در پی ابراز تمایل رئیس‌جمهوری آمریکا برای ملاقات با مقامات ایران، مقامات ارشد کاخ سفید شرایط موردنظر خود را در این خصوص شرح دادند. در همین خصوص دو مقام ارشد دولت آمریکا نظرات خود در مورد شرایط انجام مذاکره با دولت ایران به منظور حل اختلافات بین دو طرف را شرح داده‌اند. روز دوشنبه این هفته، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا با استقبال از پیشنهاد رئیس‌جمهوری فرانسه برای ملاقات با حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران به منظور حل اختلافات بین دو کشور، گفت در صورتی‌که «شرایط مساعد باشد» با چنین ملاقاتی طی چند هفته آینده موافق است. ترامپ در این مورد توضیح بیشتری نداد.
مایک پمپئو، وزیر امورخارجه آمریکا در مصاحبه با شبکه تلویزیونی«ان‌بی‌سی» انتظارات دولت آن کشور در مذاکره با ایران را توصیف کرد. مصاحبه‌کننده مدعی شد که رئیس‌جمهوری آمریکا گفته است حکومت ایران «بزرگ‌ترین حامی تروریسم» است و در عین حال نسبت به‌دستیابی به توافق جدیدی با ایران ابراز خوش‌بینی کرده است. این در شرایطی است که صبح روز سه‌شنبه، حسن روحانی هرگونه ملاقاتی با دونالد ترامپ را بدون لغو تحریم‌ها قابل بررسی ندانست.
آیا ملاقات امکان‌پذیر است؟
مصاحبه‌کننده پرسید که آیا از نظر وزیرخارجه آمریکا ملاقات این دو نفر امکان‌پذیر است؟ وزیرخارجه آمریکا مدعی شد هنگامی که دولت کنونی آمریکا زمام امور را در دست گرفت، ایران در مسیر ساخت سلاح اتمی حرکت می‌کرد، سیستم موشکی خود را توسعه می‌داد و «در اطراف جهان کارزار ترور افراد و تروریسم را پی می‌گرفت.» به ادعای پمپئو ایران «پول این کارها را هم از دولت اوبامادریافت کرده بود.» اشاره او به توافق برجام و آزادسازی بخشی از دارایی‌های مسدود شده ایران است که از مذاکرات ژنو در آذر ۹۳ شروع شد و تا توافق وین در تیر ماه ۹۴ روند آن ادامه داشت.
مایک پمپئو در بخش دیگری از این مصاحبه با اظهار اینکه دولت کنونی آمریکا، مانع از ادامه این روند شده است، مدعی شد: «ما از توافق [برجام] خارج شدیم، زیرا این توافق تضمین‌کننده ادامه مسیر ایران برای دستیابی به سلاح اتمی بود، دسترسی آنها به منابع موردنیاز برای تشویق تروریسم در جهان را محدود کردیم و در واقع، می‌توانید ببینید که حالا آنها باید با دقت انتخاب کنند که از کدام تروریست‌ها می‌توانند حمایت مالی به عمل آورند.» او افزود: «این تحول خوبی است که ما امکانات آنان برای به خطر انداختن مردم آمریکا را محدود کرده‌ایم.»
وزیرخارجه آمریکا در ادامه اظهارات تکراری مدعی شد که خواست دولت آن کشور این است که «ایران یک کشور متعارف باشد،مردم ایران در تلاش برای تغییر رفتار رهبران خود موفق باشند و وقتی چنین چیزی انجام شود، ما با خوشنودی سر میز مذاکره خواهیم نشست. ما همچنین می‌خواهیم که ملت ایران، ملتی موفق باشد.» او مدعی شد: «تا زمانی که رهبری ایران مشغول فعالیت‌های انقلابی است چنین دستاوردهایی به‌دست نخواهد آمد.»
وام کوتاه‌مدت
از مایک پمپئو در مورد ابراز تمایل رئیس‌جمهوری آمریکا برای اعطای وام کوتاه مدت به ایران برای جبران خسارات ناشی از تحریم‌ها و شرایط اعطای چنین وام‌هایی سوال شد. پمپئو گفت که در صورت «درست بودن شرایط» چنین چیزی امکان‌پذیر است و افزود که «ما صراحتا مشخص کرده‌ایم که شرایط مساعد چه باید باشد و وقتی رهبری ایران این شرایط را بپذیرد، ما خوشحال خواهیم شد که منابع و ظرفیت‌های لازم را برای ایجاد یک کشور موفق در اختیار ایرانیان قرار دهیم.»
پس از ابراز تمایل رئیس‌جمهوری آمریکا در مورد ملاقات احتمالی با رئیس‌جمهوری ایران، از او در مورد خسارات ناشی از تحریم‌ها سوال شد. او گفت که ایرانیان به خاطر داشتن منابع نفت می‌توانند به خط اعتباری خارجی برای ساخت کشورشان دست یابند.
به گزارش «ایسنا»، پیش از گفت‌وگو با ان‌بی‌سی، وزیرخارجه آمریکا در مصاحبه با کانال فاکس ٥٩ در مورد احتمال توافق جدید هسته‌ای با ایران گفته بود که «هدف ما تحقق چند چیز ساده است.» او در ادامه ادعاهای بی پایه‌و‌اساس خود گفت: «اولین موضوع این است که رژیم انقلابی در ایران، اقدامات تروریستی خود در اطراف جهان را متوقف کند و ما برای تحقق این وضعیت تلاش می‌کنیم و نمی‌خواهیم آنها به سلاح اتمی دست یابند.» این در حالی است که ایران بارها اعلام کرده که قصد ساخت سلاح اتمی ندارد و فتوای حرمت مقام معظم رهبری نشانه صدق این ادعاست.وزیرخارجه آمریکا در مورد بازگشت تحریم‌های اقتصادی علیه ایران مدعی شد که «ما فشار شدیدی را وارد می‌کنیم تا مردم ایران را قادر کنیم مسیر رهبران خود را تغییر دهند و این آرزو و هدف ماست. وقتی آنها چنین کردند، تفاهم و توافق جدیدی خواهیم داشت.»
این اظهارات وزیر امورخارجه آمریکا در پی این مطرح می‌شوند که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در نشست خبری مشترک با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در نشست جی۷ اعلام کرد که شرایط را برای دیدار روسای جمهور ایران و آمریکا مهیا می‌کند. رئیس‌جمهور آمریکا نیز اظهار کرد که اگر شرایط درست باشد حاضر است این کار را انجام بدهد. این درحالی است که رئیس‌جمهور ایران روز گذشته تاکید کرد که آمریکا اگر خواهان مذاکره با ایران است، ابتدا باید تحریم‌های اعمال‌شده بر ایران را لغو کند.
ادعاهای بولتون
جان بولتون، مشاور امنیت ملی دولت آمریکا نیز در مصاحبه‌ای، نظرات خود را در مورد تحولات چند روز گذشته در زمینه رابطه ایالات‌متحده و جمهوری اسلامی ایران اعلام داشت. به گزارش تسنیم، او در مورد ابراز تمایل رئیس‌جمهوری آمریکا برای ملاقات با رئیس‌جمهوری ایران گفت: «تمایل رئیس‌جمهوری برای مذاکره به منزله تغییر موضع ما نیست.» او در انتقاد از برجام و توافق جدیدی که مورد پذیرش دولت آمریکا باشد، گفت: «اینکه ایران صرفا برای توقف کارهایی که از اول هم نباید شروع می‌کرد منافع ملموس مالی دریافت کند، راه به جایی نخواهد برد.»
درحالی‌که مقامات ایران بررسی هرگونه ارتباطی با آمریکا را به لغو تحریم‌ها مشروط کرده‌اند، بولتون مدعی شد: «البته اگر توافق جامعی به‌دست بیاید، تحریم‌ها در آن مرحله برچیده می‌شود و هرگاه رژیم ایران مایل به گفت‌وگو در چنین راستایی باشد، ملاقاتی هم صورت خواهد گرفت.»
روز سه‌شنبه حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران هرگونه ملاقات و مذاکره با مقامات ارشد آمریکا را بدون لغو تحریم‌ها و تحقق شرایط متعدد دیگری مردود دانست. روحانی در واکنش به احتمال دیدارش با دونالد ترامپ در جریان سفر به نیویورک اعلام کرد که کلید تحولات مثبت در روابط دو کشور در اختیار واشنگتن است. او همچنین گفت: رابطه ایران و آمریکا زمانی شاهد تحول مثبت خواهد بود که آمریکایی‌ها دست از تحریم بردارند و روی این مسیر غلط خود، خط بطلان بکشند. رئیس‌جمهور در واکنش به اعلام آمادگی‌های مکرر رئیس‌جمهور آمریکا برای دیدار با او با تاکید بر اینکه ما به‌دنبال حل مسائل و مشکلات از راه معقول هستیم، گفت: ما به‌دنبال عکس (گرفتن) نیستیم و اینکه کسی بخواهد با حسن روحانی عکس بگیرد، امکان‌پذیر نیست، مگر با فتوشاپ. وزیر امورخارجه ایران هم با تکذیب اینکه در ملاقات با وزیرخارجه و رئیس‌جمهوری فرانسه درباره ملاقات رئیسان جمهوری آمریکا و ایران گفت‌وگویی شده بود، گفت که شرط هرگونه ارتباطی با دولت آمریکا قبول برجام است و در آن صورت هم مذاکره بین دو طرف فقط در چارچوب برجام صورت خواهد گرفت. او اظهار کرد که در ملاقات با مقامات ارشد فرانسوی به آنان گفت که ملاقات بین رئیسان جمهوری آمریکا و ایران «غیرقابل تصور» است.
روز پنج‌شنبه هفته گذشته محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه به‌دستور رئیس‌جمهوری و برای گفت‌وگو در مورد پیشنهادهای اخیر مکرون به ایران برای کاهش تنش ایجادشده میان تهران و واشنگتن راهی پاریس شد و پس از رایزنی‌هایی که آن را مثبت و سازنده توصیف کرد، به کشور بازگشت. اما روز یکشنبه در سفری غیرمنتظره درحالی‌که سفر به سه کشور چین، ژاپن و مالزی را در برنامه کاری خود داشت، مجددا راهی فرانسه شد و یک بار دیگر با مقامات این کشور گفت‌وگو کرد. هرچند این بار مقصدش به‌جای پاریس، شهر بیاریتز واقع در جنوب غربی فرانسه بود. همان مکانی که اجلاس سران گروه ۷ با حضور سران کشورهای آمریکا، آلمان، انگلیس، ژاپن، فرانسه، کانادا و ایتالیا درحال برگزاری بود.
روحانی و آبه دیدار می‌کنند
همزمان با این تحولات یک روزنامه ژاپنی از دیدار نخست‌وزیر ژاپن و رئیس‌جمهور ایران در ماه آینده در سازمان ملل خبر داد. به گزارش «ایسنا» به نقل از ژاپن تایمز، شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن و حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران در اواخر ماه سپتامبر در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک دیدار خواهند کرد. آبه همچنین دیروز با محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران دیدار کرد و ضمن تاکید بر در نظر داشتن اهداف مقامات ایران اظهار کرد که فعالیت این کشور در راستای ثبات منطقه ادامه می‌یابد. شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن در این دیدار گفت که کشورش اهداف مقامات ایران را در نظر دارد و به تلاش‌ها در راستای ثبات منطقه ادامه خواهد داد. همچنین وزیر امورخارجه ضمن استقبال از نقش دولت ژاپن، تاکید کرد که ایران خواهان افزایش تنش نیست.
براساس گزارش ان.اچ.کی به‌نظر می‌رسد که آبه درباره برنامه ایران برای افزایش غنی‌سازی اورانیوم در اوایل ماه آینده [آغاز گام سوم کاهش تعهدات برجامی ایران] ابراز نگرانی کرده و از ایران خواسته باشد تا به ممنوعیت‌های تعیین شده در توافق پایبند باشد. علاوه بر این در ابتدای این دیدار نخست‌وزیر ژاپن در بخشی از سخنان خود با اشاره به سفر به تهران و دیدارش با مقام معظم رهبری گفت: خیلی خوشحال شدم که در این دیدار با آیت‌الله خامنه‌ای دیدار کردم و ایشان در این دیدار مشخصا اعلام کردند که ایران به‌دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست. ظریف نیز در این دیدار ضمن «استقبال از نقش دولت ژاپن در کاهش تنش‌های خاورمیانه» گفت که ایران خواهان افزایش بیشتر تنش‌ها نیست.
از ایران خواستیم به توافق پایبند باشد
از سوی دیگر، وزیر امورخارجه ژاپن گفت که در جریان دیدار با همتای ایرانی‌اش، خواستار پایبندی ایران به توافق هسته‌ای شده است. به گزارش «ایسنا» به نوشته روزنامه الشرق‌الاوسط، تارو کونو وزیر امورخارجه ژاپن پس از دیدارش با محمدجواد ظریف در جمع خبرنگاران تاکید کرد: باتوجه به موضع ژاپن مبنی بر حمایت قاطع از توافق هسته‌ای، از طرف ایرانی خواستیم تا به توافق پایبند باشد و هرچه زودتر به اجرای کامل تعهداتش در این توافق بازگردد و به‌علاوه از اقداماتی که می‌تواند برخلاف توافق باشد، پرهیز کند. به نوشته این روزنامه چاپ لندن، کونو در ادامه گفت که دو طرف در دیدار روز سه‌شنبه خود بر سر حفظ و تقویت روابط میان ایران و ژاپن که در طول تاریخ از روابط دوستانه با یکدیگر برخوردار بوده‌اند و همچنین لزوم کاهش تنش‌ها میان تهران و واشنگتن توافق کردند.
الشرق‌الاوسط در ادامه نوشت: خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ و سپس بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران به تنش‌ها میان تهران و واشنگتن در طول بیش از یک سال گذشته دامن زده است. ایران به تازگی اجرای برخی از تعهداتش در توافق را به حالت تعلیق درآورده است، توافقی که هدف آن محدودیت برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی در ازای رفع تحریم‌های این کشور بوده است. وزیران امورخارجه ایران و ژاپن در دیدار روز گذشته خود درباره روابط دوجانبه، آخرین تحولات و تحرکات دیپلماتیک درخصوص اجرای برجام، مهمترین مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله شرایط در خلیج‌فارس و خاورمیانه و سایر موضوعات مورد علاقه گفت‌وگو و تبادل‌نظر کردند.
پیشنهاد مکرون مورد تایید پوتین است
همزمان وزیرخارجه روسیه با اشاره به اینکه اگر مذاکرات و گفت‌وگو برای حفظ برجام مورد قبول همه طرف‌ها باشد طبیعتا نتیجه‌بخش خواهد بود گفت: پیشنهاد مکرون برای احیای برجام مورد تایید پوتین است. به گزارش «ایسنا» به نقل از الغدپرس، سرگئی لاوروف، وزیرخارجه روسیه روز چهارشنبه پس از دیدار با وزیرخارجه هند در مسکو در واکنش به پیشنهاد امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه مبنی بر کاهش تحریم‌های ایران در مقابل اجرای برجام گفت: گام‌ها برای حفظ توافق هسته‌ای باید براساس منافع همه طرف‌ها برداشته شود.
او با اشاره به اینکه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در رابطه با مساله حفظ برجام به‌طور مفصل گفت‌وگو کرده‌اند و پوتین پیشنهاد مکرون مبنی بر احیای برجام را تایید کرده گفت: مذاکرات و مشورت در این راستا اگر مورد قبول تمام طرف‌های عضو برجام از جمله ایران باشد طبیعتا نتیجه بخش خواهد بود و ما آماده هستیم که برای نتیجه بخش بودن این مذاکرات کمک کنیم.
چارچوب مورد قبول برای مذاکره
این تحولات درحالی است که سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تاکید کرد که تنها چارچوب مورد قبول برای مذاکره اجرای کامل تعهدات برجامی از سوی اروپایی‌هاست. به گزارش «ایسنا» سیدحسین نقوی‌حسینی در مطلبی در صفحه توییتر خود نوشت: «تنها چارچوب مورد قبول برای مذاکره اجرای کامل تعهدات برجامی از سوی اروپایی‌هاست و بسته پیشنهادی دولت فرانسه هم باید حاوی همین موضوع باشد، در غیر این‌صورت این بسته پیشنهادی نمی‌تواند کمکی به روند گذشته کند.»
او همچنین در توییت دیگری در همین رابطه نوشت: «فرانسوی‌ها گرچه سعی دارند نقش پلیس خوب را بازی کنند اما عملکردشان به‌گونه دیگری است، در واقع همان پلیس بد هستند. فرانسه بدهکارترین کشور در «برجام» است و کمترین تعهدات را نسبت به این توافق اجرا کرده، درحالی‌که بیشترین وعده‌ها و طرح مذاکره از سوی آنان بوده است.»
تحلیل واشنگتن‌پست از دیدار احتمالی روحانی و ترامپ
از سوی دیگر روزنامه واشنگتن‌پست در یادداشتی به دیدار احتمالی روحانی و ترامپ پرداخته و می‌نویسد: «تلاش فرانسوی برای شروع مذاکرات بین ایالات‌متحده و ایران در آخر هفته در نشست گروه هفت، موردتوجه بسیاری قرار گرفت، ولی شاید این مساله آنقدرها که به‌نظر می‌رسید، جدی نبود. هرچند ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه موافقت کرد که دیدار با حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران ممکن است طی چند هفته آینده اتفاق بیفتد، اما وزیر امورخارجه ایران، روز سه‌شنبه این چشم‌انداز را به‌عنوان امری «غیرقابل تصور» رد کرد. واشنگتن پست در ادامه این تحلیل می‌نویسد: مشغولیت با موضوع حل‌وفصل دیپلماتیک بین ایران و آمریکا، منجر به پنهان ماندن و نادیده گرفته شدن یک تحول بدشگون و نامیمون شد: تشدید دیگری در تنش‌های مربوط به ایران در خاورمیانه، که این‌بار توسط اسرائیل شروع شد.
به گزارش انتخاب، واشنگتن‌پست نوشت: «از ماه ژوئیه، اسرائیل بی‌سر و صدا، عملیات هوایی خود را علیه تجهیزات و نهادهای ایران و شبه‌نظامیان متحد از سوریه به عراق گسترش داده که پیامدهای بالقوه بسیار گسترده‌ای برای نیروهای آمریکایی در منطقه دارد. مقامات آمریکایی اذعان کرده‌اند که حمله هوایی نوزدهم ژوئیه به انبار اسلحه در شمال بغداد توسط اسرائیل انجام شده است که در سال‌های اخیر صدها حمله به سوریه کرده، ولی از سال ۱۹۸۱ هرگز عراق را هدف قرار نداده بود. همچنین اعتقاد بر این است که عامل سه حمله اخیر دیگر به انبارهای تسلیحاتی که تحت‌کنترل شبه‌نظامیان متحد ایران است، در واقع اسرائیل بوده است.» اسرائیل در توجیه این حملات، موضوع حق دفاع از خود در برابر ایران را مطرح می‌کند؛ اما گسترش آنچه پیش از این عمدتا عملیات حساب شده و پنهان اسرائیل علیه ایران بوده، به خاک عراق با خطرات قابل‌توجهی همراه است؛ از جمله برای ایالات‌متحده.
هنوز حدود ۵هزار سرباز آمریکایی در این کشور مستقرند و می‌توانند هدفی برای انتقام‌جویی باشند. همچنین، دولت عراق در برابر فشار گروه‌های شبه‌نظامی شیعه که در کنار سایر نهادها، کنترل یک ائتلاف بزرگ در پارلمان را در اختیار دارند، بسیار آسیب‌پذیر است. این جناح روز یکشنبه با مسوول دانستن اسرائیل و ایالات‌متحده و درخواست از نیروهای آمریکایی برای خروج از عراق، نسبت به حمله به کاروان شبه‌نظامیان واکنش نشان داد. در ادامه تحلیل واشنگتن‌پست آمده است: پاسخ پنتاگون قابل‌توجه بود: بیانیه‌ای که هرگونه دخالت در حمله به کاروان یا انبار اسلحه را انکار و «هرگونه اقدام احتمالی بازیگران خارجی که باعث افزایش خشونت در عراق شود» را محکوم کرد.
این اقدامات احتمالی بازیگران خارجی، مطمئنا شامل حملات هوایی اسرائیل هم می‌شود. در همین حال مایک پمپئو وزیر امورخارجه آمریکا، در تلاش بود تا از تشدید تنش بین لبنان و اسرائیل جلوگیری کند. بنا به گزارش‌های نشریات لبنانی، وی به دولت لبنان اطمینان داده که اسرائیل قصد ندارد آتش بس دوفاکتو با حزب‌الله را نقض کند. نتانیاهو ماه آینده باانتخابات سختی روبه‌رو خواهد بود و همواره مخالف سرسخت هرگونه روابط ایران و آمریکا بوده است. او احتمالا زمان فعلی را لحظه خوبی برای تشدید تنش با ایران می‌داند؛ همچنین احتمالا فکر می‌کند که ترامپ هم در این مورد مخالفتی نخواهد کرد، حتی اگر نتیجه آن آسیب به منافع ایالات‌متحده در عراق و احتمال بیشتر خطر یک جنگ تمام‌عیار باشد. متاسفانه، در این مورد حق با اوست.
- 11
- 3
