داستان گریس ۱، یا همان کشتی نفتکش سابقا توقیف شده‌ای که این روزها به نام آدریان دریا، شهره شده، سر دراز دارد؛ ۴۰ روز توقیف غیرقانونی در جبل الطارق و سرانجام آزادی.
اما آمریکا از زمانی که درخواستش برای تمدید توقیف این کشتی از سوی انگلستان و حکومت جبل الطارق رد شد، به دنبال راه‌هایمختلفی برای التیام این شکست که حاصل دیپلماسی و مقاومت ایران بود می‌گردد و از همین روست که به دنبال سنگ اندازی‌های جدید علیه این کشتی است. این کشور ابتدا اعلام می‌کند که تمامی خدمه این کشتی را تحریم کرده و به آنها ویزا نمی‌دهد و الان هم رفتار سایر کشورها با این کشتی را زیر نظر گرفته و به تهدید آنها می‌پردازد که مبادا، این کشتی از طریق همکاری سایر کشورها به سمت سوریه گام بردارد.
آدریان دریا زیر ذره بین است، بعد از آزادی اعلام شد که این نفتکش به سمت دریای مدیترانه حرکت می‌کند و امروز سخن از این است که سر از جزیره کلاماتا یونان در خواهد‌آورد. باشگاه خبرنگاران جوان نیز از هشدار وزارت امور خارجه آمریکا به یونان می‌گوید. آمریکا می‌گوید همچنان نفتکش ایرانی آدریان دریا در حال انتقال غیر قانونی نفت به سوریه است.
در همین رابطه وزارت امور خارجه آمریکا نیز مدعی شد: «هر گونه کمک یونان به نفتکش ایرانی ممکن است حمایت از سازمان‌های تروریستی خارجی به شمار آید!»
با این حال وزیر حمل و نقل یونان اعلام کرد که وزرای امور خارجه و حمل و نقل یونان به دقت مسائل اخیر را زیر نظر دارند.از سویی جمهوری اسلامی ایران نیز هشدار داده که در صورت تکرار توقیف کشتی ایرانی، با شدت بیشتری برخورد می‌شود. جانشین فرمانده قرارگاه ثارالله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با اشاره به تلاش‌های مقام‌های آمریکا برای توقیف نفتکش «آدریان دریا ۱» تاکید کرد: «اگر آمریکایی‌ها و یا کشور دیگری دست به اقدام دیگری بزنند، قطعا با شدت بیشتری با آنها برخورد می‌کنیم.» سردار سرتیپ پاسدار اسماعیل کوثری در رابطه با درخواست آمریکا برای توقیف این نفتکش گفت: «آنها به خوبی می‌دانند که چنین اقداماتی به ضررشان است.»
در کنار تمامی این گمانه زنی‌ها و تلاش‌ها برای سنگ اندازی در مسیر آدریان دریا از سویی دیگر اما، موضوعی نیز مبنی بر اینکه ایران باید به واسطه توقیف غیر قانونی کشتی خود از انگلیس شکایت کرده و دریافت غرامت کند مطرح است، اینکه آیا بعد از آزادی این اقدام از سوی ایران آیا عملیاتی است از پرسش‌های مطرح این روزهاست. گمانه زنی‌های متفاوت در مورد سرنوشت آدریان دریا را از حشمت‌الله فلاحت پیشه عضو کمیسیون امنیت ملی می‌پرسیم.
آقای فلاحت پیشه! گویا مشخص نیست کشتی آدریان، به کجا خواهد رفت؟ اساسا ماموریت این کشتی چیست؟
اطلاعی ندارم و واقعا نمی‌توانم بگویم. اما بخشی از این موضوع، جزو شرایط کلی فروش نفت ایران است. به عبارتی بقیه نفتکش‌های ایران نیز در شرایط کنونی همین مشکل را دارند. ما یک کشور در شرایط خاص هستیم که نفتش نیز تحریم شده است. ایران اکنون در شرایط خاص تحریم، به دنبال فروش نفت از طرق مختلف است.
صنعت نفت نیز شرایط خاص دارد. ایران در شرایط کنونی باید به فکر حفظ توان تولید حتی در شرایط تحریم باشد، به رغم اینکه مخازن مختلف نفت ایران اعم از مخازن ثابت و سیار لبریز شده‌اند اما باز هم تولید نفت ایران ادامه دارد، چون کشور در جاهایی مانند مخازن مشترک یا چاه‌هاینفتی که باید شرایط تولیدی در آن حفظ شود تا دچار خشکی و کم تولیدی نشوند باید تولید نفت را ادامه دهد. اگرچه برای آنکه بتوانیم تولیدمان را به بازار عرضه کنیم دچار چالش هستیم.
به صورت کلی بخشی از این نفتکش‌ها نقش مخزن سیار را روی دریاها دارند و در بنادر دریاها حضور می‌یابند تا بلکه نفتشان به فروش برسد. باید برای نفتمان مشتری پیدا شود در حال حاضر هم که آدریان زیر ذره بین است شرایطش از دیگر نفتکش هایمان خاص‌تر است. البته این وضعیت همیشگی نیست.
به هر روی در بحث آدریان از لحاظ حقوقی ایرانی‌ها به یک برد دست یافتند و از لحاظ سیاسی نیز آمریکایی‌ها به رغم ادعایی که برای توقیف کشتی داشتند از هراس اقدام متقابل ایران این کار را صورت ندادند. اما ایران در تحریم است و قطعا نیز مردم این شرایط را درک می‌کنند که کشورمان باید به دنبال مشتری برای نفتش باشد.
اگر توقیف این کشتی از سوی کشوری دیگر تکرار شود آن موقع معادلات چگونه خواهد شد؟
معتقدم که کاسه صبر ایران در حال حاضر زودتر از گذشته لبریز می‌شود. در حال حاضر بدترین نقض قوانین علیه جمهوری اسلامی ایران صورت می‌گیرد به گونه‌ای که تحریم‌ها در حوزه‌هایی مانند بهداشت و درمان، غذا و دارو هم بر ما اثر می‌گذارد. بنابراین به طور طبیعی آمریکایی‌ها می‌دانند که در چنین شرایطی نمی‌توانند سر به سر ایران بگذارند. از سویی ایرانی‌ها امکانات حقوقی لازم را در قالب منشور ملل متحد در اختیار دارند تا به مقابله با آمریکا و غرب بپردازند و سیاست خودشان را شکل بدهند. جمله‌ای را که می‌خواهم بگویم این است که حفظ وضع موجود به سود ایران نیست. اگرچه مقاومت ایرانی‌ها در زمینه تثبیت شاخص‌های کلان اقتصادی و ارز با این شرایط قابل تقدیر بوده است. بنابراین کشور باید سیاست تهاجمی تازه‌ای را برای مقابله با تحریم دنبال کند. اگر واقعا کشورهای اروپایی نتوانند خواسته ایران را تامین کنند گام سوم ایران در کاهش تعهدات برجامی اش باید به شدت جدی‌تر از گام‌های اول و دوم باشد. ضمن اینکه در مقابله با تحریم هم باید ایران یک سیاست تهاجمی داشته باشد و فضایی ایجاد شود تا آمریکا به این نتیجه برسد که ابزارهای ما ابزارهای تازه‌ای هستند که به جد به کار گرفته خواهد شد.
آزادی نفتکش ایرانی در جبل الطارق نیز نشان داد که آمریکایی‌ها نتوانستند در یارگیری بین‌المللی علیه ایران موفق باشند. من معتقدم که دنیا باید منتظر یک گام تهاجمی از طرف ایران باشد. گام تهاجمی که نقض حقوق بین‌الملل نیست ولی در قالب آن ایرانی‌ها می‌توانند فضای مانور بهتری را فراهم کنند.
بحث دریافت خسارت از انگلستان به واسطه توقیف کشتی آدریان نیز مطرح است. از نظر شما در شرایط فعلی علی رغم آزادی کشتی ایرانی، صلاح در شکایت کردن ایران از انگلستان و در خواست غرامت وجود دارد؟ و اساسا امکان اینکه ایران موفق به دریافت غرامت شود هست؟
چالش آینده ایران با آمریکا حقوقی است. ما در زمینه حقوقی بهتر از این می‌توانیم عمل کنیم. متاسفانه نهادهای مرتبط دارای ضعف هستند. حتما باید در خواست خسارت صورت بگیرد، اگر ما نتوانیم در قبال نفتکش آدریان که به ناحق توقیف شده بود، خسارت بگیریم ممکن است که در آینده کشورهای دیگر نیز این خطا را علیه ما تکرار کنند. حتما باید پرونده حقوقی آدریان به جریان بیفتد. ملاحظات سیاسی دیپلماتیک ایران و انگلیس نباید مانع پیگرد حقوقی جبران خسارت جمهوری اسلامی ایران شود.
خیلی‌ها می‌گفتند که بعد از آزادی آدریان، کشتی انگلیسی توقیف شده توسط ایران نیز آزاد خواهد شد، سرنوشت این کشتی انگلیسی چه شد؟
کشتی انگلیسی دچار تخلف شده و ماهیت مجزایی با ماجرای آدریان دارد. تا زمانی که تکلیف آدریان مشخص نشود و خسارت وارد شده به منافع ملی کشور تامین نشود، آزادی کشتی انگلیسی به نفع منافع کشور نیست و من معتقدم همین سرگردانی که برای کشتی آدریان ایجاد شده برای این است که آدریان بعد از آزادی هم تعیین تکلیف نشده و خسارت‌های ناشی از این سرگردانی کشتی هم بر دوش انگلیس است و حتی ایران می‌تواند کشتی انگلیسی را تا زمانیکه پرداخت غرامت آدریان صورت نگرفته است آزاد نکند.
اما خیلی‌ها می‌گویند که انگلیس راضی به پرداخت این غرامت نمی‌شود و ایران هم اگر بنا باشد کشتی انگلیسی را تا زمان دریافت غرامت پس ندهد آن وقت معادلات بسیار بغرنج خواهد شد؟
به حدی معادله سیاست خارجه ایران پیچیده شده است که موضوع کشتی انگلیسی بخش حاشیه‌ای کوچکی در آن است و من می‌گویم که اتفاقا نباید این دو کشتی را به عنوان معادله کلان دید. موضوع ایران و آمریکا یک موضوع مجزایی است که در جای خودش هم پیگیری می‌شود اما من اصردارم که انگلیس را باید از آنچه که انجام داد پشیمان کرد.
پس انگلیسی‌ها تا زمان پرداخت غرامت کشتی آدریان پشیمان نشده و از همین رو ما نیز نباید کشتی انگلیسی را پس دهیم؟
بله، هنوز غرامت داده نشده و به نرخ بین‌المللی خسارت نفت ما هم باید روی آن برود و مسئول پرداخت غرامت نیز قطعا خود انگلیسی‌ها هستند.
- 10
- 3
