واکنش مهدی پازوکی به اظهارات رئیسی: آب و برق رایگان شعار پوپولیستی و فاجعه ملی است

روزنامه توسعه ایرانی نوشت: ابراهیم رئیسی دیروز در نشست خبری گفت که رایگان شدن آب و برق و گاز برای خانواده‌های کم‌درآمد در برنامه دولت است. رئیس دولت سیزدهم تأمین آب، برق، گاز و مسائل مختلف قشر محروم جامعه را دغدغه دولت دانست و تحویل ۱۰۰ هزار واحد مسکونی را در همین راستا برشمرد.

اما رایگان شدن آب و برق از شعارهایی است که مردم ۴۴ سال است منتظر تحقق آن هستند و به نظر می‌رسد دیگر این شعار برای آنها باورپذیر نیست. این شعار بر فرض محال در صورت تحقق تورمی ایجاد می‌کند که رایگان بودن آنها فراموش می‌شود و مردم را درگیر مسائل معیشتی دیگری خواهد کرد.

آب و برق با نیازهای اولیه مردم گره خورده است و رایگان شدن آن را باید در راستای درآمد دولت و کسری بودجه بررسی کرد؛‌ اما آیا با توجه به ساختار بودجه‌ای ایران، این امر ممکن است؟

سهم آب و برق در بودجه ۱۴۰۲

کسری بودجه از سال‌های گذشته از چالش‌های اقتصاد ایران بوده و هست. کسری بودجه زمانی اتفاق می‌افتد که هزینه‌های جاری دولت از درآمد حاصل از استاندارد فراتر رود. بررسی بودجه ۱۴۰۲ نشان می‌دهد با فرض تحقق کامل درآمدهای دولت، باز هم در بخش یارانه‌ها نزدیک به ۱۵۰ هزار میلیارد تومان کسری خواهیم داشت. حتی با فرض اینکه نرخ ارز نیمایی افزایش یابد و به نرخ ارز مبادله هم برسد باز کسری یارانه‌ها حل نخواهد شد. در این گزاره‌ها تمام هزینه‌های دولت ثابت در نظر گرفته شده اما باید به صنعت آب و برق در بودجه توجه شود. در بودجه سال ۱۴۰۲ نرخ هر متر مکعب آب بالاتر از الگوی مصرف ۱۵ درصد گرانتر در نظر گرفته شده. همچنین مشترکانی که بیش از دو برابر الگو آب مصرف می‌کنند به ازای هر مکعب باید ۳۵ درصد بیشتر پرداخت کنند. همچنین بنا به تبصره شش لایحه بودجه ۱۴۰۲ برای حمایت از صنعت برق به میزان ۱۰ درصد مبلغ برق مصرفی تا سقف ۶۶ هزار میلیارد ریال عوارض در نظر گرفته شده است. در این لایحه جزئیات دریافت وجه از مشترکان خانگی و تجاری گاز و برق در لایحه بودجه مشخص شده است‌ مطابق بند «و» تبصره ۶ عوارض و مالیات (بخش اول احکام یک‌ساله) به استناد ماده ۱۲ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت به هریک از وزارتخانه‌های نفت و نیرو از طریق شرکت‌های تابعه ذی‌ربط اجازه داد می‌شود ماهانه از هر واحد مسکونی مشترکان گاز مبله ۳۰۰۰ ریال، از هر واحد مسکونی مشترکان برق مبلغ ۲۰۰۰ ریال و از هریک از واحد‌های تجاری مشترکان گاز و برق مبلغ ۱۲۰ هزار ریال اخذ و به عنوان منابع داخلی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز کنند. بنا به ادعای دولت ۱۰۰ درصد وجوه دریافتی از محل حساب مذکور در ردیف معین در بودجه مهندسی آب و فاضلاب کشور جهت آبرسانی شرب شهرهای دارای تنش آبی، روستایی و عشایری و شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر و اصلاح شبکه آن و تکمیل فاضلاب روستایی اختصاص می‌یابد. به نحوی که ۳۰ درصد منابع مذکور برای آبرسانی عشایری و باقیمانده برای آبرسانی شهری و روستایی بر اساس بحران و کمبود آب سالم بین استان‌ها در فواصل سه ماهه توزیع می‌شود.

در نهایت بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ بودجه عمرانی حوزه آب کشور در قالب برآورد مصارف اعتبارات هزینه‌ای و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای برای سه شرکت آبفای کشور، مدیریت منابع آب و توسعه منابع آب و نیرو معادل ۲۳ هزار و ۴۵۶ میلیارد تومان می‌شود. لازم به ذکر است که بر اساس بودجه مصوب سال ۱۴۰۱، بودجه عمرانی حوزه آب کشور از محل مذکور ۲۰ هزار و ۲۴۲ میلیارد تومان بوده است. بر این اساس بودجه عمرانی حوزه آب کشور در بازه زمانی یکساله ۱۵ درصد افزایش پیدا کرده است.

مصرف بی‌رویه مردم یا عدم کارایی وزارت نیرو؟

رئیس روابط عمومی شرکت توزیع نیروی برق تهران دهم اردیبهشت ماه، گفت که تابستان امسال به دلیل افزایش متوسط دمای کشور و تغییرات آب‌ و هوایی دورانی سخت برای مجموعه وزارت نیرو خواهد بود. کامبیز نظریان در نشست شورای هماهنگی مدیران وزارت نیرو افزود: پیش‌بینی مصرف برق برای شهر تهران در تابستان سال جاری در ساعت پیک معدل هزار و ۷۵۰ مگاوات است و برای موفقیت در عبور از پیک مصرف در شهر تهران نیازمند مدیریت انرژی در سمت مصرف‌کننده هستیم. اما آیا سیاست‌های مدیریتی دولت برای مصرف کمتر جز تعطیلی ادارات و افزایش هزینه خانوارها در این خصوص بوده است؟

کارشناس اقتصادی: رایگان کردن آب و برق فاجعه ملی است

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به طرح موضوع آب و برق رایگان از سوی رئیس‌جمهور در نشست خبری دیروز، بیان کرد: رایگان شدن آب و برق یک فاجعه ملی است. امروز به سرمایه‌گذاری زیربنایی در صنعت آب و برق نیاز داریم و برای رفع این نیاز، سرمایه‌گذاری منابع دولت کفایت نمی‌کند. اگر دولت بخواهد برای این سرمایه‌گذاری اقدام کند با کسری بودجه مواجه می‌شود که این به معنی افزایش نقدینگی و به تبع آن تورم است.

مهدی پازوکی آب و برق رایگان را یک شعار پوپولیستی و به مثابه هدر دادن منابع دانست. او همچنین به مشکلات صنعت برق اشاره کرد و تظاهر آن را در باز شدن ادارات از ۶ صبح دید.

این کارشناس اقتصادی در خصوص عدم همسویی سیاست‌های دولت سیزدهم با منافع اقشار محروم تاکید کرد: عملکرد دولت بر خلاف شعار آب و برق رایگان درراستای حمایت از محرومان است. در ماه قبل دولت قبض برق را به عنوان پاداش برای برخی مشترکان تهران صفر در نظر گرفت، اما از روستاییان این مبلغ دریافت شده است.

 مشترکان روستایی یک دهم شهر مصرف دارند. پازوکی ادامه داد: چرا باید کسی که در فرمانیه زندگی می‌کند قبض‌ها را پرداخت نکند؟ در هیچ کجای دنیا پول آب و برق مجانی نیست و در کشورهای پیشرفته هم این مبالغ دریافت می‌شود. این استاد دانشگاه در پایان پیشنهاد کرد دولت اگر می‌خواهد کاری بکند سیاست‌های کاهش مصرف موثر مانند تفکیک آب مصرفی هر آپارتمان را انجام دهد؛ اما دولت پول و منابع این کار را ندارد.

ساختار بودجه کشور اجازه مجانی شدن آب و برق را نمی‌دهد

با بررسی بودجه کشور مشخص می‌شود که کسری بودجه آنقدر جدی است که دولت حتی برای تامین هزینه‌های یارانه‌ها با کسری بزرگی مواجه است. هزینه‌های بیشتر در زمینه رایگان کردن آب و برق، بر فرض محال و دور از ذهن تحقق این امر، به کسری بودجه بیشتر و در نتیجه نقدینگی و تورم می‌انجامد که عمده هزینه آن به دوش محرومانی است که دولت ادعای حمایت از آنها را دارد. هرچند هم‌اکنون نیز دولت برای کسری بودجه دست در صندوق توسعه ملی کرده که برداشت اضافی بدون پشتوانه دلاری از آن نیز به‌نوعی چاپ پول است. در نشست دیروز، رئیسی از کاهش نقدینگی و مهار تورم نیز سخن گفت و در عین حال وعده اجرای سیاست تورم‌زای آب و برق مجانی را مطرح کرد

مشکل آب در صنعت، آب شرب استان‌های محروم و به ویژه خوزستان و سیستان و بلوچستان، مصرف آب اضافی در حوزه‌های غیرضروری کشاورزی و به موازات آن کمبود آب بخش‌های ضروری کشاورزی، قطع برق چاه‌های کشاورزان و ... از جمله مسائل مهمتری است که اگر دولت می‌خواهد به فکر اقدامات ملموس برای مردم باشد بهتر است برای حل آنها تلاش کند.

رامتین موثق