نهال کم‌جان اصلاح‌طلبی در دهه هفتاد حالا دوره جان گرفتنش را گذرانده و همه به فکر آتیه نهالی هستند که سید محمد خاتمی در دوم خرداد ۷۶ آن را کاشت و برای سال‌ها از آن حفاظت کرد. آتیه اصلاح‌طلبی این روزها روی ترازوی نقد و پیش‌بینی به‌صورت همزمان قرار گرفته است. در روزهایی که برخی از معترضان ناآرامی‌های اخیر در شهرها علیه هر دو جریان اصلی کشور یعنی اصلاح‌طلبی و اصول‌گرایی شعار می‌دادند و برخی اصلاح‌طلبان را استمرارطلب می‌خوانند این آتیه از هر موقع دیگری بیشتر در معرض سنجش قرار گرفته است. همین نهال، پنج انتخابات را برای آنها که زیر سایه‌اش نشسته بودند با پیروزی همراه کرد و حالا همان‌ها که زیر سایه‌اش بوده‌اند می‌خواهند از آتیه این نهال مراقبت کنند.
اصلاح‌طلبان در چهار سال و نیم گذشته در صحنه مانده‌اند. کاندیدای اصلاح‌طلب‌ترشان را به امید پیروزی کاندیدای کمتر اصلاح‌طلب اما خوش‌شانس‌تر کنار گذاشتند تا دوباره پاستور به‌دست آنها نیفتد که آنها را برای سال‌ها به مرخصی اجباری فرستاده بودند. ارتش ژنرال‌های‌شان که در انتخابات مجلس امکان حضور نیافت، با کم‌سابقه‌ها و چهره‌های جدید با حداقل متر ومعیارهای اصلاح‌طلبی به میدان آمدند. انتقاد داشتند و محدودیت اما ماندند چون دیده بودند که با نماندن‌شان چه می‌شود. در روزهای آخر هفته اما دو چهره اصلاح‌طلب حرف‌های جدیدی از این روزهای نهال ۲۰ ساله اصلاح‌طلبی زدند.
آینده مبهم اصلاح‌طلبی
سیدمحمدرضا خاتمی که روزگاری نایب‌رییس مجلس ششم بود و برادر رهبر جریان اصلاحات هم هست تلویحا گفته است که «ماندن اصلاح‌طلبان به هر قمیتی در صحنه» آن‌چنان هم درست نیست. او حتی برای این موضوع مصداق هم آورده و گفته است که اگر به جای ۳۰ نماینده اصلاح‌طلب تهران، چهار نماینده اصلاح‌طلب واقعی به مجلس فرستاده می‌شد بهتر بود.
انتقاد تلویحی محمدرضا خاتمی از لیست اصلاح‌طلبان برای انتخابات مجلس برای چندمین بار است که از زبان چهره‌های اصلاح‌طلب شنیده می‌شود و آنان بارها نارضایتی خود را از حضور برخی از چهره‌ها زیر سایه اسم لیست امید در مجلس عنوان کرده بودند. حتی علی شکوری راد دبیرکل حزب اتحاد ملت به‌صورت مشخص‌تری به انتقادها اشاره کرده و گفته است که تنها با عملکرد دو نفر در میان نمایندگان تهران مشکل دارد.
اشاره‌ای که احتمالا به کاظم جلالی و بهروز نعمتی دو نماینده اصول‌گرای نزدیک به علی لاریجانی که با پادرمیانی خود لاریجانی در لیست اصلاح‌طلبان گنجانده شدند برمی‌گردد. نمایندگانی که با لیست امید به مجلس راه یافتند اما با ورود به مجلس برای خودشان فراکسیون مستقلان را تشکیل دادند تا خط مرزی‌شان را با فراکسیون امید حفظ کنند. اشاره محمدرضا خاتمی به ماندن اصلاح‌طلبان به هر قیمتی در صحنه مصادیق بسیاری دارد.
رد صلاحیت‌های گسترده کاندیداهای آنان در انتخابات‌ها، محدودیت‌های مطبوعاتی و محدودیت‌های شخصی برای خاتمی و شرایط سخت دولت مورد حمایت اصلاح‌طلبان از جمله موضوعاتی بوده است که با وجود همه آنها بازهم در صحنه مانده‌اند. انتقاد خاتمی از این شیوه نشان می‌دهد که او تا اندازه‌ای انتقاداتی که در ماه‌های اخیر به اصلاح‌طلبان وارد شده است را قبول دارد هرچند تاکید دارد که این موضوعات موضع شخصی خودش است اما برای آینده اصلاح‌طلبی که از نگاه او در آن علی مطهری و محمود صادقی هم برای انتخابات‌ها تایید صلاحیت نمی‌شوند نگران است. نگرانی‌ای که شاید هنوز راه‌حلی برای آن نباشد اما مسائلی همچون پارلمان اصلاحات و اصلاحات در اصلاحات از جمله پیشنهادات موجود برای حل آن هستند.
ریل روحانی و نظر اصلاح‌طلبی
روحانی پس از انتخابات اما از نگاه بسیاری قابل نقد بوده است. نقدی که بدنه اصلاح‌طلبان نیز به آن معترف بوده‌اند و به آن اشاره داشته‌اند. علی شکوری راد هم روز گذشته این انتقادات را تا اندازه‌ای قبول کرده است و می‌گوید شرایط برای روحانی نسبت به قبل از انتخابات سخت‌تر شده است. می‌گوید روحانی روی ریلی است که شاید مطابق نظر اصلاح‌طلبان نباشد اما روبهجلو است. با این تفاوت که شاید کمی کندتر جلو برود. کارنامه اصلاح‌طلبی جز آن هشت سال حاشیه نشینی حالا پنج امتیاز مثبت برای پنج انتخابات اخیر دارد اما آنها راضی نیستند.
خطری که در ماه‌های اخیر پشت پرده اعتراض‌های اخیر بوده است را حس کرده‌اند و برای آینده نهال اصلاح‌طلبی نگران هستند و برنامه دارند تا مبادا به سرنوشت این روزهای اصول‌گرایان دچار شوند. با این همه آینده اصلاح‌طلبی بیش از هر موضوع دیگری وابسته به عملکرد این روزهای دولتی است که با حمایت آنان سر کار آمده است.
اما محمدرضا خاتمی و علی شکوری راد در نشست «انقلاب اسلامی و چشم‌انداز پیشِ رو» که به همت حزب اتحاد ملت برگزار شده بود چه گفتند؟
محمدرضا خاتمی
*اگر دولت اعتدالی سر کار نبود، رییسی رییس‌جمهور بود و حوادث دی ماه اتفاق می‌افتاد، چه می‌شد؟ البته در مقابل حمایت‌ها انتقادات جدی هم نسبت به چینش این دولت اعتدالی وجود دارد. درست است که در سیاست خارجی دستش بسته است اما استانداران را که خودش می‌تواند انتخاب کند. منکر این نمی‌شویم که انتقادات جدی در این زمینه‌ها وجود دارد.
*جریان اصلاحات برای رییس‌جمهور و دولت‌اش برنامه دارد. به کسی که می‌خواهد کاندیدا شود می‌گویم با این شرایط و برنامه‌ها از شما حمایت می‌کنیم. پاشنه آشیل این است که اگر ما نیاییم چه؟ در این میان دو مسئله طرح می‌شود: یک این که برای جریان اصلاحات کدام بهتر است و دوم این که برای کشور کدام بهتر است؟
*برای براندازان مجلس نهم بهتر است زیرا نارضایتی مردم بیشتر می‌شود اما الان هم اصلاح‌طلبان باید پاسخگوی حمایت‌کردن‌هایشان باشند. باید بگویم که من آینده کشور را بسیار روشن می‌دانم؛ البته عنصر زمان را هم باید در نظر بگیریم.
* در زمان اصلاحات، رونق و امید ایجاد شد. الان به‌سرعت داریم زمان را از دست می‌دهیم و حضور ما ناامیدکننده می‌شود. این کشور نیاز به اصلاحات دارد؛ حتی اگر به اصلاح‌طلبان نیاز نداشته باشد. حتی اگر خدای ناکرده جمهوری‌اسلامی نباشد، هم ما باید اصلاح‌طلب باشیم.
علی شکوری‌راد دبیرکل حزب اتحاد ملت
* اعتراضات و ناآرامی‌های اخیر تلنگری برای همه بود؛ اگرچه پیش‌بینی می‌شد این نارضایتی‌ها فقط معطوف به دولت باشد اما دامنه اعتراضات گسترش پیدا کرد.
*حب و بغض‌های کسانی که در رخداد انقلاب اسلامی بودند اجازه نمی‌دهد که به بررسی دقیق آن بنشینیم. یادم است که ۱۰ سال بعد از انقلاب مطرح شد که باید درست و غلط‌های انقلاب را بررسی کرد. جمله‌ای مطرح شد که کسانی که امروز می‌گویند ۱۰ سال پیش اشتباه کردیم ۱۰ سال بعد هم می‌گویند اشتباه کردیم. نمی‌گویم این جمله درست است اما موضوعی قابل تامل است.
* همیشه شاکر خدا بودیم که انقلاب کردیم. سی و نه سال گذشته و حالا باید به جوانان پاسخ دهیم که چرا از این انقلاب طرفداری کردیم. ما نمی‌توانیم از فعالیتی که در آن زمان به آن اطمینان داشتیم و انجام دادیم تبرا بجوییم.
*من نمی‌گویم در قانون اساسی مشکلی نیست اما الان زمانی نیست که با تغیرات در قانون مشکلات‌مان حل شود.
اگر همین قانون درست اجرا شود مشکلات امروزمان برطرف می‌شود. اگر مطالبات را افزایش داده و رادیکال‌تر کنیم دستاوردی نخواهد داشت. به‌همین‌دلیل است که اصلاح‌طلبی را مهمترین رویکرد می‌دانیم.
فعلا اشتراک نظرمان بر این است مطالبات را حداقلی کنیم، مشارکت را بالا ببریم تا از طریق انتخابات مشکلات‌مان را بر طرف کنیم.
*در سیاست باید ریسک کرد، ریسک‌مان نتیجه داد و دراین‌باره خوب هم نتیجه داد. ما در سال ۹۲ به این نتیجه رسیده بودیم که دستاوردی نخواهیم داشت. از روحانی حمایت کردیم که تا دور دوم هم خیلی بالاتر از انتظارات پیش رفت.
* مشکل اینجا است که فکر کردند آقای روحانی اصلاح‌طلب شده است. نه خیر ایشان اصول‌گرا هستند. تا انتخابات هم شرایط خیلی خوب بود. بعد از انتخابات شرایط بد شد، از طرف مقابل به او فشار آوردند و برادرش را گرفتند.
مشکلاتی پیش آمد که روی ریلی قرار گرفت که الان هست. ریل‌اش مطابق میل ما نیست اما غلط هم نیست.
حرکت روبهجلو است اما کندتر از قبل است. ما همچنان باید از آقای روحانی حمایت کنیم چون آلترناتیو ایشان اتفاق خوبی نیست.
* کسانی که شعار می‌دهند «اصلاح‌طلب - اصول‌گرا دیگه تمامه ماجرا» به ما می‌گویند استمرارطلب شده‌اید. سه پیروزی بزرگ انتخاباتی داشته‌ایم حالا دست‌اندازی در راه‌مان پیش آمده. منفعل که نباید بشویم.
* اصلاح‌طلبان پس از سال ۸۸ و اتفاقاتی که افتاد توانستند به نفع مردم در سه نهاد طی سه انتخابات تغییر ایجاد کنند. مهم این است که سازوکار و انسجام اصلاح‌طلبان محکم‌تر شود.
- 10
- 2
