بیانیه اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی و تهدیدی که باید جدی گرفت

به گزارش فردا، در عصر روز ۱۵ آذر ترامپ در سخنانی ضمن آنکه قدس را پایتخت رژیم صهیونیستی اعلام کرد، دستور تلاش برای انتقال سفارت به قدس را هم صادر نمود. البته باید توجه داشت ترامپ انتقال سفارت را برای یک بازه شش ماهه دیگر هم تعلیق کرد تا شرایط این کار فراهم شود. در روز‌های اخیر مسئله فلسطین پس از مدت‌ها نه به مسئله نخست جهان اسلام، بلکه به موضوع اول موضع‌گیری و تبادل بحث کشور‌های غیر اسلامی و مجامع بین‌المللی تبدیل شد.

یکی از واکنش‌ها برگزاری نشست فوق‌العاده سران کشور‌های عضو سازمان همکاری اسلامی در استانبول که با حضور نمایندگان ۴۸ کشور از جمله ۲۰ نفر از روسای جمهور یا پادشاهان و امیران و نیز شمار زیادی از نخست وزیران، وزرای امور خارجه و دیگر مقامات کشور‌های عضو بود. حضور سعودی‌ها در سطح پایین دیپلماسی یکی از حاشیه‌های مهم این اجلاس بود. این اجلاس با هوشمندی و توان دیپلماسی بالای ترک‌ها به یک دستاورد بزرگ برای اردوغان تبدیل شد. در این اجلاس اردوغان با پخش تصاویر و اتخاذ جملاتی آتشین خود را به عنوان حامی نخست قدس شریف به جهان اسلام معرفی کرد. این در حالی است که ترکیه بار‌ها نشان داده است روابطش با رژیم صهیونیستی بر اساس منافع ملی و اقتصادی است نه آرمان قدس و فلسطین. در این خصوص خدیجه کاراخان، مشاور ارشد اقتصادی اردوغان در مصاحبه با دویچه وله مناسبات اقتصادی ترکیه با اسرائیل را برد-برد توصیف می‌کند و برای هر دو طرف سودمند می‌داند. او می‌گوید ترکیه قطعات خودرو، آهن، فولاد و لوازم الکتریکی به اسرائیل صادر می‌کند و سوخت و نفت از این کشور وارد می‌کند. مشاور ارشد اقتصادی اردوغان می‌گوید در سال ۲۰۱۶ تبادلات تجاری دو کشور به سقف ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون یورو رسید و این مبادلات در ۱۰ ماه گذشته سال جاری هم ۱۴ درصد رشد داشته است. اسرائیل در سال ۲۰۱۶ به ارزش یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون یورو و در ۱۰ ماهه نخست ۲۰۱۷ یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون یورو کالا به ترکیه صادر کرده است.

بیانیه پایانی؛ پر از ابهام و بدون قاطعیت در دفاع از قدس

نشست فوق‌العاده سران کشور‌های عضو سازمان همکاری اسلامی با یک بیانیه به پایان رسید. در پاراگراف پایانی این بیانیه آمده است: «ما به عنوان اعضای سازمان همکاری اسلامی، بار دیگر بر حمایت کامل خود از برادران فلسطینی‌مان و در رأس آن‌ها؛ جناب آقای محمود عباس رئیس دولت فلسطین در مبارزاتشان برای تأسیس کشور مستقل و برخوردار از حق حاکمیت کامل فلسطین به پایتختی قدس شریف تأکید می‌کنیم.»

این پاراگراف و دیگر بند‌های بیانیه پایانی به‌طور ضمنی هم موجودیت اسرائیل را به رسمیت شناخته است؛ اما تأسف‌بارتر از آن عدم پافشاری و صراحت بیان در اسلامی و فلسطینی بودن کل قدس شریف بود. اقدامی که با بدبینی باید به آن نگریست.

البته ناگفته نماند سخنگوی وزارت خارجه ایران در پاسخ به پرسش خبرنگاران در خصوص اسناد مصوب در اجلاس گفت: «تحفّظ جمهوری اسلامی ایران در موضوع عدم شناسایی رژیم صهیونیستی در جریان نشست استانبول نیز اعلام و به صورت رسمی و مکتوب در اختیار دبیرخانه اجلاس قرار گرفته است.»

پایتختی قدس شرقی به ازای پایتختی قدس غربی؛ طرحی خطرناک و محتمل

در طرح‌های دو دولت فلسطینی-اسرائیلی و طرح مشهور سازش عربی، قدس غربی در سیطره رژیم و قدس غربی در اختیار فلسطینیان خواهد بود؛ اما در هیچ طرحی سخن از پایتختی قدس شرقی یا قدس غربی برای هر یک از طرفین نیامده است. به رسمیت شناختن قدس غربی به پایتختی رژیم صهیونیستی در هیچ قطعنامه یا طرحی نیامده است.

اما در ۱۷ فروردین ۱۳۹۶ پس از جنجال رسانه‌های صهیونیستی، وزارت خارجه روسیه بیانیه‌ای را بر روی خروجی سایت خود قرار داد که همه تحلیل‌گران را شوکه نمود. بیانیه‌ای که می‌توان از منظری آن را بسیار با اهمیت و تاریخی دانست. در بیانیه وزارت خارجه روسیه آمده است: «ما مجدداً تعهد خود بر اصول مورد تأیید سازمان ملل برای حل مشکل فلسطین و اسراییل که شامل به رسمیت شناخته شدن وضعیت اورشلیم (قدس) شرقی به‌عنوان پایتخت کشور فلسطینی که در آینده تشکیل خواهد شد است را مورد تأکید قرار می‌دهیم در همین زمان باید اعلام کنیم در قالب چنین مفهومی اورشلیم (قدس) غربی را پایتخت کشور اسراییل می‌بینیم.»

این مسئله را می‌توان ابتکار خطرناک سیاسی لابی اسرائیل دانست. این نگرانی وجود دارد که ممکن است آمریکا در یک عقب نشینی تاکتیکی قدس غربی را به پایتختی رژیم صهیونیستی به رسمیت بشناسد و برخی کشور‌های عربی هم در اقدامی سازش گونه با این مسئله تلاش کنند مسئله فلسطین را با رژیم صهیونیستی حل کنند. هم‌زمان شدن اقدام ترامپ با تلاش بسیار عربستان و برخی دیگر کشور‌های عربی در عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی مسئله‌ای بسیار نگران کننده است.

جمع بندی

جهان اسلام و مقاومت فلسطین باید هوشیار باشد که هرگونه عقب نشینی در مسئله قدس یا قدس غربی، آغاز یک معامله‌ای تلخ توأم با خیانت سازشگران و کشور‌های عربی و اروپایی برای حل کردن مشروعیت رژیم صهیونیستی برای همیشه خواهد بود. متأسفانه بیانیه پایانی اجلاس سران کشور‌های اسلامی در استانبول در مسیر این طرح خطرناک است. طرحی که قدس غربی را به پایتختی رژیم صهیونیستی خواهد بخشید تا شاید قدس شرقی به عنوان پایتخت دولت فلسطینی پذیرفته شود. در حالی که تشکیل دولت فلسطینی تعهد رژیم در سازش اسلو در سال ۱۹۹۳ بوده است و هیچ‌گاه به واقعیت نپیوست.