مناسبات دو جانبه ایران و پاکستان طی سال‌های گذشته اگرچه دارای فراز و فرود زیادی بوده اما هیچ‌گاه به صورت کامل شاهد قطع کامل آن نبودیم. ممکن است عده‌ای سطح مناسبات و گستره آنرا تنها معطوف به روابط تجاری، اقتصادی، انرژی و سیاسی بدانند اما واقعیت این است که محورهای مذکور، تنها بخشی از روابط دو جانبه میان تهران و اسلام‌آباد را تشکیل می‌دهد.
مسائلی مانند توسعه بنادر خصوصاً بندر چابهار و همچنین موضوعاتی مرتبط با خط لوله صلح از جمله مسائلی هستند که به عنوان مسائل غیر سیاسی در دستور کار طرفین قرار دارد. همچنین موضوع مبادلات تجاری و نقل و انتقال‌های ارزی که به نوعی مرتبط با همکاری‌های بانکی می‌شود هم از موضوعاتی است که طرف پاکستانی موانع آنرا تحریم‌های ایالات متحده می‌داند.
در راستای این مسائل یکی از محورهای بسیار مهمی که میان دو کشور از گذشته تاکنون پیگیری و بررسی شده است مسائل امنیت مرزها و بحث مبارزه با تروریسم است. در اوایل امسال بود که وزیر خارجه کشورمان برای پیگیری پرونده عملیات تروریستی در میرجاوه که منجر به شهادت تعدادی از مرزبانان کشورمان در کمربند امنیتی شرق شد و یکی از آنها ربوده شده بود در قالب یک هیات سیاسی - امنیتی عازم اسلام‌آباد شد و با مقامات پاکستانی به بحث و گفت‌وگو پرداخت که نتایج آن از طریق رسانه‌های داخلی منتشر شد.
از این جهت باید روابط ایران و پاکستان را چند لایه و در محورهای مختلف مورد رصد و بررسی قرار داد. از اینرو برای واکاوی و درک بهتر روابط دوجانبه تهران – اسلام‌آباد به گفت‌وگو با «رضا ربانی» رئیس سنای پاکستان پرداختیم که مشروح آن به شرح ذیل از نظر خواهد گذشت.
در چند ماه گذشته شاهد انجام عملیات تروریستی در میرجاوه علیه نیروهای ایران بودیم که یکی از سربازان توسط گروهک تروریستی ربوده شد و نهایتاً آقای ظریف برای رایزنی و پیگیری مسائل به اسلام‌آباد سفر کردند. در آن سفر توافق‌های همکاری امنیتی حاصل شد؛ در حالت فعلی سطح این همکاری‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ربانی: در خصوص مسائل مرزی بین دو کشور سازوکارهای زیادی وجود داشته و همچنان در حال اجرا است. ایران در خواست داشت که یک کمیته بلندپایه مرزی تشکیل شود؛ جلسه نخست در این خصوص در ماه جولای انجام شده است که پیشرفت‌های مثبتی به دست آمد. با تغییر تحولات منطقه‌ای و همچنین گسترش سطح همکاری‌های دوجانبه، ضرورت کنترل بر مرزها و مقابله با عناصر تروریستی بیش از پیش احساس می‌شود. از این لحاظ درخواست ایران کاملاً منطقی بود. پاکستان نیز به صورت کامل آمادگی خود را برای همکاری را اعلام کرده است.
من نمی‌گویم که تمامی این وقایع تروریستی به صورت کامل به پایان خواهد رسید ولی امیدواریم با ساز و کارهای اتخاذ شده وضعیت از آنچه که هست بهتر شود و اگر هر یک از دو کشور در رابطه با مسائل مرزی شکایت و یا نارضایتی داشته باشد بر اساس ساز و کار پیش‌بینی شده حل خواهد شد.
در مورد سرباز گروگان‌گرفته شده؛ تمامی تلاش پاکستان برای بازگرداندن این سرباز به ایران در جریان است. چراکه اسلام‌آباد به خوبی حال و روز خانواده این سرباز را درک کرده و با آنها اظهار همدردی می‌کند. به صورتی که در خصوص مسائل و درگیری‌های مرزی میان پاکستان و هند، شاهد گروگان گرفته شدن شهروندان پاکستانی توسط نیروهای هندی بودیم و همین مساله باعث درک عمیق پاکستان از حال خانواده سرباز ایرانی می‌شود. ما تمام تلاش خود را در این زمینه انجام خواهیم داد و شخصاً این قول را می‌دهم که مجدداً پیگیر این سرباز خواهم شد و ما امیدوار هستیم که به زودی بتوانیم این سرباز را به آغوش گرم خانواده‌اش باز گردانیم.
ایران و پاکستان از گذشته تاکنون روابط سیاسی خوبی داشته‌اند اما در خصوص مناسبات اقتصادی چنین حالتی اتفاق نیافتاده است. دلیل این امر چیست و چه تمهیداتی برای ارتقاء روابط تجاری اندیشیده شده است؟
ربانی: به موضوع خوبی اشاره کردید؛ روابط اقتصادی میان پاکستان و ایران باید گسترش پیدا کند و زمینه‌های متعددی باید در این روند مورد نظر قرار بگیرد. چراکه پتانسیل همکاری‌های میان دو کشور در زمینه‌های متعدد اقتصادی و تجاری بسیار زیاد است. تاکنون قراردادهای زیادی میان پاکستان و ایران در زمینه انرژی و تجاری به امضا رسیده است که در آینده نزدیک شاهد عملیاتی شدن آنها خواهیم بود.
باید به این موضوع توجه داشته باشیم که در ابتدا به دلیل تحریم‌های یک جانبه و ظالمانه آمریکا علیه ایران مشکلات فراوانی بر سر راه همکاری‌های تجاری میان تهران – اسلام‌آباد وجود داشت اما در حال حاضر با کنار رفتن تحریم‌ها، درگام نخست میان بانک دولتی پاکستان و بانک مرکزی ایران توافق همکاری‌های بانکی به امضا رسید و با آغاز مراودات بانکی راه برای مبادلات تجاری و همکاری‌های اقتصادی هموار خواهد شد.
طی سال‌های اخیر ایران با هند و افغانستان برای توسعه بندر چابهار به توافقاتی رسیده‌اند. برخی معتقدند این مسئله موجب ایجاد حساسیت در پاکستان شده است که با چین در حال توسعه بندر گوادر است. نظر پاکستان درباره توسعه این بندر چیست؟
ربانی: در این خصوص باید بگویم که دولت‌های توطئه‌گر نمی‌خواهند همکاری‌ها میان پاکستان و ایران افزایش یافته و مستحکم شود. از این رو شاهد هستیم که این دو بندر را در مقابل یکدیگر جلوه می‌دهند در حالی که به نظر من چابهار و گوادر رقیب یکدیگر نیستند بلکه مکمل یکدیگر به حساب می‌آیند.
از اینرو توافق خواهرخواندگی میان دو بندر به امضا رسیده است. در آینده نیز با توسعه بنادر چابهار و گوادر، این دو بندر بیشتر از گذشته مکمل یکدیگر خواهند شد و بیشتر به یکدیگر کمک خواهند کرد. در این راستا یک سرویس دریایی برای انتقال مسافران و همچنین کالاهای تجاری میان کراچی- گوادر- چابهار تاسیس خواهد شد تا در امر رفت و آمد و مبادلات تجاری تسهیل شود.
- 15
- 6
