اروپا در وحشت بریگزیت ایتالیایی

نتایج انتخابات پارلمانی ایتالیا در اسفند ماه سال گذشته، صحنه‌ای غیر منتظره برای اروپای واحد پس از چالش بریگزیت بود. در این انتخابات رای دهندگان ایتالیایی با نه گفتن به احزاب سنتی این کشور، احزاب راست‌گرا و پوپولیستی را به آنها ترجیح دادند. در همین رابطه بود که دو حزب «جنبش پنج ستاره» به رهبری لوئیجی دی‌مایو و حزب راست‌گرای «لیگا» به رهبری ماتئو سالوینی توانستند با شعار نه به ریاضت اقتصادی و مخالفت با اتحادیه اروپا، برتری چشم‌گیری را در مقابل احزاب سنتی ایتالیا به دست آورده و در نهایت مامور به تشکیل کابینه شوند.

رهبران این دو حزب همچنین هفته گذشته از توافق بر سر تشکیل کابینه ائتلافی با برنامه کاهش شدید مالیات‌ها و افزایش رفاه اجتماعی خبر داده و اعلام کردند که برنامه دولت آینده را درمیان هواداران خود به رای خواهند گذاشت.آنها گفته‌اند که در مذاکرات نهایی درباره تعیین نخست وزیر، قرار است امروز با رئیس جمهوری ایتالیا دیدار کنند. در همین راستا برخی از کارشناسان معتقدند که به احتمال زیاد ماتئو سالوینی رهبر حزب لیگا به عنوان نخست وزیر آینده معرفی خواهد شد تا بتواند سیاست‌های ضد مهاجرتی خود را اجرایی کند.

از جمله برنامه های ماتئو سالوینی، رهبرحزب لیگا، ثبت هویت همه واعظان مسلمان و برگزاری همه پرسی در مناطق مختلف ایتالیا برای ساخت مساجد جدید است. ماتئو سالوینی پیش از این گفته بود سخنان واعظان مسلمان در ایتالیا باید به زبان ایتالیایی ایراد شود تا مقامات این کشور بتوانند بر آن نظارت کنند. یکی دیگر از طرح‌های رهبر حزب راست‌افراطی لیگا، تعطیلی برخی انجمن‌های اسلامی و مساجد به ثبت نرسیده است. از جمله طرح‌های بحث برانگیز در پیش نویس برنامه ائتلاف این دو حزب راست‌گرای ایتالیا نیز می‌توان به تعلیق ساخت خط ریلی سریع السیر بین تورین و لیون، اختصاص بودجه بیشتر به نیروهای پلیس محلی و قوای نظامی و اصلاح نظام قضایی اشاره کرد.

ایتالیا تازه‌ترین کابوس اروپای واحد به گفته ناظران برنامه‌های این حزب تا به اینجای کار مبنی بر پایان ریاضت اقتصادی و کاهش مالیات، اخراج گسترده مهاجران، افزایش هزینه‌های عمومی و رد کردن برنامه‌های اقتصادی اتحادیه اروپا نشان دهنده افزایش تنش‌ها در این اتحادیه است که می‌تواند موجب تفرقه و در نهایت منجر به خروج ایتالیا از اتحادیه اروپا شود.

با وجود الگوی موفق اتحادیه اروپا از لحاظ همگرایی اقتصادی، این ساختار بین الدولی کماکان با شکاف‌های سیاسی، اجتماعی و هویتی دست به گریبان است. بحران مهاجران و به تبع آن موفقیت جریان راست افراطی در اروپا در طول یکسال گذشته سبب شده است تا شاهد باشیم در آلمان برای نخستین بار پس از جنگ جهانی دوم، حزب راستگرای آلترناتیو برای آلمان موفق به کسب کرسی‌هایی در پارلمان می شود. این وضعیت اگر چه در فرانسه، هلند، لهستان و تا حدودی انگلستان مهار شده، اما طی ماه‌های گذشته در اتریش، دولت محافظه کار این کشور در ائتلافی با راست افراطی موفق به تشکیل کابینه شد. این چالش‌ها زمانی تقویت می‏شود که به روند خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا به عنوان کلیدی برای تهدید یکپارچگی آن توجه کنیم.

اینک علاوه بر جریان های راست افراطی، خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، موج استقلال طلبی از اسکاتلند تا کاتالونیا و همچنین نحوه مواجه با کشورهای ضعیف حوزه یورو که به میزان زیادی به تضعیف روند همگرایی دامن می‌زند، باید به نظر برخی تحلیلگران که معتقدند اتحادیه اروپا مجموعه‌ای هماهنگ نیست و با تکیه بر رویکرد دولت- ملت محور کشورهایی نظیر انگلستان، فرانسه، آلمان، اسپانیا و یونان که تقریبا هیچکدام از لحاظ ماهیت نظامی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و هویتی شرایط یکسانی ندارند، توجه داشته باشیم.

اثر مخرب پیروزی راست‌گرایان بر اقتصاد منطقه یورو

در چنین شرایطی است که بروز و ظهور احزاب راست‌گرا در صحنه سیاسی ایتالیا، می‌تواند علاوه بر چالش اساسی برای همگرایی اتحادیه اروپا به عنوان یکی از قطب‌های قدرت بین‌المللی، بازارهای مالی اروپا را نیز به عنوان پایه اساسی اروپای واحد به لرزه در آورد. وعده حزب افراطی لیگا مبنی بر نرخ ثابت مالیات ۱۵ درصد علاوه بر کاهش درآمدهای دولت، همکاری دولت این کشور با اتحادیه اروپا را به واسطه کاهش درآمدهای دولتی مشکل سازد.همچنین راهبردهای اروپا ستیزانه این دو حزب ائتلافی انسجام و یکپارچگی حوزه یورو را نیز تهدید می‌کند و این امر می‌تواند به قوانین و مقررات اروپایی ضربه وارد کند.

در همین راستا، نشریه اکونومیست با اشاره به افزایش احتمال شنندگی ایتالیا با روی کار آمدن احزاب راست‌گرا، گزارش داد: ایتالیا در حالی سومین اقتصاد بزرگ منطقه یورو است که بدهی ملی این کشور بیش از ۱۳۰ درصد تولید ناخالص داخلی آن بوده و هر چند رهبران این دو حزب وعده‌های خود را تا میزانی تعدیل کرده‌اند، اما همچنان تحقق شعارهای آنها در دولت آینده می‌تواند پیامدهای مخربی را در بازار واحد به همراه داشته باشد. این امر با وجود اقبال به احزاب افراطی در اروپا علاوه بر بازارهای مالی، تهدیدی جدی برای یکپارچگی اروپا به شمار می‌رود.

محمدرضا ستاری