حميدرضا جلايي‌پور، عضو شوراي مركزي حزب اتحاد ملت ايران از جمله اصلاح‌طلباني است كه تمام‌قد پشت تصميمات و رويكردهاي رييس‌جمهور ايستاد. با اين حال حضور برخي چهره‌ها در كابينه دوم روحاني باعث شد كه جلايي‌پور سخن به نقد بگشايد. همين باعث مي‌شود كه عنوان كند كه از وضعيت دولت آتي نگران است.
اين فعال سياسي اصلاح‌طلب تاكيد مي‌كند كه مهم‌ترين مساله دولت همچنان اقتصاد است و رفع مشكلات اقتصادي نياز به تيمي قوي دارد. در چهار سال گذشته در سطوح مشاوره‌هاي عالي، آقاي نيلي نقش برجسته‌اي داشته است. آقاي طيب‌نيا در كار خودش فردي قوي بوده است. تيمي كه الان آقاي روحاني معرفي مي‌كند بعيد است بتواند تعهدات آقاي روحاني با مردم را تامين كند.
سخنان حسن روحاني در دو مراسم تنفيذ و تحليف به نوعي بيانگر راهبردهاي اصلي دولت دوازدهم در حوزه‌هاي اقتصاد، سياست خارجي و سياست داخلي بود. از اين حيث تحليل شما از اين دو سخنراني رييس‌جمهور چيست؟
محتواي سخنراني‌هاي رييس‌جمهور در مراسم تنفيذ و تحليف نشان مي‌دهد كه رويكرد آقاي روحاني در حل و فصل مسائل كشور توسعه‌گرايانه است. اين توسعه‌گرايي فقط در حوزه اقتصادي نيست بلكه همه‌جانبه است. حتي او در اين دوره تاكيد بيشتري بر عدالت اجتماعي و نظام جامع تامين اجتماعي داشت. به عبارت ديگر آقاي روحاني در صحبت‌هايش نشان داد كه ديدگاه‌ها و خط‌مشي‌هايش با آنچه در چهار سال گذشته و در جريان انتخابات بيان كرده فاصله ندارد.
اين سخنان را چقدر متناسب با گفتمان انتخاباتي و وعده‌هايي كه در طول ايام مبارزه‌هاي انتخاباتي از سوي ايشان ارايه شد، مي‌دانيد؟
صحبت‌هاي اخير رييس‌جمهور با مضمون اصلي گفتمان انتخاباتي‌اش منافاتي ندارد و خيلي هم سازگار بود. ولي مساله ديگري كه اين روزها مطرح است اين است كه چقدر كابينه معرفي شده با وعده‌هاي داده شده متناسب است. مساله و سوال اصلي در حوزه عمومي الان اين است.
شما فكر مي‌كنيد مهم‌ترين اولويت او در بين مواردي كه ذكر كرد چيست؟
مهم‌ترين اولويت آقاي روحاني بر اساس آنچه اعلام كرده است، مساله اقتصادي يعني رفع بيكاري است. همه كارشناسان تاكيد مي‌كنند كه رفع مشكل بيكاري نيازمند سرمايه‌گذاري خارجي است. سرمايه‌گذاري خارجي هم نسبتي با سياست خارجي كشور دارد كه ايشان هم قولش را داده است. او حتي در انتخابات گفت كه به دنبال اين هستم كه به‌طور كلي تحريم‌ها را از بالاي سر كشور بردارم نه فقط تحريم‌هاي مربوط به هسته‌اي را! لذا در برابر دو مساله فوق روحاني تيم سياست خارجي را تغيير نداده است.
اميدوار هستيم كه بخش‌هاي دولت موازي هم با دولت آقاي روحاني همكاري كنند تا او بتواند آن سياست خارجي متناسب با سرمايه‌گذاري را تمهيد كند. اما مشكل ديگري كه ظاهرا دولت آقاي روحاني با آن روبه‌رو شده تيم اقتصادي است. مهم‌ترين مساله دولت همچنان اقتصاد است و رفع مشكلات اقتصادي نياز به تيمي قوي دارد. در چهار سال گذشته در سطوح مشاوره‌هاي عالي، آقاي نيلي نقش برجسته‌اي داشته است. آقاي طيب‌نيا در كار خودش فردي قوي بوده است. تيمي كه الان آقاي روحاني معرفي مي‌كند بعيد است بتواند تعهدات آقاي روحاني با مردم را تامين كند.
در عين حال آيا اين توانمندي را در دولت دوازدهم مي‌بينيد كه بتواند به‌طور همزمان در تمامي حوزه‌هاي مذكور دستاوردهاي قابل قبولي ارايه كند؟
ما كه اميدواريم آقاي روحاني تحقق شعارهايش را از وزرايش بخواهد و وزرايش به اين حرف‌ها اعتقاد داشته باشند. همانطور كه آقاي روحاني بر راي ٢٤ ميليوني‌اش تاكيد كرده است اما در اين زمينه كمي احساس نگراني مي‌كنيم. با دولت اول آقاي روحاني مقايسه مي‌كنم. روحاني در دوره اول در مورد وزارت آموزش و پرورش قول‌هايي داد. مجلس شوراي اسلامي با او همكاري نكرد. هرچه ايشان افراد شايسته را معرفي كرد، راي نداده‌اند.
حالا خود روحاني اين‌بار فتيله را پايين كشيده و اين نگران‌كننده است. هم در وزارت علوم و هم در وزارت ورزش جاي نگراني وجود دارد. در حوزه اقتصاد هم كه آقاي روحاني فتيله را پايين كشيده است. جالب است كه در اقتصاد كه اصلا تحت فشار نبوده است. اتفاق مهم ديگر هم اين است كه بالاخره آقاي جهانگيري فرد صاحب تجربه‌اي بوده است كه استاندار و وزير موفق بوده و در دوره‌هاي كليدي نقش مثبتي را ايفا كرده است. در چهار سال گذشته هم در معاونت اولي نقش برجسته‌اي داشته است. ظاهرا در تركيب كابينه اقتصادي نظرات ايشان كمتر ديده شده است.
نمي‌دانم اين كار آقاي روحاني چقدر قابل دفاع باشد. دفعه قبل آقاي نجفي خودش يك رييس‌جمهور تراز اول بود. اين فرد به آقايان روحاني و جهانگيري مشاوره مي‌داد. حالا چطور آقاي روحاني مي‌خواهد اين خلأ را پر كند؟ بعيد است با نهاونديان و واعظي و آشنا پر شود. آقاي واعظي ممكن است مقداري با اصولگرايان ارتباط مثبت برقرار كند. ولي بعيد است كه بتواند حوزه‌هاي كارشناسي و اصلاح‌طلبان و نيروهاي جاافتاده كشور را بتواند با روحاني مرتبط نگه دارد. ببينيد اصلاح‌طلبان پايگاه راي و قدرت روحاني در برابر تندروها است و از طرفي واعظي با اصلاح‌طلبان گويي مشكل شخصي دارد. اينها نكات نگران‌كننده است.
جبهه حاميان روحاني چه نقشي در پيشبرد بهتر اهداف دولت دارند؟
حاميان روحاني از او محكم دفاع مي‌كنند و خيلي هم دليل آن روشن است. رويكرد آقاي روحاني توسعه‌گرا است. همه زحمت كشيدند و ايشان ٢٤ ميليون راي آورده است. هنوز هم عرق‌شان خشك نشده و اميد دارند كه آقاي روحاني موفق شود. حتي با معيار اعضاي كابينه هم او را ارزيابي نمي‌كنند. معيار ما اين است كه آقاي روحاني چقدر بتواند اين كابينه را در چارچوب وعده‌هايي كه داده به كار ببندد. و همدلانه هم مي‌گوييم بخش‌هايي از كابينه آقاي روحاني راضي‌كننده نيست در برابر زحماتي كه كشيده شده است.
ضمن اينكه حاميان هم درك مي‌كنند روحاني تحت چه فشارهايي است. بالاخره مخالفين آقاي روحاني انتظار شكست نداشتند. رييس‌جمهور در زمان تبليغات انتخاباتي فتيله را مقداري بالا برد. و حالا به لحاظ تاكتيكي مقداري پايين كشيدن فتيله قابل درك است. اما تا كجا؟در بخش اقتصادي آقاي روحاني مي‌توانست بهتر عمل كند. ايشان سر تدبير امور اقتصادي كه زير فشار نبود. سازمان برنامه و بودجه را خوب بود طوري سازمان دهد كه براي دهه آينده احيا شود.
تعامل روحاني با ساير بخش‌هاي حاكميت چگونه مي‌تواند منجر به دستيابي به اهداف بيشتري شود؟
تعامل روحاني با همه بخش‌ها خوب است. اصلا به لحاظ تحليلي او اعتقاد دارد كه مشكلات كشور از جمله بيكاري و سرمايه‌گذاري خارجي و حل مساله زيست بوم و اقليم ايران كه مشكلات مادر و مهمي هستند، بايد با همكاري همه قوا و نظام و نيروهاي جامعه مدني تدبير شود. مشكل ايشان اين است كه دولت موازي ممكن است با او همكاري نكند. حتي ممكن است كه مثل گذشته كارشكني كنند. ببينيد اهل سنت بيشترين مشاركت را در انتخابات داشتند و كساني كه در انتخابات شركت كردند بيشترين راي را به آقاي روحاني دادند. ولي در كاري تشريفاتي و ظاهري مثل مراسم تحليف نيز نمايندگان اهل سنت دعوت نشدند. اينها علامت‌هاي بدي است كه ارسال مي‌شود. آقاي لاريجاني هم چهار سال بعد كه از مردم لبنان نمي‌خواهد راي بگيرد از همين برادران و خواهران اهل سنت بايد راي بگيرد! آبروداري نكردند.
اين تعامل چگونه بايد ظهور و بروز يابد كه از يك سو تعبير به وادادگي نشود و از سوي ديگر مانع كارشكني مخالفان قدرتمند او شود؟
اين همان كار سخت آقاي روحاني است كه بايد تعادلي بين وعده‌هاي داده شده و اجراي آنها برقرار كند. يعني از يك طرف بايد كاري كند كه حاملان دولت موازي كمتر كارشكني كنند. چيزي كه به او كمك مي‌كند صداقتي بود كه در دوره اول داشت. به مردم قول داده بود كه به فكر وزارت علوم باشد. وزير معرفي كرد و موفق نشد فرد دلخواهش را بگمارد و مردم و جامعه مدني ناراحت نشدند. اين تعادل‌ها را بايد بتواند حفظ كند. مهم‌ترين پايگاه قدرت آقاي روحاني پايگاه اجتماعي‌اش است و بايد مراقب آن باشد. اين نكته‌ها را ممكن است واعظي خوب توجه نكند.
شما جبهه‌بندي سياست در ايران را به موافقان و مخالفان برجام تقسيم كرده‌ايد. همانطور كه مي‌دانيد از اين ناحيه برجام آبستن اتفاقات مختلفي است كه به ويژه از سوي ترامپ با تهديد مواجه شده است. در اين شرايط روحاني به عنوان نماد برجاميان چه كاري را بايد در دستور قرار دهد؟
همچنان جبهه‌بندي اصلي سياسي بين اصلاح‌طلبان و اصولگرايان نيست. در همين انتخابات نيز معلوم بود. جبهه‌بندي اصلي سياسي طيف وسيع ميانهروها در برابر تندروها است. در يك طرف ميانهروها هستند كه شامل اصلاح‌طلبان، اعتدالگريان و اصولگرايان معتدل وحتي تحول‌طلب‌هاي واقع‌نگر را شامل مي‌شود. اين طيف وسيع نگران ايران هستند و به دنبال حكمراني خوب هستند. آنها فكر مي‌كنند براي حل معضلات اقتصادي به توسعه نياز داريم. اين يك جريان وسيع است كه در انتخابات ٢٤ ميليون راي آورد. ١٨ ميليون هم كه راي ندادند. ٧ ميليون از ١٦ ميليوني هم كه به آقاي رييسي راي دادند هم اقتصادي بوده است و قول يارانه و كارانه را جدي گرفتند. طيف ميانهروها در برابر تندروها قرار دارد كه فكر مي‌كنم در ٤ سال آينده نيز ادامه پيدا كند.
روحاني در سخنان روز تحليف بسيار قاطعانه در خصوص كارشكني امريكا صحبت كرد. در ادامه براي حفظ برجام چه وظيفه‌اي بر دوش برجاميان است؟
امريكا و ترامپ دل‌شان به حال ما نسوخته است. آنچه به دولت روحاني كمك مي‌كند اين است كه چقدر بتواند نيروهاي اصلي كشور يعني سه قوه و نيروهاي جامعه مدني و دولت را در جهت شعاري كه داده پيش ببرد. يعني در جهت توسعه همه‌جانبه، جلب تعامل با دنيا و جذب سرمايه‌گذاري و رعايت حقوق شهروندي و احترام به فضاهاي كسب و كار برابر و احترام به فضاهاي علمي و دانشگاهي و فرهنگي. اين انسجام باعث مي‌شود كه آقاي روحاني در دنيا نيز عزت‌مندانه كار كند. در يك سال آينده شرايط حساسي داريم. ترامپ فرد نامتعادل و شري است. در انتخابات بعدي چه بسا جمهوريخواهان شكست بخورند و تا آن زمان ترامپ به هر حال خطرناك است. ما بايد با انسجام قوي داخلي در برابر ترامپ نامتعادل بايستيم.
محمدحسين مهرزاد
- 18
- 1
