به گزارش تسنیم، «نه به ز گوران» نویسنده و تحلیلگر مسائل کردستان عراق در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم، عدم اتحاد داخلی احزاب سیاسی کرد را مانع بزرگی در راه مذاکرات احتمالی با بغداد دانست و تاکید کرد اقلیم کردستان باید در راستای به صفر رساندن مشکلات خود با کشورهای همسایه عراق گام بردارد.
وی موضوع برگزاری رفراندوم اقلیم کردستان را از سوی مسعود بارزانی، اقدامی اشتباه توصیف کرد و گفت: با تعلیق نتایج رفراندوم توسط حکومت اقلیم و اظهارات نچیروان بارزانی در پاریس، این پروسه از بعد سیاسی آن تمام شده است، دادگاه فدرالی عراق هم با رای خود از بعد حقوقی پایان رفراندوم و نتایج آن را اعلام کرده است.
گوران در بخش دیگری از این گفتگو با اشاره به استعفای بارزانی از پست ریاست اقلیم کردستان گفت: بارزانی تحت فشار آمریکایی‌ها استعفا کرده است و احزاب حاکم اقلیم کردستان حاضر به پذیرش درخواست‌ها با هدف تغییر سیستم سیاسی نخواهند بود.
این تحلیلگر مسائل کردستان عراق درباره نقش و تاثیرگذاری کشورهای همسایه عراق در رفع مشکلات اربیل - بغداد هم گفت: نقش ایران را نمی‌توان نادیده گرفت و اقلیم کردستان در این شرایط نیازمند داشتن روابط بهتری با تهران است.
موانع آغاز مذاکرات اربیل - بغداد در پسا رفراندوم به ویژه در سطح داخلی اقلیم کردستان عراق چیست؟
در پاسخ به این سوال لازم است ابتدا به موانع عراقی این گفتگوها بپردازم، عراق کنونی در آستانه برگزاری انتخابات سراسری پارلمانی است، نیروهای تاثیرگذار در این انتخابات، نیروهایی خسته از سه سال نبرد علیه گروه تروریستی داعش هستند، در این شرایط نوعی از موضعگیری تند علیه اقلیم کردستان هم وجود دارد، در چنین وضعیتی و با نزدیک شدن به انتخابات، امکان برگزاری مذاکرات اقلیم و حکومت مرکزی عراق در حد بسیار ضعیفی است. به اعتقاد من تحرک دیپلماسی حکومت اقلیم کردستان هم با هدف فشار بر بغداد موثر واقع نخواهد شد، زیرا کشورهای اروپایی آنچنان تاثیرگذاری خاصی بر عراق ندارند. برای اقلیم کردستان لازم است که به صورت مستقیم با برخی کشورها از جمله ایران وارد مذاکره شود تا این کشورها زمینه برگزاری مذاکرات را فراهم کنند.
در سطح داخلی اقلیم کردستان، پس از شکست‌های اخیر در مناطق مورد منازعه، اختلافات احزاب سیاسی کرد به اوج رسیده است، تا اتحاد داخلی اقلیم کردستان محقق نشود امکان تشکیل حکومت به مراتب قدرتمندتر از گذشته وجود ندارد. سران اقلیم کردستان یعنی آنانی که به نسل کوهستان شهرت یافته‌اند شرایط بحرانی را بر اقلیم تحمیل کردند، این شرایط و مشکلات در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی به وضوح قابل فهم است و انتظار رفع چنین مشکلاتی در آینده نزدیک وجود ندارد، زیرا مشکلات، عمیق و دارای ابعاد مختلفی است، هر بحران و مشکلی در اقلیم کردستان زاییده نوعی از تفکر و ایدئولوژی شخصی و حزبی است. سیستم حکمرانی اقلیم کردستان بسیار ضعیف و بیمار بوده است و وضعیت کنونی به صورت مستقیم به رهبران این سیستم برمی‌گردد. در این اواخر در مقاله‌ای راهکارهای برون رفت از این وضعیت را تشریح کرده‌ام، به اعتقاد من بهترین تئوری برای گذر از بحران‌های کنونی اقلیم کردستان بهره برداری از تئوری داود اوغلو نخست وزیر سابق ترکیه یعنی همان تئوری به صفر رساندن مشکلات است. لازم است اقلیم کردستان و حاکمان آن به کلی با تغییر دیدگاه‌های خود در جهت به صفر رساندن مشکلات با کشورهای همسایه گام بردارند به ویژه با حکومت مرکزی و کشورهای ایران و ترکیه به عنوان همسایگان عراق. اگر بغداد و دو کشور مهم و تاثیرگذار همسایه عراق بخشی از پروسه همکاری با اقلیم کردستان نباشند، محال است در آینده نزدیک شاهد بهبود وضعیت زندگی مردم کرد باشیم.
ایدئولوژی احزاب سیاسی اقلیم کردستان خالق مشکلات و بدترین نوع حکمرانی بوده است، لازم است این ایدئولوژی به حاشیه رانده شود و اقلیم و ساکنین آن در اولویت باشند اما متاسفانه پس از شکست‌های اخیر، این ایدئولوژی البته با ضعف‌هایی که در آن مشاهده می‌شود دوباره در عرصه سیاسی اقلیم ظاهر شده است که انتظار عملکرد مفیدی از آن وجود ندارد. بنابراین تا حل مناسبی برای ایدئولوژی سیاسی حاکم بر اقلیم کردستان یافت نشود مشکلات همچنان بر پیکره آن خودنمایی کرده و رفتن به بغداد هم زیاد موثر واقع نخواهد شد.
موضوع برگزاری رفراندوم در حال حاضر به یکی از مسائل و مشکلات حساس میان اربیل و بغداد تبدیل شده است. در حالی که نچیروان بارزانی نخست وزیر اقلیم کردستان از احترام به رای دادگاه فدرالی عراق می‌گوید، در آن سو، مسعود بارزانی و حتی مشاور سیاسی وی اعلام کردهاند که هیچ نیرویی قادر به ابطال آرای مردم نیست و این نتایج برای آینده محفوظ خواهد ماند. آینده این موضوع به کجا خواهد رسید؟ اختلافات رفراندومی اربیل - بغداد قابل حل است؟
این موضوع از همان ابتدا نادرست بوده است، شورای عالی رفراندوم بدون توجه به نظرات منتقدین داخلی و دیگر کشورهای جهان، وضعیت بحرانی را بر اقلیم تحمیل کردند و ما را به بیست سال پیش بازگردانده‌اند. رفراندوم قبل از آنکه وسیله‌ای برای رسیدن به هدفی باشد موضوعی سیاسی و حقوقی است. نخست وزیر اقلیم کردستان آنگونه که نتایج آن را تعلیق کرده است، به همان شیوه از بعد سیاسی در پاریس به این موضوع پایان داد، از بعد حقوقی هم دادگاه فدرالی عراق پایان رفراندوم را اعلام کرده است، اظهارات مسعود بارزانی و مشاورین وی تنها با هدف سرپوش گذاشتن بر این شکست بزرگ است، هدف آنها فرار از این شکست و گذاشتن بار مسئولیت بر شانه‌های دیگران است. البته به اعتقاد من مشاور سیاسی بارزانی در موضوعات مهم دارای نظرات ابتدایی و ساده لوحانه است، چنین شیوه‌ای از مشاوره در جایی دیگر دیده نمی شود، از جمله مشاورانی است که تنها در راستای خوشحالی مافوق خود سخن می‌گوید و بیان واقعیات در ادبیات وی جایگاهی ندارد.
موضوع رفراندوم به کلی شکست خورده است، با این شکست، سیاسیون قدیمی اقلیم کردستان هم به بیرون از عرصه سیاسی هدایت شدهاند، در پسا رفراندوم، شورای عالی رفراندوم به حاشیه رانده شدهاند، اما مشکل اینجاست که جایگزین آنها افراد سایه همان شکست خوردگان هستند و در مکتب همان افراد و با همان ایدئولوژی حزبی آموزش دیده‌اند، با چنین افرادی نمی‌توان آینده بهتری را برای اقلیم کردستان متصور بود، در حقیقت وضعیتی بهتر از آنچه که شورای عالی رفراندوم بر ما تحمیل کردند، عاید ما نخواهد شد. غالب سیاسیون و تحلیلگران اقلیم کردستان بر این باورند که موضوع رفراندوم پایان یافته است و اقلیم کردستان لازم است در چارچوب عراق فعالیت‌‌های سیاسی - اقتصادی خود را تداوم بخشد.
ارزیابی شما از موضوع استعفای مسعود بارزانی به عنوان رئیس اقلیم کردستان چیست؟
بارزانی بر اساس میل و اراده شخصی استعفا نکرده است بلکه این امر در پی فشار آمریکا بوده است، همچنانکه پیش از رفراندوم، نامه رکس تیلرسون وزیر امور خارجه آمریکا را به اقلیم کردستان عراق محرمانه نگه داشتند تا این پروسه اشتباه را برگزار کنند، تماس تلفنی وی را هم مخفی کردند که در آن به صراحت از بارزانی درخواست کرده بود زمان ماندن وی در کرسی ریاست اقلیم به پایان رسیده است. نزدیک به شش سال تمام احزاب سیاسی کرد و ساکنین اقلیم کردستان از مسعود بارزانی درخواست کردند تا از سمت خود استعفا کند، اما نه تنها چنین درخواست‌هایی را قبول نکرد بلکه در راستای ماندن خود بیش از دو سال پارلمان اقلیم را به تعطیلی کشاند، زمانی که از استعفا هم صحبت می‌کرد جنبه عملی نداشت تا در نهایت با فشار مستقیم آمریکا از صحنه کنار رفت. بارزانی نیاز به وجود کسانی در درون خانواده خود داشت تا جای وی را پر کنند، در روزهای اخیر هم که از لزوم برگزاری انتخابات سخن گفته است سخت در تلاش است شخص دیگری از همین خانواده جای وی را بگیرد، برگزاری انتخابات از منظر بارزانی به معنای رفع مشکلات اقلیم نیست، وی مدام نیازمند خلق بحران است تا خود در عرصه بماند. ماندن بارزانی و خاطرات سیاسی وی جای هیچ خوشحالی ندارد، زیرا مشکلات و بحران‌هایی که گریبانگیر اقلیم شده است در واقع زاده تفکر سیاسی بارزانی است.
سناریوهای حزب دموکرات کردستان عراق برای پست ریاست اقلیم چیست؟ آیا سیستم سیاسی اقلیم کردستان تغییر خواهد کرد؟
بدون شک حزب دموکرات کردستان عراق در این انتخابات نامزد خواهد داشت، این نامزد اگر از درون خانواده بارزانی باشد با وی همکاری خواهند داشت و در صورتی که خارج از آنها باشد سیاست‌های رئیس آتی اقلیم باید در راستای خدمت به بارزانی‌ها و تحت سیطره آنها باشد. در زمینه تغییر سیستم سیاسی اقلیم کردستان، حزب دموکرات کردستان به هر عنوان سعی خواهد کرد از سیستم بیمار کنونی دفاع کند زیرا بقای آن در گرو بقای چنین سیستمی است. تغییر سیستم سیاسی اقلیم کردستان و وجود پارلمان و حکومتی قدرتمند، مشکلات زیادی را متوجه احزاب حاکم اتحادیه میهنی و دموکرات کردستان خواهد کرد. آنها با سیستمی نخواهند بود که خارج از ایدئولوژی سیاسی آنها باشد بنابراین تحت هر عنوانی از سیستم سیاسی کنونی دفاع خواهند کرد.
در سفر هیئت سیاسی اقلیم کردستان عراق به پاریس به ریاست نچیروان بارزانی، فواد حسین رئیس دفتر مسعود بارزانی رئیس سابق اقلیم کردستان هم شرکت داشته است، حضور وی به چه معنی است؟
نهاد ریاست اقلیم کردستان منحل نشده است، بر اساس قانون، ریاست اقلیم یکی از نهادهای اقلیم کردستان است و به فعالیت خود ادامه خواهد داد، رئیس نهاد ریاست اقلیم هم تا برگزاری انتخابات آتی به شیوه گذشته خواهد ماند اما اختیارات سیاسی و قانونی گذشته را ندارد. حضور رئیس نهاد ریاست اقلیم کردستان هم در هیئت‌های سیاسی اقلیم موضوعی عادی است، زیرا همچنانکه آمریکا و اروپا خواهان حفظ چارچوب سیاسی اقلیم کردستان به عنوان بخشی از فدرالیسم عراق هستند در داخل اقلیم کردستان هم درخواست‌های حفظ این چارچوب وجود دارد، تنها کسی که مردم و احزاب سیاسی خواهان رفتن وی بودند، مسعود بارزانی بود زیرا ریاست اقلیم ملک شخصی بارزانی نبوده است، ممکن است در انتخابات آتی شخص دیگری انتخاب شود و این پست مهم اقلیم از انحصار خانواده بارزانی خارج شده و در مسیر قانونی خود فعالیت کند.
کردها بارها اعلام کردهاند که رفع مشکلات اقلیم کردستان از دروازه بغداد می‌گذرد اما دوباره مشاهده شد که راه‌های دیگری را در پیش می‌گیرند، استمداد نچیروان بارزانی از کشورهای اروپایی چیست؟
اقلیم کردستان به این واقعیت رسیده است که بغداد تا پس از انتخابات آتی حاضر به مذاکره با اربیل نیست، از سوی دیگر حکومت مرکزی در پی کنترل تمام منابع درآمدی اقلیم کردستان اعم از میادین نفتی، فرودگاه‌ها و گذرگاه‌های مرزی است، اگرچه آمریکا و کشورهای غربی از حفظ تمامیت ارضی عراق حمایت کردهاند، اما تا این حد هم تضعیف اقلیم کردستان را نخواهند پذیرفت. سفر نخست وزیر اقلیم کردستان هم به اروپا تنها جنبه رسانه‌ای دارد، البته آنها در پی اعمال فشار دیگر کشورها به بغداد با هدف عقب نشینی از مواضع اخیر خود هستند.
نقش کشورهای ایران و ترکیه را به عنوان همسایگان عراق در چاره یابی مشکلات اربیل - بغداد چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ایران متفاوت تر از ترکیه است و کسی نمی‌تواند نقش و تاثیرگذاری این کشور را نه تنها در عراق بلکه در منطقه نادیده بگیرد. اقلیم معتقد به تحکیم روابط خود با ایران در تمام عرصه‌ها است. در شرایطی که آمریکا و کشورهای غربی تضعیف بیش از حد اقلیم کردستان را قبول نخواهند کرد و ترکیه هم هیچ اقدام عملی خاصی علیه ما انجام نداده است نوع برخورد ایران در آینده اهمیت بیشتری خواهد داشت که به نظر من با توجه به تاریخ روابط گذشته و فاکتورهای دخیل در روابط دو طرفه، در آینده نیازمند شرایطی به مراتب بهتر از اکنون هستیم.
- 10
- 2
