زوال نفوذ ایالات متحده بزرگترین داستان قرن ماست / دولت فعلی امریکا تصمیم گرفته که دستاوردهای بزرگ ایالات متحده را نابود کند

اعتمادآنلاین، دنیل کانمن، برنده جایزه نوبل اقتصاد به دلیل تغییر شکل در فهم ما از انگیزه انسان، یکبار گفت: «هیچ کس تا بحال به خاطر یک «عدد» تصمیم نگرفته است. انسان‌ها به داستان نیاز دارند.» این مسئله همانقدر که در مورد افراد صادق است در مورد ملت‌ها نیز صدق می‌کند. کشورها همواره خودشان را داخل داستان بین‌المللی بزرگتری تعریف کرده اند. اما داستان امروز جهان چیست؟

 فرید زکریا، روزنامه‌نگار مطرح و از مجریان شبکه سی‌ان‌ان در مقاله اخیر خود که واشنگتن‌پست چاپ کرد، با نقد سیاست‌های امریکامحور و دفاعی دولت ترامپ نوشت: 

ده‌ها سال بزرگترین روایت غالب جنگ سرد بود. تقریباً هر کشور در چارچوب مناقشات نظامی، سیاسی و ایدئولوژیک موجود عمل یا عکس العمل خود را نشان می‌داد. سپس به سال ۱۹۸۹ و سقوط کمونیسم رسیدیم. تا ۲۰ سال بعد، باز کردن جهان – جهانی شدن – روایت غالب بود و کشورها تلاش می‌کردند تا به بازارهای تازه و داغ بدل شوند. کاپیتال دموکراسی غربی، با حمایت ایالات متحده به نظر اجتناب ناپذیر بود. حملات یازده سپتامبر ضربه تندی به این روایت بی‌خطر وارد کرد و تا مدتی، تروریسم اسلامی به نظر مسیر تاریخ را تغییر می‌داد. اما ثابت شد که تروریسم بسیار ضعیف، و نیرویی محدود به داستان بزرگ جهانی است. 

اما اکنون چه؟ به نظر من بزرگترین روند امروز زوال نفوذ امریکاست. نه زوال قدرت امریکا – این کشور به لحاظ اقتصادی و نظامی جایگاه خودش را حفظ خواهد کرد – اما زوال جذابیت و ظرفیت آن برای تغییر شکل دادن به جهان در حال سقوط است. به نظر می‌رسد که دولت فعلی تصمیم‌گرفته که دستاوردهای بزرگ ایالات متحده را نابود کند – همان کاری که با سازمان تجارت جهانی انجام می‌دهد – یا صرفاً مایل نبودن برای برنامه‌ریزی‌های جهانی. دونالد ترامپ طی حدود یک قرن اخیر، نخستین رئیس‌جمهوری خواهد بود که سال نخست ریاست‌جمهوری خویش را تمام می‌کند بدون آنکه یکی از رؤسای دولت‌های خارجی را به شام دولتی دعوت کرده باشد. 

فرسایش رهبری جهانی ایالات متحده در حال حاضر سبب می‌شود دیگر کشورها خودشان را [با وضعیت جدید] تطبیق دهند. 

ماه جاری، سیگمار گابریل وزیر امور خارجه آلمان اذعان داشت «مهمترین تغییرات جهان غرب ما، و در واقع کل جهان» ریشه در «عقب نشینی فعلی ایالات متحده ترامپ، از نقش [پیشین] آن به عنوان حافظ قابل اطمینان اثرگذاری چندجانبه غرب» دارد. وی در ادامه افزود که این تغییر «به گذار از نظم جهانی ... و خطر جنگ‌های تجاری، رقابت‌های تسلیحاتی و افزایش درگیری‌های نظامی شتاب می‌دهد.»

گابریل ادامه داد که وضعیت در اروپا تقریباً حیاتی است. او در ادامه گفت: از پایان جنگ دوم جهانی «اروپا، پروژه‌ای امریکایی و ذیل منافع مشخص ایالات متحده بود. با این حال، دولت فعلی ایالات متحده، اکنون اروپا را به شکلی کاملاً متفاوت می‌نگرد، و شرکای پیشین خود را رقیب و گاه در کمترین حالت دشمنان اقتصادی خود می‌داند.» او از اروپا خواست تا سرنوشتش را در دستان خویش بگیرد و خود را از سیاست خارجی ایالات متحده جدا کند. 

همچنین می‌توانید سخنرانی کریستیا فریلند، وزیر امور خارجه کانادا را در نظر بگیرید که از ایالات متحده به خاطر هفتاد سال نظارت بر نظام بین‌الملل تشکر کرد و به قوت اذعان داشت که، در دولت ترامپ، رهبری امریکا بر این نظام [بین‌الملل] به پایان خود رسیده است.

در همین حال، رئیس جمهور چین، شی جین‌پینگ ماه اکتبر در نوزدهمین کنگره حزب کمونیست و در سخنرانی خود این واقعیت‌های جدید را تأیید کرد. او در این سخنرانی گفت: «امروز چین جایگاه بین‌المللی بی‌سابقه‌ای یافته» و این کشور «مسیر جدیدی را برای دیگر کشورهای در حال توسعه برای رسیدن به مدرنیزاسیون ترسیم می‌کند»، شی گفت «عصر جدیدی .... که چین را به موضعیت محوری نزدیک‌تر می‌بیند و خدمات بزرگتری به انسان می‌کند». وی در سخنرانی‌های پیشین خود به قوت بیان داشت که چین به ضامن نظم تجارت جهانی بدل خواهد شد. 

پس این داستان جهانی زمان ماست. خالق، حافظ و مجری نظام فعلی بین‌الملل خودش را به انزوایی خودمحور عقب می‌کشد. اروپا، حامی و مشوق بزرگ دیگر جهان باز و قانون مدار نتوانسته است قاطعانه و با چشم‌انداز یا هدفی روشن در صحنه جهانی عمل کند و همچنان درگیر سرنوشت پروژه قاره خویش است. 

زکریا در ادامه مدعی شد: «قدرت‌های کوچکتر و غیر لیبرال خلا قدرت را پر می‌کنند – مانند ترکیه، روسیه، عربستان سعودی و ایران که در مناطق خودشان قدرتمند می‌شوند. اما به واقع تنها چین است که توان مالی و استراتژیک کافی را برای تغییر داستان عصرما داراست.

یک دهه قبل، در توصیف «جهان بعد از امریکا» گفتم [که این جهان] نه با زوال ایالات متحده، بلکه با «ظهور دیگران» شکل خواهد گرفت. در واقع آن جهان در حال به ثمر رسیدن است، زیر دیگر کشورها در حال رشد است، اما این تغییرات با تصمیم احمقانه و دفاعی دولت ترامپ برای رها کردن نفوذ جهانی ایالات متحده سرعت گرفته است – نفوذی که ساختنش بیش از ۷۰ سال به طول کشید و به قول توییت رئیس جمهور «ناراحت کننده است!»