کند. مذاکره‌کنندگان او به دلیل خروج یکجانبه دونالد ترامپ از توافق در سال ۲۰۱۸، خارج از اتاقی که مذاکرات در آن در حال انجام است، باقی می‌مانند که جرقه سال‌ها تنش‌های گسترده‌تر در خاورمیانه شد که امروز نیز ادامه دارد.
به نوشته سی‌ان‌ان، شکست مذاکرات یا پیشرفت بیشتر از سوی ایران خطرات منطقه‌ای را افزایش می‌دهد. تهران در حال حاضر خود را گرفتار یک جنگ سایه گسترده‌تر با رژیم صهیونیستی می‌بیند. مقامات ایرانی رژیم صهیونیستی را مسوول حملات به سایت هسته‌ای نطنز و همچنین تیراندازی دانشمندی که به عنوان بنیانگذار برنامه هسته‌ای نظامی این کشور شناخته می‌شود، مقصر می‌دانند.برخی از این حملات در زمان بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر سابق، که مدت‌ها ایران را هدف قرار داده بود، انجام شد. نفتالی بنت، نخست‌وزیر جدید رژیم صهیونیستی، این فشار را ادامه داده است. بر اساس بیانیه دفتر وی، بنت پنجشنبه با آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا گفت‌وگو کرد و غنی‌سازی ایران در فردو را «باج‌گیری هسته‌ای به‌عنوان یک تاکتیک مذاکره» توصیف کرد.
یک مقام رژیم صهیونیستیی گفت این کشور ارزیابی می‌کند که ایران می‌تواند اورانیوم غنی‌شده ۹۰ درصدی کافی برای یک بمب هسته‌ای را ظرف یک ماه تولید کند. این مقام رژیم صهیونیستیی که نخواست نامش فاش شود، گفت که رژیم صهیونیستی همچنان حمله نظامی به ایران را گزینه مناسبی می‌داند و برای همه سناریوها آماده می‌شود.
آکسیوس: خواسته‌های غیرموجه ایران
پایگاه خبری «آکسیوس» نیز از قول مذاکره‌کنندگان غربی می‌گوید در متن‌های پیشنهادی ایران خواسته‌های غیرقابل قبول و غیرموجهی مطرح شده که ناقض پیش‌نویس توافق‌های شش دور قبلی گفت‌وگوها است.ایران از مذاکره مستقیم با نمایندگان آمریکا خودداری می‌کند و هیات آمریکایی به طور غیرمستقیم با گفتوگوهای وین مشارکت دارد. این در حالی است که محور اصلی مناقشه تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران است. به گفته این منبع، تیم مذاکره‌کننده دولت سیزدهم بارها برداشته شدن یک‌جای تحریم‌های آمریکا و تضمین عدم خروج مجدد این کشور از توافق را لازمه احیای برجام عنوان کرده است. دولت آمریکا با این درخواست مخالفت کرده و هر گونه کاهش تحریم‌ها را به بازگشت ایران به اجرای تعهدات برجامی موکول می‌کند. افزون بر این تصمیم‌گیری در مورد لغو کامل تحریم‌ها و عدم خروج از برجام در حیطه اختیارات دولت آمریکا نیست و کنگره باید در مورد آنها تصمیم بگیرد.
نیویورک‌تایمز: ضرورت تغییر موضع ایران
نیویورک‌تایمز نیز در تحلیلی به بررسی دور هفتم مذاکرات وین و نتایج حاصل از آن پرداخته و می‌نویسد: دولت ایران در مذاکرات مواضعی گرفته که با برجام سازگاری ندارد.
دیپلمات‌های بریتانیا، فرانسه و آلمان پس از پنج روز نشست در وین هشدار دادند، اگر تهران موضع خود را به سرعت تغییر ندهد، احتمال موفقیت‌آمیز مذاکرات کمی وجود دارد. آنها ادعا کردند که ایران تقریبا تمام سازش‌های دشوار ایجادشده در ماه‌ها مذاکرات سخت را زیر پا می‌گذارد و خواستار تغییرات اساسی در متن است. نیویورک‌تایمز به نقل از مقامات اروپایی نوشت: ایران می‌گوید که می‌خواهد به توافق ۲۰۱۵ بازگردد، اما برخی از پیشنهادات ایران نه تنها با این توافق مغایرت دارد، بلکه فراتر از مفاد آن است. آنها اضافه کردند: معلوم نیست، چگونه می‌توان این شکاف‌های جدید را در یک چارچوب زمانی واقع‌بینانه بر اساس پیش‌نویس‌های ایران برطرف کرد، چرا که زمان در حال اتمام است. در همین حال نماینده روسیه در مذاکرات نیز می‌گوید که هنوز برای ناامید شدن از مذاکرات زود است.
ایران پا پس کشید
رویترز نیز در گزارشی به قلم جمعی از خبرنگاران خود یک جمع‌بندی از اولین دور از مذاکرات صورت گرفته در وین با حضور تیم جدید مذاکره‌کننده ایرانی به ریاست علی باقری‌کنی ارائه کرد که محورهای اصلی آن به شرح ذیل است:
گفتوگوهای غیرمستقیم میان ایران و آمریکا بر سر حفظ معامله هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران تا هفته آینده به تعویق افتاد، در حالی که مقامات اروپایی روز جمعه نسبت به درخواست‌های دولت جدید و تندرو ایران ابراز ناراحتی کردند.دیپلمات‌ها می‌گویند، هیات ایرانی پیشنهاداتی ارائه کرده که باعث تغییراتی فراوان در متنی می‌شود که با صرف تلاش زیاد در دورهای قبلی بر سر آن مذاکره شده و به گفته مقامات اروپایی ۷۰ تا ۸۰ درصد آن نهایی شده بوده است.
مقامات ارشد فرانسه، انگلیس و آلمان در بیانیه‌ای گفته‌اند: بیش از پنج ماه پیش، ایران مذاکرات را قطع کرد. از آن زمان ایران برنامه هسته‌ای خود را به سرعت پیش برده است. این هفته ایران از پیشرفت دیپلماتیک حاصل‌شده پس کشید. به گفته این دیپلمات‌ها ایران خواستار تغییرات عمده‌ای در متن قبلی شده است. روشن نیست چگونه این شکاف‌های جدید را می‌توان در یک زمان بندی واقع‌گرایانه برطرف کرد. سه قدرت اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) نسبت به درخواست‌های ایران ابراز یاس و نگرانی کرده و برخی از آنها گفته‌اند این تغییرات پیشنهادی با مفاد معامله هسته‌ای ناسازگار است یا فراتر از آنهاست.
اکنون که مزایای هسته‌ای این معامله به شدت فرسایش یافته، برخی مقامات غربی می‌گویند زمان اندکی مانده که بنیان این معامله به نحوی جبران‌ناپذیر صدمه ببیند.امانوئل ماکرون رییس‌جمهور فرانسه گفته است این را محتمل می‌داند که دور جاری گفت‌وگوها موفقیت‌آمیز نباشد و تلویحا به امکان شرکت کشورهای بیشتری نظیر کشورهای عرب خلیج (فارس) در بحثی گسترده‌تر در صورت شکست گفتوگوهای وین اشاره کرده است.او در گفت‌وگو با گزارشگران در دوبی گفته است: به نظرم اگر کشورهای خلیج (فارس)، رژیم صهیونیستی و همه آنهایی که امنیتشان مستقیما تحت‌تاثیر است، شرکت نکنند دستیابی به توافق بسیار دشوار است. رویترز در این گزارش نوشت: موضع آشتی‌ناپذیرانه علی باقری‌کنی مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران این است که از آنجایی که دولت آمریکا این معامله را ترک کرده، باید ابتدا از طریق برداشتن تحریم‌های اعمالی بعد از خروج اقدام کند، حتی تحریم‌هایی که با فعالیت‌های هسته‌ای دولت ایران نامربوط بوده و در این مدت اعمال شده‌اند. باقری‌کنی روز دوشنبه در گفت‌وگو با رویترز گفت: آمریکا و متحدان غربی آن باید به ایران تضمین بدهند هیچ تحریم تازه‌ای در آینده علیه ایران اعمال نخواهد شد. با این حال وی راه را برای گفتوگوهای بیشتر باز گذاشت و بنا بر گزارش رسانه‌های دولتی ایران گفت، کشورهای اروپایی می‌توانند پیش‌نویس مدنظر خودشان را برای بحث پیشنهاد کنند.
وال‌استریت ژورنال
خبرنگار روزنامه وال‌استریت ژورنال نیز در رشته‌توئیتی به نقل از یک دیپلمات اروپایی نوشت که ایران در پیش‌نویس‌های خود درخواست‌های مربوط رفع تحریم‌ها را افزایش داده و همزمان تمام تفاهم‌های پیشین درباره گام‌های ایران برای بازگشت به برجام را حذف کرده است. دیگر خبرنگاران حاضر در وین نیز چنین محتوایی را به اشتراک گذاشته‌اند. خبرنگار وال‌استریت ژورنال همچنین نوشته است دیپلمات‌های اروپایی به مذاکره‌کنندگان ایرانی گفته‌اند که پیشنهادات آنها بسیار سخت‌گیرانه است و باید مواضع انعطاف‌پذیری داشته باشند. به نوشته این خبرنگار آمریکایی به نقل از یک دیپلمات اروپایی، پیش‌نویس‌های پیشنهادی ایران غیرقابل قبول و زیاده‌روی است.
یک مقام ارشد وزارت امور خارجه:تا زمانیکه تکلیف رفع‌تحریم‌ها روشن نشده، نمی‌توانیم مسائل دیگر را نهایی کنیم/ متون پیشنهادی را قابل مذاکره می‌دانیم
یک مقام ارشد وزارت امور خارجه گفت: از منظر ایران در حال حاضر موضوع رفع تحریم‌ها، مسئله اصلی مذاکرات است و تا زمانی که تکلیف این موضوع روشن نشده است، نمی‌توان مسائل دیگر را نهایی کرد.
به گزارش ایلنا، یک مقام ارشد وزارت امور خارجه در نشستی توجیهی به تشریح آخرین وضعیت مذاکرات وین پرداخت و گفت: جمهوری اسلامی ایران پیشنهادات عملگرایانه روی میز گذاشته و طرف‌های مقابل باید پاسخی در خور یا حتی پیشنهادات و ایده‌های تازه خود را به صورت مکتوب و مشخص ارائه کنند.
وی تاکید کرد: از منظر ایران در حال حاضر موضوع رفع تحریم‌ها، مسئله اصلی مذاکرات است و تا زمانی که تکلیف این موضوع روشن نشده است، نمی‌توان مسائل دیگر را نهایی کرد.
مشروح این گفتگو که از سوی وزارت امور خارجه منتشر شده، به شرح زیر است:
لطفاً آخرین وضعیت گفتگوها، مهمترین پیشرفت‌های حاصل‌شده و چالش‌های پیش رو تشریح بفرمایید.
خوب در ابتدا باید اشاره کرد که این اولین دور از مذاکراتی بود که توسط دولت جدید جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شد و با درنظر داشت بن‌بست های حل نشده در دور ششم، از پیش مشخص بود که قرار نیست در این دور از گفت‌وگوها به نتیجه نهایی رسید. با این وجود، دولت بر این عقیده بود که هیئت مذاکره‌کننده باید در این دور از گفت‌وگوها هم از منظر تخصصی و ترکیب نفرات و هم در زمینه متون و پیشنهادات با دست پر در وین حاضر شود، چراکه اولاً هیئت مذاکراتی اعزامی بنابر ماموریت برای دستیابی به یک توافق خوب عازم وین شده بودند و ثانیاً پیش‌بینی می‌شد که برخی از طرف‌های مقابل ممکن است در این دور از گفت‌وگوها، جمهوری اسلامی ایران را به عدم جدیت و عدم ارائه پیشنهادات روشن متهم کند. دولت جدید اساساً با رویکردی عملگرایانه و طراحی روشن وارد گفت‌وگوها شده و پیش از سفر هیئت به وین، پیشنهادها ایران نهایی شده و برای ارائه به طرف مقابل آماده بود.
لازم به تاکید است که متن پیشنهادی ایران مبتنی و براساس پیش نویس ۶ دور قبل بوده و همان متن مبنا قرار گرفته و اصلاحات و پیشنهادهای مورد نظر ایران بر روی متن مشخص شده و ارائه گردیده‌اند. این پیشنهادها از آن جهت که کاملاً منطبق بر برجام ارائه شده‌اند طبیعتاً حداکثری نبوده و نیستند اما متاسفانه رویکرد طرف مقابل نسبت به تعهداتش حداقلی است.
در همین چارچوب هیئت جمهوری اسلامی در سومین روز از گفت‌وگوها دو متن پیش‌نویس که در آنها پیشنهادها و اصلاحات ایران مشخص شده بود، یکی در زمینه رفع تحریم‌ها و دیگری در خصوص موضوعات هسته‌ای را به طرف مقابل ارائه کرد.
تصور من این است که به ویژه طرف‌های اروپایی و همینطور آمریکا که مرتباً با این سه کشور در ارتباط است، انتظار آن را نداشتند که ایران در این مرحله با متنی کامل که هم در انطباق با برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است و هم اصول مشترک گفتوگوهای ادوار پیشین را حفظ کرده، وارد مذاکرات شود. به همین دلیل نیز بود که طرف مقابل از زمان دریافت این پیش‌نویس‌ها بحث توقف گفت‌وگو و بازگشت به پایتخت‌ها برای دریافت مشورت را مطرح کرد.
هر چند رویکرد مذاکراتی هیئت ایران از روز اول تعاملی و همراه با انعطاف لازم بود اما متأسفانه در مقابل سه کشور اروپایی از اختیار تصمیم‌گیری بالایی در وین برخوردار نیستند و ضمناً دائماً دغدغه راضی کردن هیئت آمریکایی و هماهنگ کردن مواضعشان با هیئت آمریکایی را دارند. این در حالی است که این گفتگوها میان ایران و ۴+۱ و نه ایران و آمریکا (که اساساً عضو برجام نیست) در حال انجام است اما این رویکرد اروپایی‌ها روند پیشرفت گفت‌وگوها را با چالش روبرو کرده است.
روشن است که طرف‌های غربی که با تصور اعطای امتیازات اندک و دریافت امتیازات حداکثری به وین آمده‌اند، از متون پیشنهادی و خواسته‌های روشن جمهوری اسلامی ایران رضایت کامل نداشتند، اما هیج‌یک از این کشورها نتوانستند بر این متون ایراد حقوقی گرفته یا آنها در تضاد با برجام توصیف کنند. تنها نکته مطرح‌شده از سوی این کشورها این بود که اولاً حتی حاضر به اعطای امتیازات مصرح در برجام نیستند و ثانیاً تمایل ندارند مباحثی را که در پیش‌نویس‌ها آمده‌اند، مجدداً مورد بحث بگذارند. این در حالی است که آنچه از ۶ دور مذاکرات پیشین به دست آمده، تنها یک پیش‌نویس است و همانطور که بارها گفته شده است اصل اساسی همواره وجود داشته است که هیچ توافقی در میان نیست مگر همه چیز توافق شود.
اکنون روشن شده است که بی‌میلی آمریکا به دست کشیدن کامل از تحریم‌ها، مهمترین چالش در مسیر پیشرفت گفت‌وگوهاست. ما معتقدیم هر زمان دولت آمریکا از کارزار فشار حداکثری دست بردارد و طرف‌های اروپایی در گفت‌وگوها اراده سیاسی لازم را نشان دهند، راه برای دستیابی سریع به یک توافق باز می‌شود.
فضای کلی گفتگوها را چطور دیدید؟ آیا طرفین وارد مذاکره جدی شده‌اند یا هنوز در مرحله اعلام مواضع قرار دارند؟
با وجود اختلاف در مواضع طرفین، باید اشاره کرد که گفتوگوهای هفته گذشته در فضایی حرفه‌ای و در عین حال صریح برگزار شد و طرف‌های مقابل نیز نظرات خود را در فضایی به دور از تنش مطرح کردند. در مجموع می‌توان گفت فضایی سازنده بر گفت‌وگوها حاکم بود و با ارائه متون پیش‌نویس از جانب جمهوری اسلامی ایران، یک گام اسایی و مهم رو به جلو در مسیر گفت‌وگوها برداشته شد.
البته همانطور که از نام این اسناد مشخص است، ما متون پیشنهادی را پیش‌نویس‌های قابل مذاکره می‌دانیم و طرف‌های مقابل را نیز تشویق کرده‌ایم که متون و پیشنهادات روشن خود را بر اساس اصول مشترک و در چارچوب برجام روی میز بگذارند.
هرچند در این دور از مذاکرات نیز بحث‌هایی بر روی متن صورت گرفت، اما انتظار ما این است که در دور بعدی گفت‌وگوها که آخر هفته آینده آغاز می‌شود، طرف مقابل نیز با پاسخ‌های مکتوب دقیق و منطقی و احیاناً ایده‌ها عملی تازه در وین حاضر شود. در آن صورت می‌توان امیدوار بود که مذاکره جدی بر روی متون آغاز شود. لازم است طرف مقابل هم رویکرد تعاملی و هم انعطاف لازم را داشته باشد.
در خصوص محتوای دو سندی که به طرف مقابل ارائه شده، توضیح دهید. آیا قرار است سند دیگری نیز از سوی ایران ارائه شود؟
همانطور که اشاره شد هیئت ایرانی در روز سوم گفت‌وگوها دو پیش‌نویس کامل را به طرف مقابل ارائه کرد. پیش‌نویس نخست که به موضوع رفع تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی علیه ایران می‌پردازد، دربرگیرنده تعهدات رفع تحریم‌ها از سوی آمریکاست. یکی از نکاتی که در گفت‌وگوها با طرف مقابل مورد تأکید قرار گرفته، این است که کلیه تحریم‌های وضع‌شده در چارچوب سیاست فشار حداکثری با هدف روشن از میان برداشتن برجام طراحی شده و از این رو تمام این تحریم‌ها با برجام در ارتباط هستند.
سند دیگر نیز گام‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و کیفیت توقف گام‌های جبرانی، در صورت رفع تحریم‌ها را تشریح می‌کند. در این خصوص نیز تأکید شده است که تا زمانی که نحوه رفع تحریم‌ها روشن و اجرایی نشده، نمی‌توان از جمهوری اسلامی ایران انتظار داشت که گام‌های جبرانی خود را که نه یک اقدام اولیه، بلکه واکنشی به تحریم‌ها بوده‌اند، متوقف نماید.
البته پیش‌نویس‌هایی دیگری نیز وجود دارد که نظرات ما در ادامه در قالب این پیش‌نویس‌ها ارائه خواهد شد. نحوه و زمان راستی‌آزمایی و موارد مربوط به دریافت ضمانت عدم خروج مجدد آمریکا از توافق از جمله مواردی است که در ادامه مطرح خواهد شد.
در روزهای اخیر شاهد بوده‌ایم که شماری از سناتورها و نمایندگان کنگره تهدید کرده‌اند که در صورت به قدرت رسیدن یک رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه، آمریکا بار دیگر از توافق هسته‌ای خارج می‌شود. همین مسئله نشانگر تشتت شدید در داخل آمریکا و این واقعیت است که آمریکا در مذاکرات قابل اتکا نیست و برای بازگشت به برجام، باید ضمانت‌هایی معتبر و قابل قبول ارائه نماید. آنها خوب می‌دانند جمهوری اسلامی ایران اجازه نخواهد داد تکرار بدعهدی هایی که بعد از امضاء توافق در سال ۲۰۱۵ اتفاق افتاد مجدداً اقتصاد ایران را گروگان خود کند.
برخی گزارش‌های رسانه‌ای حاکی از آن بود که برخی هیأت‌های اروپایی خواستار جمع‌بندی سریع این دور از گفت‌وگوها و بازگشت به پایتخت‌ها بوده‌اند. دلیل این موضع این کشورها چه بود؟
همانگونه که اشاره کردم، برداشت ما این بود که طرف‌های اروپایی انتظار نداشتند که جمهوری اسلامی ایران در این دور از گفت‌وگوها پیشنهادات خود را به صورت مکتوب ارائه کند. به همین دلیل بود که این کشورها بلافاصله پس از دریافت پیش‌نویس‌های هیئت ایران، خواستار آن شدند که برای مشورت با پایتخت‌ها و دریافت دستورالعمل‌هایی مذاکراتی تازه، به کشورهایشان بازگردند.
جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده بود که از توان تصمیم‌گیری و کارشناسی کافی برخوردار است و آمادگی دارد تا هر زمان که لازم باشد به گفت‌وگوها ادامه دهد، اما طرف‌های مقابل که برای ادامه مذاکرات نیاز به مشورت با مقامات ارشد خود داشتند، خواستار آن شدند که گفت‌وگوها برای چند روز متوقف شود. بر این اساس، هیئت‌ها روز جمعه به کشورهایشان بازگشتند و قرار است از آخر هفته آینده مذاکرات را از سر بگیرند.
ترکیب هیئت ایرانی چه از لحاظ تعداد و چه ترکیب نفرات، مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. در خصوص نحوه انتخاب نفرات و تأثیر آن بر گفت‌وگوها توضیح بفرمایید.
یکی از موضوعاتی که پیش از این دور از گفت‌وگوها مورد تأکید قرار داشت، این بود که جمهوری اسلامی باید با توان تصمیم‌گیری و کارشناسی مناسبی در مذاکرات حضور یابد تا اطمینان یابد که متون تهیه‌شده و مواضع مذاکراتی هیأت، تا حد امکان عاری از نقص باشد. علاوه بر این، از آنجا که دولت در دستیابی به نتیجه جدی است و واقعاً تلاش می‌کند در کوتاه‌ترین زمان ممکن گفت‌وگوها را به نتیجه برساند، اعتقاد داشت که لازم است با فراهم کردن امکان تصمیم‌گیری در محل، روند تهیه متون و ارائه بازخورد به طرف مقابل را تسریع نماید.
به همین دلیل، از چند هفته پیش از مذاکرات، به کلیه دستگاه‌هایی که به نحوی با موضوع گفت‌وگوها در ارتباط بوده و می‌توانند در زمینه تصمیم‌گیری یا کار کارشناسی کمکی ارائه دهند، مکاتبه شد تا نفرات پیشنهادی خود برای همراهی هیئت وزارت امور خارجه را معرفی نمایند. نهایتاً ترکیبی شکل گرفت که چه از منظر مدیریتی و تصمیم‌گیری و چه از دید کارشناسی، از توان واقعاً بالایی برخودار است.
ضمناً باید اشاره کرد که در این دور از گفت‌وگوها، وزن اقتصادی هیأت به مراتب بیشتر از ادوار پیشین بود، آن هم به این دلیل که از منظر جمهوری اسلامی در حال حاضر موضوع رفع تحریم‌ها، مسئله اصلی مذاکرات است و تا زمانی که تکلیف این موضوع روشن نشده است، نمی‌توان مسائل دیگر را نهایی کرد. البته روشن است این ترکیب در طول مذاکرات و بر اساس نیاز کم و یا حتی اگر لازم بود زیاد خواهد شد.
برخی مخالفان گفتگوهای وین، از جمله نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، خواستار توقف مذاکرات شده و جمهوری اسلامی ایران را به وقت‌کشی با هدف خریدن زمان و پیشبرد برنامه هسته‌ای متهم کرده‌اند. پاسخ شما به این اتهام چیست؟
اتهام عدم جدیت و وقت‌کشی جمهوری اسلامی در گفت‌وگوها که این بار از شیپور صهیونیست‌ها خارج شد، موضوعی بود که از قبل انتظار آن را داشتیم، اما همانطور که شاهد بودید، عملکرد هیئت اعزامی و ارائه سریع پیش‌نویس‌هایی دقیق به طرف مقابل، تا حد زیادی این حربه را خنثی کرد و اتفاقاً این طرف مقابل بود که خواستار وقفه گفت‌وگوها شد، در حالی که هیئت ایرانی آمادگی داشت مذاکرات را بی‌وقفه تا هر زمان که لازم باشد، ادامه دهد. طبیعی است که رژیم صهیونیستی از بروز چنین وضعیتی خرسند نباشد. به همین دلیل هم بود که در همین یکی دو روز، رسانه‌های رژیم صهیونیستی با ساخته و پرداخته کردن چندین شایعه تلاش کردند تا بر فضای گفت‌وگوها اثر منفی بگذارند.
در طول جلساتمان، به طرف‌های مقابل هشدار دادیم که نباید اجازه داد برخی طرف‌های خارجی که از پیشرفت گفت‌وگوها ناخرسند هستند، با انتشار اخبار دروغ و تحریف‌شده بر مذاکرات اثر بگذارند.
برخی مقامات آمریکایی از جمله وزیر خارجه آمریکا عنوان کرده‌اند که نسبت به نتیجه گفت‌وگوها تردید دارند. دیدگاه شما در این خصوص چیست؟
بر خلاف اظهارات مقام‌های آمریکایی، من معتقدم که اگر طرف‌های مقابل حسن نیت داشته باشند و از بازی بی‌فایده مقصرنمایی دست بردارند، توافق در دسترس است. جمهوری اسلامی ایران پیشنهاداتی عملگرایانه روی میز گذاشته و طرف‌های مقابل باید پاسخی درخور یا حتی پیشنهادات و ایده‌های تازه خود را به صورت مکتوب و مشخص ارائه کنند. من تصور می‌کنم طرح اظهارات منفی و صدور چنین بیانیه‌هایی بیش از آنکه مربوط به محتوای مذاکرات باشد، یک تاکتیک مذاکراتی و ناشی از تلاش طرف‌های مقابل برای مقصرنمایی از ایران با هدف اعمال فشار بر مذاکره‌کنندگان است.
کافی است تا طرف‌های مقابل اراده سیاسی به خرج داده و برای برداشتن گام‌های عملی لازم اعلام آمادگی کنند. در آن صورت راه برای توافق و حل اختلافات باز خواهد شد.
- 11
- 6
