یک پاسخ و سه روایت 

با پایان ضرب‌الاجل ١٠ روزه و همچنین مهلت تمدید ٤٨ ساعته برای پاسخ دادن قطر به شروط تعیین‌شده از سوی عربستان و ٤ کشور عربی، قطر به این فهرست شروط ١٣گانه پاسخ داد. «شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی»، وزیر خارجه قطر به کویت سفر کرد که نامه امیر قطر را به دست امیر کویت برساند. کویت به‌عنوان میانجی قطر و کشورهای تحریم‌کننده آن تعیین شده بود.

۵ ژوئن، ابتدا عربستان‌سعودی و سپس بحرین اعلام کردند برای حفاظت از منافع ملی، مبارزه با افراطی‌گری و دخالت قطر در مسائل داخلی کشورشان با این کشور رابطه سیاسی‌شان را قطع می‌کنند. ساعتی بعد امارات متحده عربی و مصر هم روابط سیاسی خود با قطر را قطع کردند. راه‌های زمینی و حریم هوایی این کشورها به روی قطر مسدود شده است. عربستان‌سعودی و متحدانش فهرستی از ۱۳ درخواست تهیه کردند و از قطر خواستند تا برای پایان بایکوت دیپلماتیک و اقتصادی این کشور، تا ١٠ روز همه شروط تعیین‌شده را بپذیرد.

مهمترین بندهای این شروط، عبارت بودند از کاهش روابط قطر با ایران، انحلال پایگاه نظامی ترکیه در قطر و تعطیلی شبکه الجزیره. مهلت تعیین‌شده برای اجابت این خواسته‌ها شامگاه دوشنبه به پایان رسید، اما با پادرمیانی «صباح احمد جابر صباح»، امیر کویت، ضرب‌الاجل تعیین شده دو روز دیگر تمدید شد.

خبرگزاری الجزیره گزارش داده است که امیر کویت پاسخ امیر قطر را دریافت کرد. سپس وزرای خارجه قطر و کویت جلسه‌ای هم برگزار کردند. بعد از این جلسه، شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر مجددا به دیدار امیر کویت رفت. از سوی دیگر، «عادل الجبیر»، وزیر خارجه عربستان در کنفرانس خبری مشترک با زیگمار گابریل، همتای آلمانی‌ خود گفت:   «امیدواریم پاسخ قطر به حل بحران مثبت باشد.» وی تأکید کرد:   «پاسخ قطر که دوشنبه تسلیم امیر کویت شد را قبل از اتخاذ تدابیر لازم به‌طور دقیق بررسی خواهیم کرد.»همچنین «عبدالله بن زاید آل نهیان»، وزیر امور خارجه امارات در کنفرانس مطبوعاتی با زیگمار گابریل اعلام کرد: «برای صحبت از گام‌های بعدی که پس از دریافت پاسخ قطر اتخاذ خواهد شد، زود است. اقداماتی که درباره قطر اتخاذ می‌شود در چارچوب قوانین بین‌المللی خواهد بود و ما تا پیش از دریافت رسمی پاسخ قطر اقدامات بعدی را اتخاذ نمی‌کنیم. هر واکنشی علیه قطر در چارچوب قوانین صورت می‌گیرد.»

پیشتر «عمر قبوش»، سفیر امارات متحده عربی در روسیه گفته بود که اگر قطر این خواسته‌ها را اجابت نکند، تحریم‌های بیشتری علیه این کشور وضع می‌شود. تحریم‌های اقتصادی و اخراج قطر از شورای همکاری کشورهای خلیج فارس بخشی از تحریم‌های پیش‌بینی شده است. ارزش ریال قطر از آغاز این بحران تاکنون ۱۲‌درصد کم شده است.

این درحالی است که روز گذشته، شورای امنیت با اشاره به بحران قطر، اعلام کرد که حل این بحران نیازمند مذاکره کشورهای ذیربط است. «لیو جیو‌یی»، سفیر چین در شورای امنیت که کشورش ریاست دوره‌ای این شورا را برعهده دارد، بهترین راه برای خروج از بحران موجود میان قطر و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس را مذاکره دیپلماتیک میان کشورهای ذیربط دانست. وی گفت که رایزنی و مذاکره بهترین راه برای رسیدن به راهکاری در خروج از بحران کشورهای حاشیه خلیج فارس است.

محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر روز جمعه گزارشی را درباره بحران دیپلماتیک میان کشورش با عربستان و هم‌پیمانانش تقدیم اعضای شورای امنیت کرده بود. وی از این شورا خواسته بود که از عربستان و هم‌پیمانانش بخواهد تحریم‌های اعمال شده علیه دوحه را در عرصه زمینی و هوایی لغو کنند.

شبکه المیادین، روزنامه رأی‌الیوم و خبرگزاری «انفراد» کویت، هرکدام روایتی را در مورد پیش‌نویس پاسخ قطر منتشر کرده‌اند که در بخش‌هایی با یکدیگر متفاوتند. در این میان، شبکه المیادین، پیش‌نویس غیررسمی پاسخ قطر به کشورهای عربی تحریم‌کننده را منتشر کرده است. به گزارش المیادین، در این پیش‌نویس آمده است: «کشور قطر آماده کاهش روابط دیپلماتیک با ایران است به شرطی که تمام کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به این امر پایبند باشند.»

همچنین در این پیش‌نویس آمده است: «قطر آماده بستن پایگاه نظامی ترکیه در قطر است به شرطی که تمام کشورهای عربی پایگاه‌های نظامی خارجی را که در سرزمین‌شان قرار دارد، ببندند.» کشور قطر در این پیش‌نویس اعلام کرده است که قطر هیچ‌گونه روابطی با گروهک‌های تروریستی که سازمان ملل آنها را مشخص کرده است، ندارد و اخوان‌المسلمین در لیست گروهک‌های تروریستی قرار ندارد.

پیشتر، وزارت ‌خارجه قطر اعلام کرده بود که درخواست عربستان‌سعودی و متحدانش را برآورده نمی‌کند و در عوض، خواستار مذاکره در ‌این مورد شده بود. عربستان و متحدانش نیز اعلام کرده بودند که درباره درخواست‌هایشان حاضر به مصالحه و مذاکره نیستند. محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر روز شنبه، در کنفرانسی خبری در رم گفت که دوحه به هیچ‌یک از ۱۳ خواسته چهار کشور عربی عمل نمی‌کند و در عوض به دنبال گفت‌وگو برای حل بحران حوزه خلیج فارس است.

او با اشاره به ضرب‌الاجل ۱۰ روزه تعیین‌شده برای قطر تأکید کرد که فهرست ارایه‌شده از سوی عربستان، امارات، بحرین و مصر «برای ردشدن بود.» او در این کنفرانس مطبوعاتی به خبرنگاران گفت:   «ما معتقدیم که جهان، تحت قوانین بین‌المللی اداره می‌شود که به کشورهای بزرگ اجازه نمی‌دهد کشورهای کوچک را مورد اذیت و آزار قرار دهند.» او تأکید کرد: «هیچ‌کس حق ندارد به یک کشور مستقل، اولتیماتوم بدهد» و «ما هیچ ترس و وحشتی از اقداماتی که انجام خواهد شد، نداریم و قطر آماده است تا با هرگونه عواقبی روبه‌رو شود.»

این درحالی است که روزنامه «رأی‌الیوم»، برخلاف شبکه المیادین، از قول برخی منابع آگاه بر «انعطاف‌پذیری» قطر نسبت به درخواست‌های کشورهای عربی تأکید کرده است. به گزارش ایسنا، این منابع به رأی‌الیوم گفته‌اند: «قطر با اخراج اعضای حماس از خاک این کشور، ساکت کردن یوسف قرضاوی، رئیس اتحادیه جهانی علمای مسلمین و احتمالا انتقالش به استانبول،‌ ملزم ساختن شبکه الجزیره به توقف حملاتش علیه مصر و نیز پرداخت غرامت به قاهره به دلیل هرگونه آزردگی که از این هجمه‌ها دیده،‌ موافقت کرده است.»

این منابع ادامه دادند، پاسخ قطر همچنین شاهد انعطاف‌پذیری‌های دیگری می‌شود که قطع روابط مالی با اخوان‌المسلمین و تبعید برخی رهبران آن از دوحه است. از سوی دیگر اما، خبرگزاری ایرنا از قول خبرگزاری غیردولتی «انفراد» کویت، جزییات پاسخ قطر به شروط سعودی‌ها را منتشر کرده است. گزارشی که در بخش‌هایی، متفاوت از گزارش روزنامه «رأی‌الیوم» و متناسب‌تر با صحبت‌ها و مواضع پیشین قطر است. خبرگزاری «انفراد» کویت،  به نقل از یک منبع آگاه در مورد جزییات پاسخ قطر نوشته است که دوحه آمادگی خود برای کاهش روابط دیپلماتیک و اقتصادی با ایران را به شرط پایبندی همه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به این امر اعلام کرد. با این حال، قطر در پاسخ خود تأکید کرد که حتی یک تن از نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در خاک قطر حضور ندارند و هدف از درخواست ارایه شده از سوی چهار کشور تحریم‌کننده قطر در این‌خصوص مخدوش کردن چهره دوحه در جهان عرب است.

بر پایه گزارش خبرگزاری «انفراد»، قطر در پاسخ خود در مورد همکاری نظامی و ایجاد پایگاه نظامی ترکیه در قطر تأکید کرد که ترکیه یک کشور مسلمان است و در معاهده شورای همکاری خلیج فارس بندی دال بر ممنوعیت ایجاد پایگاه‌های نظامی قید نشده است. با این حال، قطر آمادگی خود را برای بستن پایگاه ترکیه در خاک خود اعلام کرد، به شرط آن‌که کشورهایخلیج فارس نیز پایگاه‌های نظامی بیگانه را در خاک خود تعطیل کنند.

قطر همچنین با تحویل دادن افرادی که از آنها به عنوان پناهجوی سیاسی یا مسلمان سنی‌مذهب مستضعف مقیم خاک خود نام برد، مخالفت کرده است. این کشور همچنین در پاسخ خود، بستن هرگونه رسانه رسمی یا غیررسمی ازجمله شبکه تلویزیونی الجزیره را مردود دانسته و این کار را مشروط به بسته‌شدن شبکه‌های تلویزیونی العربیه، اسکای‌نیوز، الحدث، ام‌بی‌سی و شبکه‌های تلویزیونی مصر دانست.

دوحه هرگونه تماس با مخالفان کشورهای تحریم‌کننده خود در منطقه خلیج فارس یا اعلام حمایت از آنان را تکذیب و تأکید کرد که اعطای تابعیت به اتباع خارجی یک امر حاکمیتی است. در نهایت، دوحه درخواست پرداخت غرامت به کشورهای تحریم‌کننده را مردود دانست و از طرف‌های مقابل خواست تا در عوض تحریم و محاصره اعمال شده علیه دوحه که از آن به‌عنوان «یک اقدام احمقانه» نام برد، غرامت پرداخت کنند؛ بخشی که برخلاف گزارش روزنامه «رأی‌الیوم»، مبنی بر موافقت قطر برای پرداخت غرامتبه قاهره است.