سه ماموریت العبادی در تهران

 نخست‌وزیر عراق در دومین ایستگاه از سفر منطقه‌ای خود دیروز در راس هیاتی عالی‌رتبه وارد تهران شد و با مقامات ارشد ایران دیدار و رایزنی کرد. حیدرالعبادی که دیروز پس از سفر به عربستان وارد ایران شده است، درصدد است تا موضوعاتی همچون مبارزه موثر دوجانبه و منطقه‌ای با تروریسم، میانجیگری میان ایران و عربستان و تحکیم روابط راهبردی با تهران را در دستور کار قرار دهد. پیش‌تر سفیر ایران در عراق درخصوص جزئیات این سفر گفته بود که این سفر نشان دهنده عزم و اراده جدی مقامات ایرانی برای توسعه روابط با عراق در تمام زمینه‌ها و ادامه حمایت از ملت، دولت، ارتش و حشد شعبی در نبرد تمام‌عیار با تروریست‌های تکفیری و از جمله بر حمایت از رفع چالش‌های امنیتی، سیاسی و اقتصادی عراق است. سخنگوی دولت نیز روز گذشته با اشاره به ممتاز بودن روابط تهران و بغداد گفت که دو کشور در سه حوزه از جمله روابط دینی-مذهبی، مرزی و مبارزه با تروریسم دارای نقاط اشتراک و همکاری هستند.

حیدرالعبادی نخست‌وزیر عراق به همراه ۵ وزیر کابینه خود و با استقبال محمد‌رضا نعمت‌زاده وزیر صنعت وارد تهران شد و سپس اسحاق جهانگیری معاون اول حسن روحانی، در مجموعه نهاد ریاست‌جمهوری، از حیدر العبادی نخست‌وزیر عراق به‌طور رسمی استقبال کرد. دو طرف پس از این مراسم رسمی، مذاکرات خصوصی خود را پیرامون راهکارهای توسعه مناسبات دوجانبه و مهم‌ترین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی آغاز کردند. پس از این دیدارها، نخست‌وزیر عراق با رئیس‌جمهوری ایران و مقام معظم رهبری دیدار و گفت‌وگو کرد. عبادی پیش از تهران سفری هم به عربستان داشت و با مقامات عالی‌رتبه سعودی هم دیدار و رایزنی کرده بود. پس از تهران نیز عبادی عازم کویت خواهد شد تا به این ترتیب، سفر منطقه‌ای خود را به سه کشور خاتمه دهد. درخصوص اهداف این سفر باید به ۳ محور اصلی اشاره کرد.

مبارزه موثر با تروریسم

یکی از اصلی ترین محورهای سفر نخست‌وزیر عراق به عربستان و ایران را باید در چارچوب مبارزه موثر و فراگیر با موضوع تروریسم در منطقه و به‌خصوص عراق و سوریه بدانیم. دغدغه اصلی مقامات بغداد در شرایط کنونی این است که با استفاده از ظرفیت‌های تهران و دیگر بازیگران مهم منطقه‌ای، ضربات نهایی را به تروریست‌ها و گروه داعش وارد کنند. از آنجا که بخش عمده‌ای از سرزمین عراق از وجود تروریست‌ها پاک‌سازی شده است و فعالیت این گروه‌ها به مرزهای غربی عراق محدود شده است، ادامه این مبارزه اهمیت راهبردی دارد. در چنین فضایی که ایران همواره در کنار دولت و ملت عراق بوده و کمک‌های نظامی، مادی و انسانی زیادی به مقامات بغداد برای رها شدن از دست تروریست‌ها داده است، تایید این نقش و تاکید بر ادامه آن در دستور کار حیدرالعبادی در مقطع کنونی قرار گرفته است.

تحکیم روابط راهبردی با ایران

تاکید بر تعمیق هر چه بیشتر روابط با جمهوری اسلامی ایران در تمامی زمینه‌ها بخشی از راهبرد عراق در یک دهه اخیر بوده است. روابط سیاسی، نظامی، امنیتی –اطلاعاتی و اقتصادی گسترده عراق با ایران که آن‌را تبدیل به یک روابط چندجانبه و در هم تنیده کرده است، باعث شده تا نخست‌وزیر عراق در‌جریان سفر خود به ایران آن‌را با جدیت بیشتری دنبال کند. به‌خصوص که در دو هفته اخیر که زمزمه‌هایی مبنی بر پیوستن عراق به ائتلاف غربی-عربی مطرح شده بود، مقامات عراق و در راس آنها نخست‌وزیر بر روابط ویژه با تهران تاکید و ابراز داشتند که روابط با تهران را فدای سایر روابط نخواهند کرد. بنابراین در فضای پس از داعش و بازگشت امنیت و آرامش به عراق، لزوم تقویت روابط در ابعاد اقتصادی، به‌ویژه بازسازی آثار جنگ و خرابی از اهمیت اساسی برخوردار است. بنابراین با توجه به تجارت قابل قبول تهران و بغداد، زمینه‌ها برای افزایش سرمایه‌گذاری‌ها و بالا بردن تجارت کنونی به اولویت مقامات بغداد در شرایط کنونی تبدیل شده است. همچنین اجرایی کردن اولین گام در مقابله با ریزگردها که پیش‌تر در مذاکرات هیات‌های دو کشور بر سر ان توافق شده بود، بعد دیگری از همکاری‌های دو کشور برای حل‌وفصل بحران ریزگردهاست.

میانجیگری برای کاهش تنش

اما محور دیگری که به‌نظر می‌رسد در دستور کار حیدرالعبادی در سفر به عربستان و سپس ایران قرار گرفته است، میانجیگری برای کاهش تنش‌ها بین دو کشور است. ازآنجا که عراق به‌دلیل شرایط بحرانی و مشکلات داخلی، آسیب زیادی از تنش کنونی میان ایران و عربستان خواهد دید، مقامات بغداد با علم به این مساله درصددند تا در راستای کاهش تنش‌ها و تخفیف دادن اختلافات گام بردارند و همچنین این موضوع را به دو کشور اعلام کنند که بهبود روابط با یکی از دو کشور، به منزله نادیده گرفتن دیگری نیست.

اگرچه نخست‌وزیر عراق با معادله بسیار سخت برای برقراری توازن در روابط ایران و عربستان مواجه است، اما تلاش این کشور در سال‌های اخیر این بوده تا ضمن تحکیم روابط با تهران، بهبود روابط با عربستان پس از تمایل مقامات سعودی برای بازگشت به عراق را در دستور کار قرار دهند. سفر عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی در ماه اسفند به بغداد نشان داد که ریاض تمایل دارد خود را به عراق نزدیک کند و در صورت امکان به‌طور تدریجی فاصله‌ای در روابط عراق و ایران بیندازد. عربستان سعودی زمانی به فکر افتاد که تلاش کند عراق را به صف عربی بازگرداند که متوجه شد فشارهایی از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا وجود دارد تا حیدرالعبادی از ایران فاصله بگیرد و پیمان موجود میان بغداد و تهران را بشکند.

به ویژه که ترامپ با پیمان‌های گسترده‌تر که شامل واشنگتن و آنکارا و پایتخت‌های مختلف عربی می‌شود، تلاش دارد حلقه محاصره را علیه ایران تنگ‌تر کند. اگرچه برخی از مقامات عراقی می‌گویند که نباید به وعده‌های آمریکا خیلی مطمئن بود و به آنها دل خوش کرد، به‌خصوص که با توجه به حضور احزاب و گروه‌های مسلح پرنفوذ در عراق که اکثرا نزدیک به ایران هستند و تلاش می‌کنند منافع ایران در عراق را در نظر بگیرند، اجابت این خواسته‌های عربستان و آمریکا سخت به‌نظر می‌رسد.