پشت پرده جنگ ترامپ علیه بایگانی ملی

به گفته منابع مطلع، در طول حدود سه‌ هفته‌ای که از یورش اف‌بی‌آی به خانه دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده، در مارالاگو واقع‌در ایالت فلوریدا به‌منظور بازرسی برای بازپس‌گرفتن شماری اسناد محرمانه می‌گذرد، «دفتر ملی بایگانی و مدارک آمریکا» هدف تهدیدهای شدید و سخنان تندی قرار گرفته است. کارمندان این نهاد دولتی که براساس قانون وظیفه حفظ و ایمن‌سازی سوابق و اسناد دولت آمریکا را برعهده دارند، حالا عصبی شده و به صدا درآمده‌اند.

به گزارش روزنامه واشنگتن‌پست، دبرا استیدل‌وال (Debra Steidel Wall)، رئیس این اداره دولتی فدرال، روز چهارشنبه، دوم شهریورماه، ایمیلی برای کارکنان آن ارسال کرده که هرچند بسیار رسمی و پر از ارجاعات قانونی بوده، پیام ساده‌ای دربر داشته است: «درگیر بحث و جنجال نشوید و به وظیفه خود بپردازید.»

در پیام استیدل‌وال که برای همگی کارکنان اداره بایگانی ارسال شده و واشنگتن‌پست نیز به آن دسترسی پیدا کرده، آمده که آن نهاد پیام‌هایی ازسوی مردم دریافت کرده است. در این پیام‌ها آنان را به «فساد و توطئه علیه رئیس‌ جمهوری پیشین» متهم می‌کنند، یا به آن‌ها به‌دلیل «سرنگونی او» تبریک می‌گویند، که به نوشته رئیس دفتر ملی بایگانی، «نه درست‌اند و نه خوشایند».

«دفتر ملی بایگانی و مدارک آمریکا» که از سال ۲۰۰۴ میلادی پس از پخش فیلم «گنجینه ملی» با بازی نیکلاس کیج، به نهادی شناخته‌شده‌تر برای عموم شهروندان آمریکا تبدیل شده، یک‌سالی است که برسر اسناد محرمانه و شماری از دیگر مدارک که ترامپ در پایان دوران ریاست جمهوری با خود برده، درگیر دعوایی طولانی با رئیس جمهوری پیشین آمریکا بوده است.

مقام‌های اداره بایگانی به رئیس جمهوری پیشین و نمایندگانش ایمیل زده، با آن‌ها تماس گرفته و سعی کرده بودند آن‌ها را متقاعد کنند تا در پیروی از قانون، اسناد را بازگردانند. وقتی در ماه ژانویه بایگانی ملی توانست ۱۵ جعبه را از مارالاگو خارج کند، مقام‌های اداره با انبوهی از اوراق درهم‌وبرهم روبه‌رو شدند که فاقد هرگونه فهرست راهنمایی بود. مطالب بسیار محرمانه با بریده‌های روزنامه و صورت غذاهای شام همه درهم بودند و مقام‌های اداره بایگانی آرشیو معتقد بودند که موارد بیشتری از اسناد هم همچنان مفقود مانده‌اند.

اتفاقی که پس از آن رخ داد، یک گام غیرعادی برای مسئولان بایگانی ملی در آمریکا بود: آن‌ها موضوع را به وزارت دادگستری ارجاع دادند و فصلی جدید را در مناقشه‌ای باز کردند که به‌آرامی در‌حال قوام‌گرفتن بود.

پس از آن‌که اف‌بی‌آی در تاریخ هشتم اوت (۱۷ مردادماه) خانه دونالد ترامپ را در جست‌وجوی اسناد منقودشده بازرسی کرد، ترامپ و متحدانش سیل حملات خود را علیه یکی از غیرسیاسی‌ترین بازوهای بوروکراسی فدرال به‌راه انداختند. ترامپ دوازدهم اوت در حساب خود در رسانه اجتماعی «تروت‌سوشال» (Truth Social) نوشت: «آن‌ها هر زمان که می‌خواستند می‌توانستند آن [سندها] را در اختیار بگیرند- حتی مدت‌ها پیش از این. تمام کاری که باید انجام می‌دادند، درخواست‌کردن بود. مشکل بزرگ‌تر این است که آن‌ها با ۳۳میلیون صفحه اسنادی که بسیاری از آن‌ها محرمانه بود و رئیس‌جمهور اوباما به شیکاگو برد، چه خواهند کرد؟»

به نوشته واشنگتن‌پست، ترامپ در این اظهارنظر خود، به‌شکل غیردقیقی به مدارک غیرمحرمانه‌ اشاره کرده است که به‌منظور استفاده احتمالی در کتابخانه ریاست جمهوری باراک اوباما در آینده، در یک مرکز بایگانی در حومه شیکاگو نگهداری می‌شوند.

یک منبع مطلع در گفت‌وگو با این روزنامه به گشت‌زنی‌های پلیس در اطراف این مرکز بایگانی اشاره کرده که پس از اظهارنظر ترامپ و شدت‌گرفتن بحث‌ها در این زمینه در فضای مجازی، افزایش یافته است.

به نوشته واشنگتن‌پست، «این طوفان سیاسی، دسیسه‌های یک بخش مرکزی اما نادیده‌گرفته‌شده از دموکراسی آمریکایی را آشکار کرده است- پرده‌برداشتن از رویه‌های ثبت سوابق که از سال ۱۹۷۸ پس‌از رسوایی واترگیت، به‌صورت قانون حفظ شده است».

اقدام‌های اخیر ترامپ، پیروانش را به‌شدت علیه بایگانی‌ها برانگیخته است، و او به برخی از مبارزترین متحدان اهل مجادله و درگیری خود، از لحاظ سیاسی قدرت داده است تا نمایندگی او را در مذاکراتش با اداره بایگانی برعهده بگبرند. نمایندگان روسای جمهوری پیشین معمولا وکیل، مورخ یا اعضای خانواده‌شان و بدون دستورکارهای سیاسی مشخص بوده‌اند. این نمایندگان اغلب با مسائلی مانند مذاکره درمورد ادعاهای مربوط به حقوق انحصاری امتیازات، راه‌اندازی کتابخانه‌های ریاست جمهوری یا تحقیقات درمورد خاطرات ریاست جمهوری سروکار دارند.

اما این هنجار دیگری بود که ترامپ آن را شکست. در ماه ژوئن، تقریبا از زمانی که وزارت دادگستری به جست‌وجوی خود برای یافتن اسناد در مارالاگو شدت بخشید، ترامپ دو نماینده جدید منصوب کرد. این دو نماینده، یعنی کش پَتِل و جان سولومون، بر انتشار عمومی اسنادی تمرکز داشتند که ادعا می‌کردند در حمایت از ترامپ و به‌ضرر اف‌بی‌آی است.

پتل، از دستیاران پیشین کاخ سفید و پنتاگون، سال‌ها به دنبال بی‌اعتبار کردن تحقیقات درباره ارتباط کارزار انتخاباتی ترامپ با دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ بوده است. او به‌تازگی در حال تبلیغ کتابی بوده که برای کودکان درباره این رسوایی نوشته است. این کتاب او را در هیئت جادوگری نشان می دهد که توطئه‌ای علیه «شاه دونالد» را آشکار می‌کند.

پس از بازرسی اف‌بی‌آی از مارالاگو، پتل در حساب‌های خود در رسانه‌های اجتماعی و همچنین در گفت‌وگو با رسانه‌های راست‌گرا مدعی شد که این بازرسی، بخشی از تلاش‌های مداوم برای پنهان‌کردن اسناد تاییدکننده ترامپ بوده است. او در تروت‌سوشال نوشت: «همیشه همه‌چیز در مورد روسیه‌گِیت بوده است.»

سولومون که وب‌سایت محافظه‌کار «JustTheNews» را اداره می‌کند، نامه استیدل‌وال، رئیس دفتر ملی بایگانی و مدارک آمریکا به نمایندگان قانونی ترامپ را منتشر کرد. او در این نامه آن‌ها را از تصمیمش درباره اجازه‌دادن به اف‌بی‌آی برای دسترسی به جعبه‌های بازپس‌گرفته‌شده در ژانویه مطلع کرده بود. سولومون مدعی شد که این نامه دلیلی بر «تلاش کاخ سفید برای تسهیل تحقیقات جنایی درباره مردی است که جو بایدن در انتخابات ۲۰۲۰ شکستش داد».

براساس مدارکی که واشنگتن‌پست آن‌ها را بررسی کرده است، مبارزه اداره بایگانی برای محفوظ نگه‌داشتن اسناد از دسترس ترامپ، زمانی که او هنوز رئیس جمهوری بود آغاز شد. گری ام. استرن، وکیل ارشد آن اداره از همان زمان شروع به درخواست از وکلای رئیس جمهوری پیشین کرد که تا پیش از رفتنش، ۲۴ جعبه سند را به محل اقامت کاخ سفید بازگردانند. در پاسخ به ایمیلی که استرن به دیگران نوشت، پت سیپولون، مشاور ترامپ، با او موافقت کرده بود، اما ترامپ اسناد را به کاخ سفید بازنگرداند.

استرن ماه‌ها به نمایندگان ترامپ ایمیل زد و با آن‌ها تماس گرفت و با به‌کارگیری ترکیبی از التماس و درمواردی تهدید، از آن‌ها خواست که اسناد را بازگردانند. او در ماه مه پس از تشریح همه مواردی که بایگانی می‌خواست بازگردانده شود، در یکی از ایمیل‌های خود نوشت: «ما می‌دانیم که اوضاع بسیار آشفته است…. اما کاملا ضروری است که همه سوابق ریاست جمهوری را در اختیار داشته باشیم و حسابرسی کنیم.»

مقام‌ها گفتند که در داخل اداره بایگانی، تصمیم‌گیری برای اجازه‌دادن به اف‌بی‌آی برای دسترسی به ۱۵ جعبه - موضوعی بی‌سابقه برای اداره بایگانی که ۲۸۰۰ کارمند دارد- به‌سادگی انجام نشده است. استیدل‌وال با تیم رهبری ارشد سازمان که متشکل از کارمندان دولتی حرفه‌ای بود، مشورت کرد و موضوع را سنجید؛ و این، در حالی است که هیچ منصوب سیاسی در رهبری این اداره وجود ندارد. 

استیدل‌وال کسی است که در سال ۱۹۹۱ کار خود را در این اداره به‌عنوان کارآموز بایگانی آغاز و روی مسائلی از ایجاد استاندارد برای داده‌ها تا دیجیتالی‌کردن سوابق و انتقالشان به فلاپی‌دیسک کار می‌کرد. او دختر یک افسر پلیس و یک معلم مهدکودک در لانگ‌آیلند بود که به واشنگتن آمد تا در دانشگاه جورج‌تاون در رشته «تاریخ و حکومت‌داری» تحصیل کند و در آن‌جا به فیلم‌های صامت علاقه‌مند شد. او سرانجام در جایگاه رئیس ستاد و معاون اداره بایگانی قرار گرفت.

براساس مقاله‌ای که در سال ۲۰۰۶ نوشته شده و یکی از نویسندگانش استرن، مشاور عمومی دفتر ملی بایگانی و مدارک آمریکا از سال ۱۹۹۸ تاکنون بوده است، در بیشتر تاریخ آمریکا، روسای جمهوری اسناد خودشان را نگه داشته‌اند و مالکیت شخصی آن‌ها هرگز به چالش کشیده نشده است.

زمانی که نیکسون از ریاست جمهوری استعفا داد، برنامه‌هایی برای از بین‌بردن سوابق کاخ سفید انجام داد، از‌جمله درمورد نوارهای ضبط‌شده از نشست‌های دفتر کار رئیس جمهوری (Oval Office)  که در رسوایی واترگیت نقش محوری پیدا کرده بود. کنگره آمریکا آن زمان وارد عمل شد و قانون «سوابق ریاست جمهوری» (Presidential Records Act) را تصویب کرد که کاخ سفید را ملزم می‌کند تا تمام ارتباط‌های کتبی مربوط به وظایف رسمی رئیس جمهوری، شامل خلاصه جلسات، نامه‌ها، یادداشت‌ها، ایمیل‌ها، فکس‌ها و سایر موارد، را حفظ کند و آن را به بایگانی تحویل دهد.

براساس این مقاله سال ۲۰۰۶، با طرح دعواهایی ازسوی دستیاران سابق و اعضای کابینه که به‌دنبال جلوگیری از افشای اطلاعات بودند و همجنین شکایت گروه‌های حامی منافع عمومی که خواستار دسترسی به آن‌ها بودند، مناقشه بر سر نوارهای نیکسون تا دهه ۱۹۹۰ ادامه داشت. در پایان دوره ریاست جمهوری ریگان، استرن، که در آن زمان با اتحادیه آزادی‌های مدنی آمریکا همراه بود، یک دعوای اساسی را رهبری کرد که به‌دنبال حفظ سوابق کاخ سفید در رابطه با رسوایی ایران-کنترا بود.

به نوشته واشنگتن‌پست، تحقیر و بی‌اعتنایی ترامپ به سازوکار ثبت سوابق ریاست جمهوری که از نظر قانونی موظف بود به آن پایبند باشد، کاملا مستند است؛ و درحالی‌که مشاورانش از اوایل دوران ریاست جمهوری او به‌طور مکرر درمورد نیاز به پیروی از قانون سوابق ریاست جمهوری هشدار می‌دادند، مدیریت او بر این اسناد، بسیار بی‌نظم و آشفته بود.

شعار اصلی «دفتر ملی بایگانی و مدارک آمریکا»، جمله لاتین «Littera Scripta Manet» است، به این معنا که «کلمه نوشته‌شده، باقی می‌ماند». اما در کاخ سفید زیر نظر ترامپ، کلمات نوشته‌شده اغلب پاره، نابود، گم، یا درجایی تلنبار می‌شدند.

دونالد ترامپ به‌طور مکرر هرگونه تخلف در امتناع از تحویل اسناد را رد کرده و در مواردی گفته که سوابق و اسناد متعلق به اوست و نباید به آرشیو بازگردانده شود.

با این حال، حتی برخی از نزدیک‌ترین مشاوران ترامپ پیش‌بینی نمی‌کردند آنچه که نوعی مشاجره بوروکراتیک با مسئولان بایگانی می‌دانستند، به تحقیقات جدی اف‌بی‌آی درباره نقض بالقوه قوانین فدرال از طریق نابودی یا نگهداری بدون مجوز اسناد محرمانه منجر شود- جنایتی که درصورت اثبات، پنج سال مجازات زندان درپی دارد.