دولت در سایه در یک نظام پارلمانی معنا پیدا می‌کند

سعید جلیلی در پیام پساانتخاباتی و عزت‌الله ضرغامی، رئیس اسبق صداوسیما، در کانال تلگرامی‌اش پیشنهاد تشکیل دولت آلترناتیو یا نظارتی داده‌اند.

 متن یادداشت حمید بعیدی‌نژاد که در کانال تلگرامی وی منتشر شده، به شرح زیر است:

با توجه به طرح بحث‌هایی در خصوص تشکیل دولت سایه در فضای سیاسی ایران، برخی اطلاعات شاید مفید باشد:

١- اصطلاح دولت سایه در فرهنگ سیاسی مختص نظام سیاسی انگلستان است که نظامی پارلمانی است.

٢- در انگلیس در کنار احزاب کوچک‌تر، دو حزب محافظه‌کار و کارگر، جریان اصلی سیاسی کشور را در دست دارند و پارلمان ترکیبی از نمایندگان مورد انتخاب مردم از میان این دو حزب است. هر کدام از این دو حزب اکثریت را داشته باشند، نخست‌وزیری و مسئولیت تشکیل دولت را برعهده می‌گیرند.

٣- اما به واسطه اینکه حزب دیگر که اکثریت را ندارد تعداد قابل ملاحظه نمایندگان منتخب در پارلمان دارد، نقش بسیار مهمی در جریان قانون‌گذاری و سیاسی کشور ایفا می‌کند. نکته بسیار محوری در نظام پارلمانی انگلیس این است که تمامی وزیران «دولت در قدرت» که از حزبی که اکثریت را در اختیار دارد انتخاب می‌شوند، حزبی بوده و خود نماینده پارلمان هستند. در نظام سیاسی انگلیس بین قوه مجریه و قوه مقننه آن تفاوتی که در نظام‌های ریاستی وجود دارند، دیده نمی‌شود.

٤- در واقع کارکرد نظام سیاسی انگلیس حاصل تلاش‌های دو حزب اصلی انگلیس در مجلس است. دو حزب تحت رهبری متمرکز در خصوص هر پیش‌نویس قانون یا ابتکار عمل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی وارد بحث‌های مستقیم و دامنه‌دار مستقیم می‌شوند و نهایتا با توسل به رأی‌گیری در پارلمان تصمیم نهایی اتخاذ می‌شود. ابتکار عمل بحث‌ها و تصمیمات در دست دو حزب اصلی است.

٥- بر این اساس دولتی که در مجلس اقلیت را در دست دارد برای تمرکز هرچه بیشتر در بحث‌ها و امکان چالش تصمیمات دولت در قدرت، خود کابینه‌ای تحت عنوان «دولت در سایه» می‌دهد، به نحوی که اعضای آن در پارلمان درست روبه‌روی اعضای کابینه بر سر قدرت می‌نشیند و رهبری بحث در خصوص هر موضوعی را به دست می‌گیرد.

٦- مثلا اگر دولت ابتکاری را برای تصویب در حوزه صنعت به پارلمان بیاورد، وزیر کابینه استدلال‌های دولت را توضیح می‌دهد و سپس این وظیفه وزیر صنعت دولت در سایه است که باید نظرات و توضیحات دولت مخالف را در خصوص موضوع ارائه نماید.

٧- با این مقدمات دولت در سایه در یک نظام پارلمانی و نظامی که وزیران خود نماینده مجلس باشند معنا پیدا می‌کند.