این جا موصل است؛ قلب بربریت

نبرد موصل به روزهای آخر خود نزدیک می شود. مقامات دولت عراق گفته اند که شمارش معکوس برای پایان عملیات آزادسازی موصل آغاز شده و دولت ظرف روزهای آینده پایان عملیات پاکسازی موصل از لوث داعش را اعلام می کند. این در حالی است که نبرد همچنان در تلعفر و حویجه جریان دارد و داعشی ها در این دو شهر حضور خود را تقویت کرده اند و خود را آماده جنگی سخت با ارتش و پلیس فدرال عراق می کنند. منابع آگاه به وقایع اتفاقیه گفتند که برآوردها حاکی از آن است که حداقل ۵۰۰ داعشی در تلعفر و نزدیک به ۱۳۰۰ داعشی در حویجه سنگر گرفته باشند. ارتش عراق گفته است که این دو شهر را محاصره کرده است.

درباره موصل، ارتش عراق به مرکز شهر یا منطقه قدیمی شهر نزدیک شده و محاصره این منطقه را تکمیل کرده است. اما پیشروی به کندی صورت می گیرد. اطلاعات میدانی ما حاکی از آن است که داعشی ها تک تیراندازهای خود را در نقاطی مخفی مستقر کرده اند و در حال هدف قرار دادن نیروهای عراقی هستند که این مساله سبب شده است تا عملیات به کندی پیش برود.

یک ژنرال عراقی که به دلیل حساسیت جایگاه خود نخواست نامش فاش شود، به وقایع اتفاقیه می گوید: «تشخیص تک تیراندازهای داعش بسیار سخت است. آنها در نقاطی سنگر می گیرند که کاملا از دید مخفی است. هر روز دست کم ۱۰ تا ۱۵ نفر از نیروهای ارتش عراق را هدف قرار می دهند که این مساله سبب می شود تا فرماندهان ارتش یا پلیس فدرال دستور به توقف عملیات بدهند. برای همین عملیات به کندی پیش می رود.»

وی همچنین می گوید: «مسائل انسانی سبب می شود نتوانیم به آسانی پیشروی کنیم. داعشی ها بی رحمانه می کشند و این برای ما سخت است. از این بدتر از شهروندان غیرنظامی به عنوان سپر انسانی استفاده می کنند. این مساله باعث می شود که هم تلفات انسانی در جنگ افزایش یابد هم خرابی ها گسترده باشد.» وی در پاسخ به این سوال که چرا جنگ با داعش این قدر خرابی می تواند به دنبال داشته باشد، می گوید: «وجود تک تیراندازها کار را بسیار سخت کرده است. آنها هم در هدف گرفتن اهداف بسیار دقیق هستند، هم هیچ رحمی ندارند. همه را می کشند. حتی کودکان و زنان را هدف قرار می دهند.

شدت خشونت آنها سبب می شود کار ما کند شود. چون نمی خواهیم باعث مرگ سربازان و افراد بی گناه و شهروندان عادی شویم. از سوی دیگر به نیروی هوایی پناه برده ایم تا آنها را هدف قرار دهد. وقتی نقطه ای بمباران می شود، آن نقطه به طور کامل تخریب می شود، بعد از آن متوجه می شویم که چقدر انسان عادی در آن نقطه همراه آن داعشی یا تک تیرانداز بوده است و این مساله باعث افزایش شمار کشته ها می شود. هم خرابی ها افزایش می یابد هم انسان های بی گناه بیشتری کشته می شوند.»

اما در میان مردم عادی اوضاع اسفناک است. ابو فواز الهائلی، یکی از شهروندان اهل موصل است که شش خواهر و پنج برادر و تمام خویشانش ساکن موصل هستند. او در گفت وگو با ما می گوید: «از آغاز عملیات موصل تا به امروز چهل و یک نفر از بستگان و خویشاوندان من کشته شده اند. اغلب آنها توسط داعشی ها کشته شده اند. داعشی ها هر کجا که می روند و به هر جایی که عقب نشینی می کنند، شهروندان عادی را با خود می برند تا به عنوان سپر انسانی از آنها استفاده کنند. در میان آنها افراد از کار افتاده و پیر و ناتوان هم است.

به محض این که یک نفر به هر علتی نتواند همراهی با آنها را ادامه دهد، فورا در جا توسط داعشی ها کشته می شود. هر کس که کوچکترین اعتراضی هم کند همان جا کشته می شود. جسدها رها می شوند و مابقی به همراه داعشی ها به نقطه دیگری منتقل می شوند.»

ابو فواز الهائلی سپس می گوید سه روز پیش پسرعمویش از موصل خارج شده و به مناطق امن اطراف منتقل شده است. می گوید پسرعمویش جزئیات تکان دهنده ای را از وضعیت موصل برایش تعریف کرده است. می گوید نامش محمد است اما همچنان می ترسد که داعشی ها اگر بفهمند اطلاعاتی به بیرون از موصل درز داده است او را بکشند.

محمد برایش تعریف کرده است که: «توحشی نبود که از داعشی ها ندیده باشیم. به هیچ کس رحم نکردند. نه به کودک نه به پیر نه به جوان نه به زن نه به مرد. کوچکترین صدای اعتراضی با گلوله جواب داده می شد.» سپس می گوید: «در زمانی که در موصل بودیم داعش دستور داده بود در هیچ خانه ای بسته نباشد. باید در همه خانه ها باز باشد. هیچ کس حق ترک خانه اش را نداشت. اگر در خانه ای بسته می شد داعشی ها با نارنجک به آن خانه یورش می بردند یا آن خانه را با مواد منفجره و ساکنانش منفجر می کردند.

یک شب در همان روزهای آخر یکی از داعشی به خانه ما آمد و اتاقی را گرفت. با خود شش زن همراه داشت که ایزدی و مسیحی بودند. گفت هر آذوقه ای در خانه است به من بدهید. گفتیم بچه کوچک داریم و نمی توانیم همه خوراکی ها را به شما بدهیم. عصبانی شد گفت آن کودک را بکشید، یا بگذارید بمیرد، غذاهای خانه را بدهید. ما از ترس جانمان هر چه در خانه بود دادیم. ساعاتی بعد چند داعشی دیگر آمدند و خانه را گشتند و هر چه در خانه بود با خود بردند. شانس آوردیم روز بعد ارتش و پلیس عراق به خانه ما رسیدند و ما را نجات دادند.»

وی درباره هویت داعشی ها می گوید: «اکثرا چچنی و روس تبار هستند. تک تیراندازها تا آن جا که ما متوجه شدیم روس و حتی برخی زنان روس و چچنی هستند. اما فرماندهان همگی بعثی هستند. برای همین اطلاعات امنیتی تک تک شهروندان را دارند. شدت وحشی گری داعشی ها هم از همین خصلت بعثی بودنشان نشات می گیرد.»

ابو فواز می گوید خواهرش هم به تازگی از موصل خارج شده است. به او گفته است: «همین که زنده ایم خدا را شاکریم. به همه گفته بودیم ما را فوت شده قلمداد کنید، دنبال اجساد ما هم نگردید چون بعید می دانستیم جسدی از ما پیدا شود. اما خدا را شکر جان سالم به در بردیم و به کمک ارتش عراق توانستیم از مهلکه فرار کنیم.»

سپس خواهرش به او گفته است که : «در جایی از اطراف موصل هستیم که سه اتاق دارد. در این جا شست نفر پناه گرفته اند. بسیار خوشحالیم، دنیا را به ما داده اند چون زنده ایم. دیگر داعشی نیست. همین که زنده ایم و داعشی نیست یعنی همه دنیا را داریم.»

خواهرش همچنین گفته است: «در هفته های آخر دیگر غذایی برای ما نمانده بود. روی آرد آب می پاشیدیم و از آن مایعی درست می کردیم و جای شیر به بچه هایمان می دادیم. یک روز بعد از این که به کمک ارتش عراق توانستیم خانمان را ترک کنیم، داعش به محله ما یورش برد و سی نفر را به همراه کودک و نوزاد و زن باردار و پیر و جوان با خود برد. همه آنها را می شناختم، دوستان و همسایه های ما بودند. دیروز خبردار شدم که همه آنها کشته شدند. ساختمانی که در آن مستقر شده بودند فروریخته و همه آنها مرده اند. تنها یک نوزاد در میان اجساد سالم مانده که به طرز معجزه آسایی توسط ارتش عراق یافت شده و به منطقه امنی منتقل شده است.»

ابوفواز سپس پیامی را از پسر عموی خود نشان می دهد و می گوید: «عمویم پزشک است و مطب بزرگی در موصل داشت که همه خانه اش بود هم مطبش. در نبردهای اخیر با داعش به همراه خانواده اش مجبور به ترک خانه و کاشانه اش شد. خانه اش از موقعیت خوبی برخوردار است. ارتش و پلیس فدرال آن جا را گرفته و در جنگ فعلی به مقر فرماندهی خود تبدیل کرده است. می گوید امیدی ندارد خانه به طور سالم به دستش برگردد برای این که در جنگ و گریز با داعشی ها، نیروهای داعش به هیچ چیز رحم نمی کنند، حتما برای تخریب آن تلاش خواهند کرد.»

سپس می گوید: «عموی من از ترس جان خود هر چه در خانه بود رها کرد و گریخت، حالا می گوید پول ها و طلاهایش در خانه به تاراج رفته است.» ابوفواز تعریف می کند که عمویش برایش تعریف کرده هفته گذشته داعشی ها ناگهان وارد خانه شدند و چند نفر زخمی با خود آوردند و گفتند باید درمانشان کنی. تهدید کردند هر گونه سرپیچی را با گلوله جواب می دهند.

حالا نبرد به منطقه قدیمی موصل محدود شده است. ابوفواز می گوید منطقه کوچک است اما تراکم جمعیت در آن بالاست. می گوید هنوز پنج نفر از نزدیکانش در این منطقه زندگی می کنند و برای سلامتی شان نگران است.

ژنرال عراقی می گوید: «دست کم یکصدهزار نفر در این جا هنوز زندگی می کنند و از آن خارج نشده اند. جنگ در این جا چریکی و خانه به خانه است برای همین عملیات کند پیش می رود. چون تراکم ساختمان ها و خانه ها و جمعیت بالاست، مخاطرات بسیاری وجود دارد.»