کاظم جلالی: دولت از اعتراضات برای احیای حق اعتراض استفاده کند

کاظم جلالی، رئیس مرکز پژوهش‌ها و رئیس فراکسیون مستقلین مجلس معتقد است که هنوز وقت آن وجود دارد که مجموعه نهادهای نظام پاسخ‌هایی سریع و کوتاه مدت به مطالبات معترضان در روزهای اخیر بدهند. او در گفت‌وگو با «ایران» توضیح می‌دهد که مجموعه اقدامات قابل انجام در این خصوص چه هستند. جلالی همچنین در بخش دیگری از سخنانش توضیح می‌دهد که دولت باید از فرصت اعتراضات اخیر برای تجمعات قانونی و احیای برخی اصول قانون اساسی استفاده کند.

شاید مهم‌ترین سؤال در قبال اتفاقات اخیر در برخی شهرهای ایران این باشد که دولت و در سطحی بالاتر مجموعه حاکمیت باید چه اقدامی در قبال اعتراضات اخیر نشان دهند؟

بحث دو قسمت دارد که قسمت اول آن بخشی از مطالبات مردمی است که به دنبال این هستند که مشکلات اقتصادی کشور که روی دوش آنهاست، کم بشود. طبیعی است که هم دولت و مجلس و هم بقیه ارکان نظام باید تلاش کنند که وضعیت معیشت مردم بهبود پیدا کند. در دولت یازدهم و دوازدهم، وجهه همت دولت به کاهش تورم بود. اگر چه تورم به شکل جدی کاهش پیدا کرد و تک رقمی شد ولی چون بخشی از کالاهایی که مردم روزانه استفاده می‌کنند مانند خوراکی، دچار افزایش قیمت شدند.

همین هم باعث شده مردم در سبد مصرف روزانه خودشان آثار کاهش تورم را آن طور که لازم است، حس نکنند. لذا گاهی اوقات دولتمردان ما حرف از کاهش تورم می‌زنند که از نظر عدد و رقم کاملاً درست است اما مردم شاید آن را احساس نکنند. به همین دلیل مجلس و دولت باید عزم خودشان را برای اینکه بار تورمی جدیدی را بر دوش جامعه نگذاریم. لذا به نظر می‌رسد باید روی بحث افزایش قیمت‌ها خصوصاً قیمت حامل‌های انرژی مدبرانه عمل کرد و نباید بگذاریم در سال ۹۷ افزایش قیمت زیادی داشته باشند. چون رقمی را که دولت در بودجه برای این قسمت در نظر گرفته، حدود ۱۷ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان است.

ما فکر می‌کنیم راه‌های دیگری وجود داشته باشد که بشود این اعداد در بودجه جبران شود. ما طرحی را در همین زمینه تقدیم ریاست مجلس و کمیسیون تلفیق کرده‌ایم و این تنها یک نمونه از مجموعه اقداماتی است که باید انجام شود. در کنار این بخشی از مردم گرفتار مؤسسات مالی غیر مجاز شدند که دولت و مردم هم سعی کردند تا جایی که می‌شود مشکل را حل کنند.

از این به بعد هم همت دولت باید صرف تعیین تکلیف وضعیت مالباختگان این مؤسسات شود. بخش سوم بیکاری جوانان و خصوصاً جوانان تحصیلکرده است که در این خصوص هم دولت خوشبختانه برنامه‌های خوبی دارد. اینها مطالبات مردمی است که باید پیگیری شوند. منتها بخش دوم قضیه هم باید مد نظر و توجه جامعه قرار بگیرد. قطعاً مردم خوب ما هم می‌دانند که این دست مسائل در وسط خیابان و با ایجاد بلوا قابل حل نیست. باید دولتمردان در یک فضای آرام و توجه داشتن به این مطالبات، آنها را پیگیری کنند.

صحبت‌هایی که شما داشتید کاملاً درست است اما مسأله این است که مردم تا الان درباره این دست مسائل زیاد شنیده‌اند. یعنی این توضیحات چیز جدیدی نیست. الان به نظر نمی‌رسد که توضیح دوباره این مسائل با همان شکل قبل برای معترضین خیلی توجیه کننده نباشد. فکر می‌کنید کار عاجلی که می‌شود انجام داد چیست؟

خیلی از اقدامات را در کوتاه مدت می‌توان انجام داد. مثلاً اینکه قیمت حامل‌‌های انرژی افزایش پیدا نکنند. خب این یک گام بلندمدت نیست بلکه قدمی برای کوتاه مدت است. مثلاً دولت پیشنهاد برای مجلس آورده که حامل‌های انرژی گران شود اما وقتی مجلس موافق این گرانی نیست، این خودش یک گام به پیش است. چرا؟ چون همه می‌دانیم گران شدن سوخت و حامل‌های انرژی روی بسیاری از کالاها و خدمات اثر تورمی دارد.

یا در بخش مؤسسات مالی که زمینه برخی از تجمعات بود در کوتاه مدت دولت باید کارگروهی که تشکیل داده را موظف کند که با سرعت به مردم پاسخ دهند. نکته بعدی این است که مردم مطالباتی دارند درباره مبارزه با فساد. به هر حال روندی در چند سال اخیر در کشور آغاز شده و خیلی‌ها فریاد می‌زنند آی دزد، آی دزد. قسمتی از این فریادها زمینه انتخاباتی و سیاسی دارد اما بخشی هم واقعیت دارد.

دستگاه قضایی هم باید اقدامات خود را به مردم گزارش دهد و هم اقدام علیه مفسدان را شدت ببخشد. مسأله بعدی پرداختن به مقوله اقتصاد است. مردم از بگو مگوهای سیاسی خسته شده‌اند. در برخی از همین تجمعات هم دیده می‌شد که شعارهایی در این خصوص داده شده که نوعی عبور از جریانات سیاسی کشور است. از این به بعد باید به جای تأکید بر گفتمان مندرس دو قطبی در کشور همه بیاییم روی مسائل اقتصادی متمرکز شویم.

یک مسأله هم مربوط به بخش‌هایی از کشور می‌شود که دچار عقب ماندگی هستند. به نظر می‌رسد هم دولت و هم مجلس باید با تشکیل کارگروه‌هایی ویژه در مسیر گام‌هایی که می‌شود با سرعت برای این مناطق برداشت، اقدام کنند.

خلاصه این است که قطعاً در کوتاه مدت هم می‌شود کارهایی انجام داد به شرط اینکه مردم ببینند این بگو مگوهای سیاسی از متن به حاشیه رفته‌اند و همه مسئولان برای توسعه، رشد اقتصادی و ایجاد عدالت، یکدل و یکصدا هستند. ما باید امید را در دل مردم زنده نگه داریم و این امید هم با شعار زنده نمی‌ماند، بلکه بسته به عملکرد ماست.

فکر می‌کنید در چند روز آینده برای کنترل دامنه اعتراضات و جلوگیری از تخریب اموال عمومی، دولت، نیروهای امنیتی و تأثیرگذاران در این بخش باید چه مجموعه اقداماتی انجام دهند؟

ما باید بدانیم که از یک تمدن ایرانی و اسلامی کهن برخوردار هستیم. این تمدن ما را بر آن می‌دارد که هرگونه آسیب رساندن به کشور و تخریب اماکن دولتی و خصوصی نه تنها هیچ مشکلی را حل نمی‌کند بلکه بر عمق مشکلات کشور هم خواهد افزود. به هر حال ایران کشور ماست و ما یک ملت متحد و در کنار هم هستیم و باید با در کنار هم بودن مشکلات‌مان را حل کنیم.

من فکر می‌کنم اصحاب نفوذ، رسانه‌ها و گروه‌های مرجع باید وارد میدان شوند و ضمن احترام به مطالبات مردم که بخش بسیار زیادی از آن درست و بحق است و باید پیگیری شود، به معترضان و جامعه گوشزد کنند که با فرهنگ ایرانی و اسلامی خشونت درآمیخته نیست. ما باید آگاه باشیم که برخی از همین کشورهای عرب منطقه مخالف این فرهنگ توسعه یافته ایرانی و اسلامی هستند و می‌خواهند انتقام تمدن کهن ایران را از ما بگیرند و طبعاً یک ایران ضعیف شده عقب افتاده مراد آنهاست.

لذا اولین چیز این است که همه همدیگر را توصیه بکنیم به اینکه خودمان را در چارچوب قانون قرار دهیم. در ثانی این موقعیت بهترین فرصتی است که دولت در آن برای برگزاری تجمعات قانونی و احیای برخی اصول قانون اساسی فکری ریشه‌ای بکند. به هر حال مردم در حوزه‌هایی مطالباتی دارند باید بتوانند آن را طی اعتراضاتی مسالمت‌آمیز و آرام مطرح کنند و به گوش مسئولان کشور برسانند.

لذا من فکر می‌کنم که پیشنهاد کارساز این است که مردم این امکان را داشته باشند که اعتراضات خود را بیان و مطرح کنند. به هر حال باید بین نظام و دولت ها، مجلس ها و کارگزاران نظام تفکیک قائل شویم و همه در چارچوب صیانت از کشور و نظام مطالبات خود را از راههای قانونی دنبال کنیم. این را هم بدانیم که اعتراض حق مردم است اما با آشوب متفاوت است و هرج و مرج هیچ منفعتی برای مردم  نخواهد داشت.

این هم فرصتی است که باید دولت از آن استفاده کند.  مطلب بعدی این است که هر نظام قوی می‌تواند از هر تهدید به عنوان یک فرصت استفاده کند. اگر بینش درستی داشته باشیم از همین اعتراضات اخیر هم می‌شود به عنوان یک فرصت بهره برد و آن فرصت این است که به سمت اجماع‌سازی در داخل کشور برویم و از این اعتراضات برای کارآمدسازی نظام بهره ببریم.

احسان بداغی