حکومت امارتی قطر از جمله حکومت‌های کرانه جنوبی خلیج فارس است که همواره با حکومت‌های ایران، پیش و پس از انقلاب روابط نزدیک و بی حاشیه‌ای داشته است. روند اصلاحات سیاسی و مدرنیزه شدن این کشور، هم‌پایه با سایر همسایگان عرب‌اش و گاه از آنان جلوتر بوده و حکومت این کشور دائم در تلاش است که با سایر همسایگانش ارتباطی نزدیک، صمیمانه و دور از تنش داشته باشد.
اختلافات ارضی با سعودی‌ها و حمایت از ایران و شراکت در پروژه پارس جنوبی سبب نزدیکی بیشتر این کشور با ایران شد و همین نزدیکی خشم همسایگان دیگرش علاو‌ه‌بر سعودی‌ها یعنی بحرین و امارات متحده عربی را برانگیخت و موجب تحریم هوایی و زمینی این کشور شد که ایران با در اختیار گذاشتن مرز هوایی خود اجازه نداد تا این تحریم برای قطر اثرگذار باشد.
از سوی دیگر قطر نقشی بسیار تاثیرگذار برای ایران دارد. این تاثیر هم به‌دلیل مواضع سیاسی معقولانه این کشور در برخورد با چالش‌های منطقه‌ای و جهانی از جمله موضع‌گیری در برابر اسرائیل است و دیگری حضور «سنت‌کام»، ستاد عملیات ارتش آمریکا در این کشور است.
چندی پیش که وزارت خارجه آمریکا نام سپاه پاسداران را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داد، جمهوری اسلامی نیز با تاکید به سیاست مقابله به مثل، فرماندهان و نیروهای سنت‌کام را تروریست اعلام کرد.
حالا با تشدید حملات لفظی مقام‌های آمریکایی و گسیل کردن ناو هواپیمابر دیگری به نام «یواس‌اس آبراهام لینکلن» به منطقه در حالیکه ناوگان پنجم دریایی آمریکا سال‌ها است که در بحرین مستقر است، نشان از وضعیتی غیرعادی در منطقه دارد و این درحالی است که این آمریکایی‌ها هستند که دائم اعلام می‌کنند حکومت ایران باید رفتاری عادی و نرمال داشته باشد!
اما نکته قابل ذکر اینجاست که تماس تلفنی مهم «رئیس جمهور روحانی» با امیر قطر و سفرهای پرشمار «محمدجواد ظریف» به آمریکا، اروپا و دیشب به روسیه، همه نشان از تمایل برای مذاکره دارد. اما مشخص نیست که چرا این مذاکرات باید از طریق واسطه صورت بگیرد؟ مگر در مذاکرات برجام که ظریف رو در روی «جان کری» وزیر امور خارجه ایالات متحده نشست، چه اتفاقی افتاد؟ آیا انقلاب از مسیر خود خارج شد و آرمان‌هایش به‌خطر افتاد؟
اکنون نیز بهتر است تا فشارهای حداکثری به نقاط پایانی نرسیده و مجبور نباشیم در آن نقطه پای میز گفت‌وگو بنشینیم، تیم خبره وزارت خارجه بار دیگر رودر روی آمریکایی‌ها بنشیند و از تجارب و تخصص خود در این زمینه استفاده کنند.
نشستن یک کار بلد در مقابل آمریکایی‌ها این حسن را دارد که اگر تیم ترامپ نتواند حریف همتای ایرانی خود در دیپلماسی شود که احتمالا با منطق، نمی‌شود؛ بار دیگر میز مذاکره را ترک می‌کند و مانند برجام، نقطه سیاه دیگری در کارنامه خود باقی می‌گذارد و در آن صورت حقانیت طرف ایرانی و ظالمانه بودن تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا بیش از خروج آنان از برجام برایشان عوارض ناخوشایند سیاسی در داخل و خارج از آمریکا دارد.
دستگاه دیپلماسی ما این ظرفیت را دارد تا بدون واسطه‌هایی چون قطر، روسیه، چین و ...گلیم خود را در مذاکرات سخت و پیچیده در مقابل آمریکایی‌ها از آب بیرون بکشد و تا ظریف پشت فرمان وزارت خارجه نشسته بهتر است کاری را که روز اول می‌توانستیم بکنیم و نکردیم، امروز انجام دهیم.
مصداق بارز این رفتار، مذاکرات هسته‌ای در زمان دبیری «حسن روحانی»، «علی لاریجانی» و «سعیدجلیلی» بر شورای‌عالی امنیت ملی بود که طی یک دهه به نتیجه نرسید و در برجام نتیجه‌ای حاصل شد که می‌شد در همان روزهای نخست حاصل شود.
دستگاه دیپلماسی به رهبری ظریف نشان داده از پس دیپلماسی بر می‌آید و دلیل حساسیت آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها روی ظریف همین است که او چهره‌ای کار بلد است و حالا که آنان قصد دارند این‌طور نشان دهند که ایران راه دیپلماسی را بسته، باید نشان داد که چنین نیست و کاری کرد که در گفت‌وگوهای رودر رو، این آمریکایی‌ها باشند که دوباره میز را ترک کنند.
«همدلی» در همین خصوص نظر «داود هرمیداس‌باوند»، کارشناس برجسته حوزه سیاست خارجی و روابط بین‌الملل را جویا شده که در ادامه می‌خوانید؛
دیپلماسی تنش‌زا معیار گفت‌وگو در شرایط کنونی
«هرمیداس باوند»، کارشناس سیاست خارجی و روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با «همدلی» از ضرورت درپیش گرفتن سیاست معقول و استفاده از توان حداکثری برای بازگرداندن عقلانیت به سیاست خارجی گفت. او معتقد است که ما می‌توانستیم با «ترامپ» بهتر از «اوباما» در حوزه مسائل بین‌الملل مذاکره و از این طریق نیز امتیازهای بسیاری را به‌دست آوریم.
باوند در ادامه افزود: «بدون شک در شرایطی هستیم که واقعا حساس است، جا دارد به سیاست تنش‌زدا بیشتر توجه کرده و با ایجاد اعتماد متقابل و تعامل سازنده در پی آن باشیم تا با جهان ارتباط برقرار کنیم. اینکه ترامپ سیاست اشتباهی را در پیش گرفته نباید معیار ما برای واکنش به او باشد. بدون شک برای ایجاد ثبات در روند سیاست خارجی باید به سمت حل مسائل دو کشور حرکت کرد و اگر روابط براساس احترام متقابل، عادی نشود، کوچک‌ترین تغییر در سیاست خارجی هر کدام می‌تواند میان دو کشور مسائلی جدی ایجاد کند».
باوند در مورد کشورهایی که دوست ندارند آمریکا و ایران به توافق برسند، گفت: «در گذر تاریخ هر زمان زمینه برای بهبود روابط میان ایران و آمریکا فراهم شد، برخی کشورهای عربی در نگاه اول نگران شده‌اند، اما به‌تدریج به‌سوی بهبود روابط خود با ایران حرکت کرده‌اند. خدشه در روابط ایران و غرب، آرزوی عرب‌ها، اسرائیل و حتی روسیه و چین است چون بهتر می‌دانند که بهبود روابط ایران و آمریکا در آرایش سیاسی منطقه تاثیر به‌سزایی خواهد داشت».
او در ادامه افزود: « به هر حال برآورد آمریکا حاکی از این است که امنیت خاورمیانه با مواضع ایران گره خورده است. به همین دلیل فشار حداکثری خود را در پیش گرفت تا بتواند مواضع ایران را تغییر و منافع آمریکا را در منطقه تامین کند. ترامپ در ادامه همین تفکر بود که از زمان آمدنش به عرصه سیاسی تاکنون از هر فرصتی برای حمله به ایران بهره گرفته که اوج آن در اعلام خروج از برجام و برقراری دوباره تحریم‌های اعمال شده است».
باوند در باره مشکلاتی که پس از برجام تا کنون گریبان ایران را گرفته است، گفت: «به هرحال مشکلاتی که بعد از خروج آمریکا از برجام ایجاد شده و فضای روانی ناشی از آن برای اقتصاد ایران، در بسیاری از رسانه‌های دنیا مورد بحث قرار گرفته است. جهش نرخ دلار و کاهش ارزش ریال، ایرانیان را نگران کرده و فرار سرمایه از ایران را در پی داشته است. فکر می‌کنم به دو شکل می‌توان با مساله مذاکره با آمریکا مواجه شد. نخست اینکه دولتمردان به شکل واقعی و نه شعاری، همه مسائل را با مردم مطرح کنند و در ضمن برای تغییر روندهای اشتباه، پیش‌قدم شوند. مساله دوم، تلاش برای تسریع در جلب نظر کشورهای منطقه، و از همه مهم‌تر در سایه اعتدال و میانه‌روی قدم برداشتن است. آمریکا به دنبال واکنشی غیر منطقی یا شتاب‌زده از ایران است».
خواستارحاکمیت میانه روی وعقلانیت در روابط بین المللی هستیم
به گزارش ایرنا، «دکترحسن روحانی» عصر دوشنبه در تماس تلفنی «شیخ‌تمیم‌بن‌حمد‌آل‌ثانی» امیر قطر با او، باتاکید بر علاقه‌مندی تهران برای گسترش مناسبات با همه کشورهای منطقه از جمله قطر، گفت: درمسیر تقویت همکاری های مشترک دو کشور در حوزه‌های سیاسی و اقتصادی هیچ مانعی نیست.
روحانی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران برای انجام هر اقدامی که جهت آرامش منطقه مورد نیاز باشد، آماده کمک و همکاری است، ابراز امیدواری کرد که مشکلات منطقه از طریق گفت‌وگو حل و فصل شود.
رئیس جمهوری گفت: ما در روزهای سخت، عملا ثابت کردیم که در کنار برادران قطری خود خواهیم ماند و آماده‌ایم همکاری‌های خود را با کشور دوست و برادر ادامه دهیم.
روحانی با تاکید بر اینکه ما خواستار حاکمیت فضای میانه‌روی و عقلانیت در روابط بین‌المللی هستیم، گفت: تحولات جاری منطقه با سیاست‌های غیرقانونی دولت آمریکا پیچیده شده و احتمال تاثیرات سوء آن برای کشورهای منطقه وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه هدف نهایی آمریکا از ایجاد محدودیت برای صادرات نفت ایران، ایجاد بی ثباتی در منطقه است، ابراز امیدواری کرد که در سایه همکاری‌های سیاسی دوستان در منطقه، شاهد تداوم ثبات و امنیت در منطقه حساس خلیج فارس باشیم.
قطر با هر اقدامی که به نا امنی درمنطقه دامن بزند، به‌شدت مخالف است
امیر قطر نیز در این تماس تلفنی گفت: دولت و ملت قطر قدردان ایران و مواضع آن هستند و هیچگاه محبت‌های تهران را در دوران سخت خود فراموش نمی‌کنند.شیخ تمیم بن حمد آل ثانی با تاکید بر اینکه دوحه برای توسعه همه روابط خود با تهران آمادگی دارد، اجرای توافقات میان دو کشور را ضروری خواند.وی با اشاره به تشدید و بالاگرفتن اختلافات در منطقه، گفت: ما بارها به آمریکایی‌ها و دوستان خود گفته‌ایم که این اختلافات باید از طریق گفت‌وگو حل و فصل شود و قطر با هر اقدامی که به نا امنی درمنطقه دامن بزند، به‌شدت مخالف است.
هرمز شریفیان
- 13
- 6
