تحریم ۵۰ ساله اوکراین علیه ایران به چه معناست؟/غذای گران‌تر حتی پس از پایان جنگ

اوسعه ایرانی نوشت: تبعات جنگ روسیه علیه اوکراین حالا در حال آشکار شدن در زمینه غذاست. زیرا روسیه و اکراین دو کشوری هستند که در زمره بزرگترین تولیدکنندگان مواد غذایی در جهان محسوب می‌شوند. اوکراین مدت‌هاست ایران را به جانبداری از روسیه در این جنگ محکوم می‌کند.

آذرماه سال گذشته حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، در واکنش به اتهامات مطروحه از سوی اوکراین در خصوص فروش پهپادهای ایرانی به روسیه در نشست خبری تاکید کرد: ما در چارچوب همکاری‌های دفاعی با روسیه ۱۱ ماه قبل از شروع جنگ اوکراین، تعداد بسیار معدودی پهپاد ایرانی به روسیه ارسال کردیم.

وی افزود: تاکنون هیچ مدرکی از طرف اوکراینی مبنی بر استفاده از پهپاد ایرانی در اوکراین دریافت نکرده‌ایم و اخیراً تیم سیاسی و نظامی ایران و اوکراین در کشور ثالثی گفتگو کردند و ما بررسی‌های خود را در این زمینه ادامه می‌دهیم.

وزیر امور خارجه کشورمان تصریح کرد: وزیر خارجه اوکراین در گفتگوی تلفنی به من گفت یک پهپاد به صورت سالم به دست نیروهای اوکراینی افتاده که روسی است، ولی شبیه پهپاد شاهد ۱۳۶ ایرانی است. من گفتم که این گواه این است که ایران به مواضع خود پایبند است. جنگ را راه‌حل نمی‌دانیم و به تلاش‌ها برای بازگشت صلح و آرامش ادامه می‌دهیم.

با این حال زلنسکی و همچنین شرکای اروپایی و آمریکایی وی تکذیب‌ مقامات ایران را نپذیرفتند تا جایی که او خطاب به مردم ایران در ویدئویی تاکید کرد که چرا پهپادهایتان را برای کشتار به اوکراین می‌فرستید؟

پس از آن بود که ماجرای تحریم ۵۰ ساله ایران از سوی اوکراین مطرح شد. در هشتمین روز خرداد این طرح در پارلمان اوکراین تصویب شد. به این ترتیب، حمل‌ونقل کالاهای ایرانی از طریق اوکراین و استفاده از حریم هوایی آن ممنوع شده و تحریم‌هایی در زمینه تجاری، مالی و فناوری علیه ایران و شهروندان آن اعمال خواهد شد.

در عین حال وزارت امور خارجه ایران در تازه‌ترین موضع‌گیری در این خصوص یادآور شد که جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده که مخالف جنگ اوکراین و استمرار آن است و از درد و رنج مردم اوکراین بسیار متأسف است. همچنین بر ضرورت یافتن راهکاری سیاسی برای پایان بخشیدن به جنگ در سریعترین زمان ممکن تاکید دارد و آماده است برای تحقق آن مساعدت کند.

اهمیت اوکراین در چیست؟

بعد از روسیه، اوکراین به دلیل داشتن بیشترین مساحت از زمین‌های کشاورزی اروپا، بیشترین صادرات را در زمینه این محصولات در دنیا دارد. اکثر زمین‌های کشاورزی اوکراین قابلیت کشت دارند و خاک‌های آن‌ها حاصلخیز است. وجود مقادیر بسیار زیادی از مواد معدنی که شامل اسید فسفریک، آمونیاک و فسفر می‌شود و همچنین درصد رطوبت بسیار بالا، باعث شده که این خاک جزو حاصلخیزترین خاک‌ها در دنیا شناخته و به عنوان خاک سیاه نامیده شود. وجود خاک سیاه در اوکراین آن را به منبع غنی کشت گندم و سایر محصولات کشاورزی تبدیل کرده؛ تا جایی که اوکراین را سبد نان اروپا نام نهاده‌اند. به گفته فعالان اقتصادی جنگ روسیه و اوکراین یکی از عواملی است که موجب شد تا روسیه نرخ گندم خود را افزایش دهد و از سوی دیگر برای گندم‌های صادراتی خود عوارض صادراتی تعیین کند که این امر بر رشد قیمت گندم این کشور اثرگذار بوده است. این چنین بود که جنگ روسیه علیه اوکراین زمینه را برای افزایش ناگهانی قیمت غذا در جهان فراهم کرد به طوری که آرد و نان و ... با رشد قیمت بیش از حد مواجه شد و تورم در بسیاری از کشورها در اثر این اتفاق افزایش یافت.

تحریم اوکراین چه تاثیری بر ایران دارد؟

نکته اینجاست که این تحریم تا چه حد می‌تواند تهدیدی برای ایران محسوب شود. پاسخ به این پرسش از آن رو اهمیت دارد که ببینیم تولیدات اوکراین شامل چه کالاهایی است. اوکراین یکی از مهمترین تولیدکنندگان گندم و غلات در جهان است.

پیش از این ایران مشتری گندم، ذرت و روغن آفتابگردان اوکراین بوده و این کشور از گذشته در لیست کشور‌های مبدا واردات غلات به کشور ما قرار داشته است.

در حقیقت همواره اقلام نفتی و کالاهای وابسته به نفت در صدر فهرست صادرات از ایران قرار گرفته و کالاهای کشاورزی نیز در صدر اقلام وارداتی به ایران جای داشته‌اند.

 این مهم بدان معنی است که ایران از بازار مهم تولید کالاهای کشاورزی فاصله می‎گیرد.

البته از زمان درگیری اوکراین در جنگ، حجم واردات کالاهای کشاورزی این کشور به ایران کاهش یافته است. روابط تجاری ایران با روسیه و اوکراین در دو ماه ابتدایی جنگ بین دو کشور نشان می‌داد که واردات ایران از روسیه افزایش و تجارت با اوکراین تا بیش از ۹۰ درصد افت داشت.

در این میان رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی نیز اعلام کرده است: در ابتدای سال ۱۴۰۱ تنها حدود دو ماه از آغاز جنگ میان روسیه و اوکراین گذشته بود که گمرک از کاهش ۹۷ درصدی در وزن و ۹۸ درصدی در ارزش واردات کالا از کشور اوکراین خبر داد.

رضا نورانی، افزود: در مهر همان سال با کمرنگ شدن روابط بین ایران و اوکراین، اوکراین اعتبارنامه سفیر ایران را در این کشور تمدید نکرد و اتاق مشترک ایران و اوکراین نیز به دلیل مشکلات و قطع روابط تهران- کی‌یف نیمه تعطیل شد.

به گفته نورانی؛ یک ماه بعد در محافل تجاری مختلف اعلام شد، به پایان تجارت ایران و اوکراین نزدیک هستیم. وی تصریح کرد: با این حساب، کمی بعد از آغاز جنگ اوکراین عملاً فعالیت تجاری معناداری بین دو کشور وجود نداشت که شامل تأمین غلات از این کشور نیز می‌شود.

نورانی با تأکید بر اینکه در حال حاضر در تجارت ایران، دیگر کشور‌ها جایگزین اوکراین شده‌اند، افزود: ایران کشور‌های حوزه CIS و امریکای جنوبی را جایگزین اوکراین برای تأمین غلات کرده است.

نورانی در پاسخ به این پرسش که، با توجه به طولانی بودن مدت تحریم‌ها در آینده نیز برای ایران مشکلی به وجود نخواهد آمد، گفت: با توجه به پیش‌بینی‌های صورت گرفته جنگ اوکراین طولانی خواهد بود، در نتیجه سلامت محصولات کشاورزی این کشور بیشتر تحت تأثیر استفاده از سلاح‌های جنگی قرار می‌گیرد و حذف اثر تأثیر شیمیایی این سلاح‌ها پس از جنگ زمان‌بر است، در نتیجه در آینده نیز اوکراین منبع خوبی برای تأمین غلات کشور نخواهد بود و بهتر است از کشور‌های جایگزین استفاده شود.

وی تنها دغدغه تحریم ۵۰ ساله اوکراین را از دست رفتن کشت فراسرزمینی دانست که به دلیل شرایط مساعد در اوکراین آغاز شده بود و می‌توانست در افزایش امنیت غذایی ایران مؤثر باشد.

 به این ترتیب باید در نظر داشت که تحریم اوکراین علیه ایران به معنای غذای گران‌تر حتی پس از پایان جنگ است و استفاده از راه‌حل‌های دیپلماتیک برای اثبات این نکته که ایران دخالتی در فروش تجهیزات جنگی به روسیه ندارد، اهمیتی وافر می‌یابد.

ایمان ربیعی