روزنامه جهان صنعت نوشت: آن مرد که هاله نور می‌دید و به مرحله‌ای رسیده بود که بر سر سفره بشقاب اضافی می‌گذاشت تا میزبان از راه رسیده‌‌ای از جهان غیب باشد، رفته اما برخی نشان می‌دهند که از تجارب گذشته درس نگرفته‌اند و خواسته و نخواسته سعی دارند ساحت دولت را مقدس جلوه دهند.
شاهدش همین اظهارات اخیر خانم لاله افتخاری، فعال سیاسی اصولگرا و نماینده پیشین مجلس که با اشاره به سفرهای استانی ابراهیم رییسی گفته: «باید به جناب آقای رییسی خدا قوت گفت. روش آیت‌الله رییسی برای اداره کشور روشی است که در اسلام توصیه شده و سیره ائمه معصومین(ع) است.»
این سخن او با واکنش‌ها و انتقادات بسیاری همراه بود و دلیلش آن است که این رویکرد و این حرف‌ها- فارغ از درستی یا نادرستی‌اش-راه نقد بر دولت را می‌بندد. حتی اگر به باور برخی تحلیلگران این امر را به آقایان مسوول مشتبه نکند که واقعا در طریق معصومیت گام برمی‌دارند، سبب می‌شود از پاسخگویی که به طور قطع اولین مرحله و ابزار برقراری دموکراسی است، دور شوند.
نکته قابل توجه دیگر آنکه خانم افتخاری و همفکرانشان خیلی زود تجربه دوران احمدی‌نژاد و آسیب‌هایی را که مقدس‌پنداری دولتش به بار آورده بود فراموش کرده‌اند. ایشان البته انتقاداتی را که جریان سیاسی متبوعشان در دولت روحانی به برخی اظهارات می‌کرد از یاد برده‌اند.
مثلا همین روزنامه فرهیختگان که از جمله رسانه‌های اصولگرا است یک بار با تیتر «لطفا حدود امر قدسی را پهن نکنید» نوشته بود: متاسفانه شاهدیم که کارگزاران بعضا یا خود را پشت «امر قدسی» پنهان می‌کنند یا دامنه امر قدسی را چنان پهن می‌کنند که امکان نقادی به‌کل برچیده می‌شود. اشاره این روزنامه در آن فقره البته سخنان محمدعلی وکیلی بود که مخالفت با روحانی را به واسطه داشتن حکم از رهبری، برابر با مخالفت با رهبری دانسته بود.
پاسخ این مطلب سراسر اشکال را البته خیلی قبل از آن شخص رهبری در مهرماه سال ۸۷ و در دیدار با دانشجویان داده بودند. آن هنگامی که انتقاداتی به صدا‌وسیما شده و جو حضار از این انتقاد صریح به یکی از نهادهای زیرمحموعه رهبری متشنج شده بود؛ رهبری گفتند که «شما حق دارید انتقاد کنید؛ هیچ اشکالی ندارد.»
اکنون اما جای تعجب است که چطور سیاسیون در همان جریان سیاسی رییس‌جمهوری را هم‌ردیف با ائمه قرار می‌دهند و آسیب‌های احتمالی را هم در نظر نمی‌گیرند!
به سوی استبداد
البته نباید از دایره انصاف خارج شد چون این نگاه در جریان اصولگرایی نیز عمومیت ندارد و بسیاری از سیاسیون در آن جبهه سیاسی خود منتقد هستند و نسبت به تبعات این رویه هشدار می‌دهند. مثلا حسین کنعانی‌مقدم، فعال سیاسی اصولگرا به شدت از این رویکرد انتقاد می‌کند.
او در گفت‌وگو با «جهان صنعت» گفت: «این تجربه تلخ را در طول تاریخ اسلام داشته‌ایم که کسانی به نام دین و عصمت و امیرالمومنین بودن و به اسم حاکم دینی و با نام اسلام و شمشیر اسلام در حق ائمه عصمت و طهارت ظلم‌های بسیاری کرده‌اند و اکثر ائمه هم به دست همین افرادی که ادعای حکومت اسلامی داشتند به شهادت رسیدند و شیعه بیشترین ضربه را از همین منظر خورده است. الان هم در جهان معاصر خیلی‌ها با شعار الله‌اکبر و پرچم محمدرسول‌الله مثل داعش جنایاتی می‌کنند که مورد تایید هیچ مسلمانی نیست.»
این فعال سیاسی اصولگرا ادامه داد: «باید خیلی در ایجاد تقدس‌هایی که واقعیت هم ندارد، دقت کرد. ما چهارده معصوم بیشتر نداشتیم و کسی نمی‌تواند خود را معصوم بداند. به نظر من اگر کسی چنین قصدی داشته باشد باید برود و در دادگاه ثابت کند، اگر نه با افکار عمومی نمی‌توان اینطور بازی کرد.»
کنعانی‌مقدم در پاسخ به اینکه بیشترین ضربه از چنین رویکردهایی متوجه چه کسانی می‌شود؟ گفت: «اولین ضربه به خود فردی است که مقدس جلوه داده می‌شود چون باعث ایجاد تکبر ، نخوت و عدم پاسخگویی می‌شود. دومین ضربه هم به نظام است چون اگر این فرد مرتکب خطا و خیانت شود به لحاظ هاله تقدسی که برایش درست شده مثل هاله نوری که احمدی‌نژاد درست کرده بود، به اسلام و نظام ضربه می‌زند.»
تلاشی برای بستن راه نقد
ناصر قوامی، نماینده پیشین مجلس و فعال سیاسی اصلاحطلب اما اصلا این حرف‌ها را جدی نگرفته و قابل اهمیت نمی‌داند. او در گفت‌وگو با «جهان صنعت» گفت: «به هرحال آقای رییسی سید است و اولاد پیامبر. روحانی هم هست لذا احتمال آن وجود دارد که برخی اصولگرایان این حرف‌ها را بزنند. به نظر من البته آنهایی که آقای رییسی را جای ائمه بدانند؛ رییسی را بالا نبرده‌اند بلکه ائمه را پایین آورده‌اند.»وی تاکید کرد که این رویه اشتباه است و گفت: «من با شناختی که از آقای رییسی دارم فکر نمی‌کنم که خود هم راضی به طرح این مسائل و حرف‌ها باشد.»قوامی درباره آسیب این اظهارات بر رابطه دولت و مردم، گفت: «مردم از این چیزها عبور کرده‌اند و توجهی به این حرف‌ها ندارند و ارزشی برای آن قائل نیستند. در واقع گوش مردم پر است از اینکه بگوییم بسیج مقدس است، دولت، سپاه یا حکومت مقدس است. مردم با این حرف‌ها دولت را مقدس قلمداد نمی‌کنند.»این فعال سیاسی اصلاحطلب همچنین گفت: «شاید برخی این حرف‌ها را بزنند تا دیگر کسی از دولت نقد نکند و راه نقد بسته شود اما به نظر من مردم این حرف‌ها را جدی نخواهند گرفت.»
لطمه به معصومین
ناصر ایمانی، تحلیلگر سیاسی اصولگرا در گفت‌وگو با «جهان صنعت» از مقدس جلوه‌دادن نظام انتقاد کرد و گفت: «نظام سیاسی موجود طبق تعبیر رهبری تلاش می‌کند در مسیر اسلام و دین و ائمه حرکت کند. اینکه چقدر موفق هستیم هم باید مورد بررسی قرار بگیرد.»
وی توضیح داد: «بالاخره مسوولان دولتی اقداماتی را انجام می‌دهند که ممکن است مورد پسند مردم نباشد.»
ایمانی افزود: «نکته دیگر اینکه آقای رییسی تازه اول راه است و هنوز نمی‌دانیم که عملکرد او چطور خواهد بود و قضاوت سخت است. اینکه برخی رفتار آقای رییسی از جهت مردم‌داری تا حدودی شاید مثل شخصیت‌های بزرگ صدر اسلام باشد – تازه آنها کجا و ما بنده‌های خاکی کجا – نباید موجب اینطور قیاس‌ها شود. به نظر من بهتر است اجازه دهیم که مسوولان کار خود را کنند و با این حرف‌ها کار را خراب‌تر نکنیم.»
تلقین به مسوولین
این تحلیلگر مسائل سیاسی در پاسخ به اینکه آیا این نگاه راه نقد به دولت را بسته و به دموکراسی ضربه خواهد زد؟ گفت: «بله، در سیره معصومین با اینکه آنها عقل کل و متصل به علوم الهی بودند و از عالم غیب هم خبر داشتند اما در موضوعاتی مثل امور مردم می‌خواستند که مشورت بگیرند. در تاریخ صدر اسلام می‌بینیم که مردم و مومنان با اینکه می‌دانستند ائمه‌اطهار چه جایگاهی دارند، نظرات اصلاحی خود را می‌گفتند و حتی آن زمان هم باب نقد باز بود. یک داستان تاریخی را بگویم. در جنگ بدر که اولین جنگ پیامبر بود، یکی از مسلمان خدمت پیامبر آمد و گفت این جایی که شما به عنوان خیمه‌گاه انتخاب کرده‌اید بر اساس وحی است یا نظر خود شما؟ بعد هم که دیدند نظر پیامبر بوده، گفتند که بهتر است جای دیگری برویم چون منفعت استراتژیک دارد و پیامبر هم نظر او را پذیرفت. منظور این است که در صدر اسلام هم امکان نقد بوده اما ما تعابیر اشتباهی داریم و به خاطر جایگاه معصومین فکر می‌کنیم که دیگر جای اظهار نظر مردم باقی نمی‌ماند. لذا اگر ما این تعابیر را به کار ببریم ممکن است به نقادی صدمه بزند و این درست نیست.»
ایمانی همچنین در پاسخ به اینکه آیا نباید از تجربه دولت احمدی‌نژاد درس گرفت و دوباره چنین مسیری را نرفت؟ گفت: « بله، در زمان آقای احمدی‌نژاد هم یک سری تندروی‌ها شد و بعدا همه پشیمان شدند. قاعدتا ممکن است به کار بردن این طور تعابیر سبب شود که امر بر آن مقام مسوول هم مشتبه شود. بالاخره همه ما انسان هستیم و ممکن است به کار بردن این تعابیر سبب شود که فرد مسوول هم آرام آرام فکر کند واقعا کسی است. مشکل بعدی این است که این تصور به مراتب پایین‌تر هم سرایت می‌کند. یعنی اگر رییس‌جمهور را با ائمه هم ردیف کنیم، آرام آرام وزرای دولت، استانداران و … هم، چنین تصوری درباره خود پیدا می‌کنند و این برای کشور مشکل ایجاد می‌کند.»
الگوبرداری، نه مقدس‌مآبی
امیررضا واعظ‌آشتیانی، دیگر فعال سیاسی اصولگرا اما خیلی هم با این تعبیر خانم افتخاری مخالف نیست. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: «این مطلب را از این منظر گفته‌اند که رییسی با مردم، ضعفا و کسانی که مشکلات دارند نشست و برخاست دارند و این روش متعلق به انبیا بوده و در طول تاریخ هم کسانی این منش را داشته‌اند و به کارگیری آن می‌تواند پسندیده باشد منتها طرح این موضوعات وظیفه دولت را سنگین‌تر می‌کند.»
وی افزود: «امیدواریم آقای رییسی تا پایان دولت این روش را ادامه دهند و این طور نشود که برخی مدیران و وزرا از نشستن زیاد زخم بستر بگیرند.»
واعظ‌آشتیانی با اشاره به اینکه «نباید این اظهارنظر خانم افتخاری را نقد کرد چون نظر خود را گفته‌اند» گفت: «درست است که باید به نحوی صحبت کرده و از ادبیاتی استفاده کنیم که نشانه مقدس‌مآبی نباشد اما این که رییسی با ضعفا و کسانی که مشکلات دارند صمیمانه برخورد می‌کنند، نشانه مقدس‌مآبی نیست و پوپولیستی هم نباید تلقی شود. بلکه باید گفت این روشی است که از بزرگان به ارث رسیده و آقای رییسی به عنوان رییس‌جمهور به گونه‌ای برخورد می‌کنند که اولیا هم از آن روش استفاده کرده‌اند. این یک الگوبرداری است.»
این فعال سیاسی اصولگرا ادامه داد: «امیدواریم که راه نقد به دولت بسته نشود و به گونه‌ای نباشد که فضایی را ایجاد کنیم تا اگر دولت نقصی داشت، کسی نتواند مطرح کند. فضای نقد عملکرد دولت و رییس‌جمهور برای صاحب‌نظران و مردم باز است. هرجایی که دولت در جایی توانایی نداشت باید بتوان انتقاد کرد. انتقاد به جای خود، الگوبرداری هم به جای خود.»
- 14
- 3
