بعد از آنکه هواداران علی عبدالله صالح، رئیس‌جمهور پیشین یمن، کنترل مراکز مهمی در صنعا، پایتخت کشور را در دست گرفتند، عملا اتحاد میان نیروهای صالح و حوثی‌ها (انصارالله) جای خود را به رویارویی داد. جبهه واحدی که سه سال پیش علیه منصور هادی و با هدف تصرف پایتخت تشکیل شده بود، حال به دو اردوگاه دشمن تقسیم شده است. حال ادعای انصارالله مبنی بر حمله موشکی به امارات، بمباران مواضع حوثی‌ها در صنعا توسط ائتلاف عربی و وعده صالح برای مصالحه برای گفت‌وگو با ائتلاف عربی به رهبری عربستان که مسئول مرگ هزاران انسان بی‌گناه در یمن است، به نظر تنش میان حوثی‌ها و نیروهای وفادار با صالح را به نقطه‌ای بدون بازگشت کشانده است.
رهبران انصارالله اظهارات اخیر صالح مبنی بر آمادگی حوثی‌ها و وعده صالح برای مصالحه با ائتلاف عربی را نشانه خیانت او و کودتای صالح علیه همکاری و ائتلافشان عنوان کرده‌اند. به نظر می‌رسد در این نبرد، از میان صالح و عبدالمالک حوثی فقط یک نفر جان سالم به در خواهد برد. صالح روز شنبه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرده بود در صورت توقف حملات ائتلاف عربی علیه شهروندان یمن، حاضر به بازکردن صفحه تازه‌ای در روابط خود با ائتلاف عربی به رهبری عربستان است. این اظهارات صالح با استقبال ائتلاف عربی مواجه شد تاجایی‌که این ائتلاف عنوان کرد از خیزش طرفداران علی عبدالله صالح عالیه حوثی‌ها دفاع می‌کند. حتی منصور هادی، رئیس‌جمهور تبعیدشده یمن نیز از بیانیه صالح استقبال کرده و گفته آماده همکاری با صالح علیه حوثی‌هاست. صالح همچنین پارلمان یمن را تنها قدرت مشروع در کشور برای گفت‌وگو با ائتلاف عربی خوانده است؛ درحال‌حاضر، اعضای «حزب کنگره مردم» صالح اکثریت را در پارلمان یمن در دست دارند.
اصرار انصارالله؛ انکار امارات
رهبران انصارالله در واکنش به این تحولات، با گرفتن انگشت اتهام به سمت ائتلاف عربی، پایتخت‌های کشورهای متجاوز را تهدید کردند. این تهدید خیلی زود رنگ واقعیت گرفت و حوثی‌ها مدعی شدند یک نیروگاه هسته‌ای در امارات متحده عربی را با موشک هدف قرار داده‌اند. هرچند امارات متحده بلافاصله به این ادعا پاسخ نداد، اما در ادامه خبر اصابت موشک به تأسیسات هسته‌ای خود را تکذیب کرد. در بیانیه هیئت امور فوق‌العاده و بحران امارات این‌طور آمده بود که سامانه‌های دفاع هوایی امارات قادر به مقابله با هر تهدیدی هستند.
بااین‌حال و با وجود تکذیب امارات، عزیز راشد، معاون سخنگوی نظامی ارتش یمن، وابسته به انصارالله ضمن تأیید این حمله مدعی شد موشک کروز پرتابی به هدف خود یعنی تأسیسات هسته‌ای در ابوظبی اصابت کرده است. این نیروگاه‌های هسته‌ای که «براکه» نام دارد، در حال ساخت بوده و قرار است بین سال‌های ٢٠١٨ تا ٢٠٢٠ میلادی آغاز به کار کند. امارات متحده عربی یکی از اعضای ائتلاف ضد عربی است که از سال ٢٠١٥ میلادی علیه حوثی‌ها در یمن وارد جنگ شده است. هرچند ادعای حوثی‌ها مبنی بر حمله موشکی به نیروگاه هسته‌ای براکه در ادامه از سوی امارات متحده تکذیب شد، اما به نظر همین ادعا نیز کافی بود تا ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی مواضع حوثی‌ها در صنعا را بمباران کنند.
اوایل ماه جاری نیز حوثی‌ها از اصابت موشک‌های‌شان به یک هدف نظامی در عربستان سعودی خبر داده بودند. این در حالی است که مقامات سعودی مدعی شده‌اند این موشک‌ها پیش از اصابت به هدف منهدم شده‌اند. در چهار نوامبر نیز عربستان سعودی یک موشک بالستیک دیگر را که از سوی یمن و به سمت فرودگاه بین‌المللی سلطان خالدِ ریاض شلیک شده بود، منهدم کرد. ائتلاف عربی بارها ایران را به تلاش برای گسترش نفوذ خود در کشورهای عربی از جمله یمن متهم کرده که از مرز زمینی طولانی‌ای با عربستان سعودی برخوردار است.
عمان، میانجیگری جدید
درگیری‌ها میان نیروهای وفادار به صالح و حوثی‌ها در روز چهارشنبه و در منطقه‌ای در جنوب صنعا که اعضای خانواده صالح از جمله برادرزاده‌اش طارق زندگی می‌کنند، کلید خورد. شاهدان عینی علت وقوع این درگیری‌ها را ورود نیروهای حوثی به یکی از مساجد اصلی در صنعا عنوان کرده‌اند. البته اولین نشانه‌های فاصله‌گرفتن صالح از حوثی‌ها بعد از آن آشکار شد که رسانه‌های مرتبط با او شروع به انتقاد از عبدالمالک الحوثی، رهبر حوثی‌های یمن کردند. با وجود پیشروی نیروهای صالح، روز گذشته حوثی‌ها مدعی شدند کنترل مراکز کلیدی صنعا از جمله شبکه تلویزیونی «یمن‌تودی»، کانال خبری متعلق به صالح را بار دیگر در دست گرفته‌اند.
صالح پیام خود خطاب به ائتلاف عربی را از همین شبکه خبری اعلام کرده بود. این ادعای حوثی‌ها از سوی نیروهای وفادار به صالح تکذیب شده است. از دیگر سو، در شرایطی که درگیری میان طرفداران صالح و حوثی‌ها بر پیچیدگی وضعیت جنگی در یمن افزوده است، به نظر عمان برای جلوگیری از تشدید بحران و درگیری‌ها و با هدف میانجيگری میان حوثی‌ها و کنگره مردمی صالح پا پیش گذاشته است.
هرچند درباره تعداد کشته‌شدگان و مجروحان این درگیری‌ها خبری در دست نیست، اما رابرت ماردینی، مدیر منطقه‌ای صلیب سرخ، در صفحه توییتر خود از کشته‌شدن ده‌ها نفر و زخمی‌شدن صدها نفر خبر داده است. این درگیری‌ها بُعد تازه‌ای به وضعیت پیچیده یمن بخشیده که همین حالا نیز به‌واسطه سه سال جنگ نیابتی میان قدرت‌های منطقه‌ای، به یکی از فقیرترین کشورهای منطقه بدل شده و یکی از وخیم‌ترین بحران‌های انسانی در سال‌های اخیر را رقم زده است. از زمان مداخله ائتلاف عربی به رهبری عربستان، بیش از هشت هزارو ٦٠٠ نفر کشته و نزدیک به ٤٩ هزار نفر مجروح شده‌اند. درگیری‌ها در کنار بستن مرزهای یمن بیش از ٢٠ میلیون نفر را نیازمند دریافت کمک‌های انسان‌دوستانه کرده است. از دیگر سو، این وضعیت به شیوع وبا انجامیده که تاکنون جان بیش از دو هزارو ٢٠٠ نفر را گرفته است.
اماواگرهاي يك درخواست
روز گذشته شبکه الجزیره در خبری فوری به نقل از منابع یمنی اعلام کرد علی عبدالله صالح از ایران و حزب‌الله لبنان درخواست میانجیگری برای مهار درگیری‌ها در یمن کرده است. این خبر بلافاصله از سوی رسانه‌هاي ایرانی نیز نقل شد، اما پس از آن شبکه الجزیره در خبر مفصل‌تری اعلام کرد، صالح درخواست میانجیگری نکرده است. به گزارش این شبکه، عادل الشجاع، یکی از اعضای حزب کنگره، به الجزیره گفت، از حرف‌‌های او برداشت بد شده است. او در ادامه افزود: صالح از ایران و حزب‌الله درخواست میانجیگری نکرده است. الشجاع در ادامه اظهاراتش گفت، آنچه در سخنان صالح آمده، حرف جدیدی نیست. او همواره خواستار گفت‌وگو با طرف‌های یمنی و دولت‌های مجاور برای حل بحران سیاسی کشور است. اين در حالي است كه سخنگوی وزارت خارجه كشورمان گفت: امیدواریم نیروهای یمنی با گفت‌وگو و حلوفصل اختلافات، زمینه سوء‌استفاده دشمنان خارجی ملت یمن را مسدود کنند.
اتحاد از‌هم‌پاشیده ٢متحد
صلح یمن در دسترس نیست. جنگ داخلی یمن پس از فتح صنعا، پایتخت این کشور به دست حوثی‌ها (انصارالله) در سپتامبر ٢٠١٤، توجه جهانی را به این کشور جلب کرد. در بهار ٢٠١٥، سعودی‌ها در کنار ائتلافی از کشورهای حوزه خلیج فارس به یمن حمله کردند تا دولت طرفدار عربستان را بازگردانند. با وجود کمپین هوایی بی‌امان که شهرهای این کشور را با خاک یکسان کرده، آنان قادر به شکست انصارالله نبوده‌اند؛ گروهی که همچنان کنترل صنعا و بخش شایان‌توجهی از شمال این کشور را در دست دارد. نیروهای حوثی در حقیقت توانستند پس از ائتلاف با «علی عبدالله صالح»، رئیس‌جمهوری سابق یمن، پیروزی‌های متعددی را کسب کنند اما اتحاد بین این گروه نظامی و هواداران صالح پس از مدتی نمایان شد.
ماجرا از آنجا آغاز شد که در آستانه یک راهپیمایی که به مناسبت سی‌وپنجمین سالگرد تأسیس «کنگره عمومی مردم»، حزب علی عبدالله صالح برگزار می‌شد، هواداران مسلح صالح و حوثی‌ها در سراسر شهر علیه یکدیگر پراکنده شده‌اند و دقیقا نگرانی‌ها‌ی مبنی بر افزایش اختلافات داخلی از همین نقطه آغاز شد. ائتلاف صالح و حوثی‌ها، سه سال برای به‌دست‌گرفتن کنترل یمن با دولت صنعا مبارزه کرده‌اند؛ جنگی که این کشور را در آستانه قحطی قرار داد. اما تنش‌های بین نیروهای صالح و انصارالله از چند ماه قبل از این راهپیمایی هویدا شد و این هم‌پیمانی را در آستانه سقوط قرار داد. صالح از اواخر سال‌های ١٩٧٠ تا‌به‌حال و از زمانی که رئیس‌جمهوری منطقه‌ای یمن بود که آن زمان به آن شمال مستقل یمن گفته می‌شد و هم‌پیمان عربستان سعودی بود، شش بار علیه حوثی‌ها جنگ به راه انداخته است.
عربستان سعودی متحد پیشین صالح هم‌اکنون رهبری ائتلافی را بر عهده دارد که از عبد ربه منصور هادی، رئیس‌جمهوری مستعفی یمن حمایت می‌کند. صالح در سال ٢٠١٦ با حوثی‌ها پیمان تقسیم قدرت امضا کرد و با ائتلافی که تحلیلگران و ناظران داخلی از ابتدا نسبت به ناپایداری آن هشدار داده بودند، یک دولت موازی و مجزا از صنعا تأسیس کرد. اما آوریل گذشته و زمانی که هادی ایدروس الزوبیدی، فرماندار عدن، یکی از اعضای کابینه خود را از کار برکنار کرد، سرآغاز دوران ازهم‌پاشیده‌شدن پیمانی شد که برای تقسیم قدرت امضا شده بود. ماجد المزاجی، تحلیلگر یمنی و مدیر مرکز مطالعات راهبردی صنعا می‌گوید: «عربستان سعودی از شکاف بین هم‌پیمان پیشین خود با حوثی‌ها خشنود خواهد شد اما هنوز برای ابراز حمایت کامل از صالح آمادگی ندارد». آدام بارون، پژوهشگر «شورای مناسبات خارجی اروپایی» نیز بر این باور است که: «درگیری در یمن به‌طور مؤثر هیچ‌گاه جنگی نبود که دو طرف داشته باشد؛ در واقع آمیزه‌ای از ائتلاف‌های راحت از جمله ویژگی‌های ابتدایی آن محسوب می‌شده است».
او ادامه می‌دهد «در یمن همه چیز ممکن خواهد بود و الان مدتی است که به‌طور قطع احساس آن از همه طرف وجود داشته است». عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رأی‌الیوم درباره سخنان «محمد بن‌سلمان»، ولیعهد سعودی مبنی بر ادامه جنگ در یمن به منظور جلوگیری از تبدیل‌شدن انصارالله به «حزب‌الله دیگر» در مرزهای جنوبی سعودی می‌گوید: این به معنی طولانی‌شدن این جنگ است. همچنین این اظهارات به این معنی است که این جنگ از طریق گفت‌وگو با رضایت تمامی طرف‌ها حلوفصل نخواهد شد، بلکه هدف از آن ریشه‌کن‌کردن جنبش انصارالله در یمن است؛ چه با خلع سلاح داوطلبانه که هرگز رخ نخواهد داد و چه از طریق شکست نظامی که در این مورد نیز دست‌کم در کوتاه‌مدت جای تردید وجود دارد.
هادي آذري
- 9
- 4
