از مردم عذرخواهی می کنم/ همه ‌باید نسبت به چالش های امروز ایران، احساس مسئولیت کنند و ‌پاسخ گو و عذرخواه باشند

عبدالله نوری در جمع اعضای شورای مرکزی و کمیته‌ فرهنگی، اجتماعی مجمع زنان اصلاح طلب گفت: در سالهای اخیر به ویژه در ‏کشورهای اسلامی، جنبش اجتماعی زنان بیش از گذشته فعال و رستاخیزی در دفاع از حقوق و جایگاه زنان و تلاش برای ‏ظهور و بروز جدی آنها پدیدار شده و ما ‏هم شاهد این حرکت در ‏کشورمان هستیم.

در ابتدای این دیدار زهرا شجاعی دبیرکل مجمع زنان اصلاح طلب، ضمن یادآوری ‏حمایتهای عبدالله نوری از فعالیت و مدیریت زنان در دوره وزارت ‏کشور در ابتدای دهه هفتاد، در این باره گفت: "زمانی که آقای نوری وزیر کشور بودند به ‏پیشنهاد بنده در وزارت کشور، کمیسیون زنان شکل گرفت و در یک مقطع ‏آقای نوری بودجه ای صد میلیونی به این کمیسیون اختصاص دادند و این درحالی ‏بود که بودجه یکساله معاونت زنان ریاست جمهوری در آن سال ۴۰ میلیون تومان ‏بود. همچنین در یکی از آن سالها هم آقای نوری در هفته زن به شش استان سفر ‏کردند و این برای فعالیتهای زنان در استانهای مختلف قوت قلب بود. در دوره ‏اصلاحات هم ایشان با انتصاب خانم بروجردی به معاونت اجتماعی وزارت کشور و ‏انتصاب مدیران زن در استانها قوت قلب و راهگشای مهمی در مسیر ورود زنان به ‏مدیریت کشور بودند." شجاعی در ادامه به روند شکل گیری مجمع زنان اصلاح ‏طلب از بین مدیران زن دولتی و فعالان زن احزاب دوره اصلاحات و همچنین برنامه ‏های این مجمع پس از تبدیل شدن به یک حزب پرداخت.‏

اشرف بروجردی از اعضای شورای مرکزی این حزب هم در سخنان خود در این دیدار ‏ضمن انتقاد از ادامه نگاه مردسالارانه ای که فقط در شرایط اضطرار و برای رهایی از ‏فشار مطالبات اجتماعی حاضر به سپردن برخی جایگاهها به زنان می شود، گفت: ‌‏"داستان زنان ایرانی این است که آنها پا به پای مردان انقلاب کردند، پس از انقلاب ‏جنگ شد و آنها نه تنها در شهرها و پشت جبهه ها، بلکه حتی در خود جبهه ها و ‏گاه در خط مقدم، بار جنگ را به دوش کشیدند و وقتی جنگ تمام شد، به آنها ‏گفتند که ما مردان در این ده سال کشور را اداره کرده ایم و شما تجربه ندارید. بعد ‏هم که کم کم زنان وارد عرصه شدند، به آنها گفتند حضور شما مانع شرعی دارد و ‏امروز ما برای دختران کشور خودمان و همچنین برای افکار عمومی دنیا در مقابل این ‏سئوال که تکلیف زن مسلمان در این حکومت اسلامی چیست؟ هیچ جواب قانع ‏کننده ای نداریم." بروجردی افزود: "وقتی زنان اینگونه از همه عرصه ها دور نگه ‏داشته می شوند، طبیعتاً آگاهی و تجربه و قدرت اثرگذاری آنها هم کم می شود و ‏بازهم چرخه باطلی که میگوید زنان با امور اجرایی آشنایی ندارند، شکل می ‏گیرد."‏

همچنین نرگس کریمی، خواهر سردار شهید حاج داود کریمی نیز در این دیدار با ‏اشاره به اینکه امروز هیچ کس از وضع موجود راضی نیست و ایثارگران و جانبازان و ‏خانواده شهدا ناراضی اند، تصریح کرد: "امروز کسانی که نظام را قبول داشتند و ‏برای آن ازخودگذشتگی کرده اند، خجالت میکشند تا از آن دفاع کنند. مثل معروف ‏هست که میگوید دره های عمیق، همیشه از شکافهای کوچک درست میشوند و ‏امروز جامعه ما پر است از این شکافهایی که نمیدانیم کی همه سقف و دیوارها را ‏بر سرمان آوار خواهد کرد. یکی از این شکافها هم موضوع زنان است. اما شکافهای ‏دیگری هم وجود دارد که ما باید از دهه های قبل به آنها فکر میکردیم. مثل دزدی ‏ها و اختلاسهایی که از دهه ها قبل بود و جلوی آن گرفته نشد تا به وضعیت امروز ‏رسیدیم که واقعا نمیدانیم باید چه کنیم."

عبدالله نوری در این دیدار ضمن خوش‌آمدگویی به حاضران و بیان این نکته ‏که "بحمدلله حدود ‏بیست ‏سال است در حاکمیت هیچ مسئولیتی ندارم و در عمل امکان اقدامی رسمی در ‏جهت ‏تأمین ‏حقوق زنان برایم فراهم نیست"، تصریح کرد: "آنچه که باعث می‌شود به دستیابی ‏زنان به ‏حقوقشان ‏امیدوار باشیم این است که در سالهای اخیر به ویژه در ‏کشورهای اسلامی، جنبش اجتماعی زنان بیش از گذشته فعال و رستاخیزی در دفاع از حقوق و جایگاه زنان و تلاش برای ‏ظهور و بروز جدی آنها پدیدار شده است و ما ‏هم شاهد این حرکت در ‏کشورمان هستیم."

عبدالله نوری با اشاره به اینکه در عموم کشورهای اسلامی، شاید تا کمتر از یک قرن قبل ‏برداشتها و ‌‏دیدگاههای منفی مشترکی درباره زنان وجود داشت، گفت: "البته معنای ‏سخنم این نیست که ‌‏در کشورهای غیراسلامی وضعیت خیلی خوب و عالی بوده است، ولی در جوامع ‌‏اسلامی در سایه برخی از سنت ها و برداشت های خاص دینی، نگرشی حاکم بوده که محرومیت زنان از حقوق مدنی، سیاسی و اجتماعی شان را به همراه داشته است‏ و از این نظر بین ‌‏جوامع اهل سنت و شیعه فرقی نیست."

عبدالله نوری با بیان ‏این که هرچند این نگرش مانعی برای ارتقای موقعیت زن بوده است، ولی بهبود وضعیت زنان ضرورتاً به نفی این نگرش وابسته نیست، افزود: "باید ‏بپذیریم که گروه هایی در جامعه، از سر ‌‏اعتقاد و بر مبنای برداشتی که از قرآن و ‏روایات و مبانی دینی دارند، نگاه خاص خود ‏را ‏نسبت به مسئله زنان دارند و این به احتمال ‏زیاد از سر عناد یا لجاجت نیست."

عبدالله نوری در ‏ادامه تاکید کرد: "در چنین شرایطی ‏معتقدم ‏روشنفکران دینی و دانشگاهیان، ‏علمای روشن بین ‏حوزه‌های علمیه و ‏زنانی که برای دستیابی به حقوق خود ‏تلاش می‌کنند با «جدال ‏احسن» و در یک ‏بازه زمانی طولانی، می توانند نفوذ این نگرش در حوزه عمومی و قوانین را، تعدیل کنند. به بیان دیگر، اختلاف دیدگاه ها نسبت به ‏جایگاه زنان و حقوق و آزادی های اجتماعی و فرهنگی آنان با شعار حل نمی شود، ولی با توجه به اقتضائات و الزاماتی که زیست انسان در جهان کنونی پدید آورده است، آمریت نگرش های تنگ نظرانه نسبت به زنان در حوزه عمومی را به تدریج می توان پایان داد."

عبدالله نوری در ادامه توضیح داد: "اگر قرار باشد در خصوص موضوعات مربوط به حقوق و آزادی ‌‏های بانوان با یک عالم دینی و سنتی که بیش ‏از هشتاد سال با این مبانی فکری و ‌‏عقیدتی زیسته و با همین مبانی قرآن و ‏روایات را خوانده و تفسیر کرده است، طرح بحث ‌‏شود، حتماً باید کسانی با او گفتگو کنند ‏که با این اصول و مبانی آشنا ‏باشند، تا از همان زاویه و با مبانی ‏فقهی و کلامی و قرآنی بتوانند نظرات وی را نقد ‏کنند."

عبدالله نوری در ادامه سخنان خود بهبود وضعیت و جبران تبعیض یا اجحافی ‏که در حق ‌‏زنان شده را مستلزم تلاش خود زنان، روشنفکران، دانشگاهیان و حوزویان دانست و ‏در ‌‏این راستا گفت: "به عقیده من در این سالها تلاشهای خود زنان زیاد شده و به ‏همین ‌‏نسبت، هم در ایران و هم در کل جهان اسلام، جایگاه زنان در دهه های اخیر ‏بهتر از قبل ‌‏شده است، اگر چه هنوز هم مخالفانی جدی دارد، ‏به همین دلیل باید علاوه بر ‌‏خود زنان، روشنفکران و حوزویان هم در این حوزه فعال ‏باشند، که البته در سالهای اخیر ‌‏شاهد فعال شدن آنها نیز هستیم، اما باید این ‏فعالیتها بیشتر شود و مهم این است که ‌‏بدانیم مجموعه این فعالیتها قرار نیست به ‏سرعت نتیجه دهد و برای رسیدن به نقطه ‌‏مطلوب باید در کنار تلاش و کوشش فراوان، صبر داشته باشیم و بدانیم ‏که به نتیجه ‌‏رسیدن تلاشها نیاز به زمان طولانی دارد."

عبدالله نوری در ادامه افزود: "در طول تاریخ اسلام به ویژه در قرن اخیر به اقتضای زمان و تحولاتی که در سبک زندگی و ‌‏شناختی که نسبت به شأن و جایگاه و کرامت انسانی حاصل شده، نظرات عالمان دینی ‌‏تغییر و به خواست و عرف زمانه نزدیک شده است. این موضوع قطعاً در مورد احقاق حقوق ‌‏و آزادی های زنان نیز دیر یا زود محقق خواهد شد و امروز در برخی تفکرات حوزوی هم ‏این تغییرات که ‏ناشی از تغییرات کلی شرایط زندگی و جوامع ‏است، با سرعت کم در حال ‏تحقق و فعالیت و تلاش ‏روحانیون جوان و صاحب فضلی که با مسائل روز ‏آشنا ‏هستند، درحال افزایش است."

عبدالله نوری، با تاکید بر اینکه لازمه حرکت به سمت ‏استفاده از ظرفیت زنان در ‌‏مسئولیتهای مهم، حمایت مثبت خود آنها از یکدیگر ‏است، یکی از نکات مهمی که در ‌‏جامعه ما مغفول مانده است را «الگوسازی» از ‏زنان موفق دانست و تصریح کرد: "مثلاً ‌‏مرحوم دکتر مریم میرزاخانی به لحاظ جایگاه علمی، انسان بزرگی ‏بود و آن مقدار که به هنگام حیاتش در جهان ‌‏مورد قدردانی واقع شد در ایران مورد توجه قرار نگرفت، درحالی که انتظار می رفت مردم و به ویژه ‌‏بانوان، قدر مقام و شخصیت او را می دانستند. شایسته بود در مجلس ختم ایشان ‌‏‌‏شخص رئیس جمهور و بانوان فرهیخته کشور و مسئولین عالیرتبه حضور پیدا کنند و از ‌‏مقام شامخ علمی این بانوی نمونه تجلیل به عمل آورند. از خود مردم و به ویژه ‏زنان این ‌‏انتظار وجود دارد که اینگونه شخصیت های علمی را تبدیل به یک الگوی علمی برای ‌‏‌‏جامعه کنند. البته توجه به بانوان فرهیخته و شایسته منحصر به خانم ‌‏میرزاخانی نیست، بانوان نمونه در علوم دینی و قرآنی، مادران ایثارگری که در دامان آنها ‌‏انسانهای بزرگی پرورش یافتند، بانوان نمونه در علوم و فنون گوناگون و حتی در هنر و ‌‏ورزش و دیگر موضوعات. در این زمینه ها تا به حال چه کرده ایم و چند بانوی بزرگ ‏این ‌‏کشور را تبدیل به الگوهایی برای جامعه و جوانان و فرزندانمان کرده ایم؟ قرآن کریم در ‌‏دوره ای و یا در محیطی نازل شد که به تعبیر خود قرآن هرگاه به پدر خبر می دادند که ‌‏صاحب دختر شده است، چهره‏ او سياه مى‏شد، در حالى كه خشم خود را فرو مى‏خورد (سوره مبارکه نحل – آیه شریفه ۵۸)، در چنین دورانی قرآن کریم برای مومنین دو نمونه را مثال زده است، همسر فرعون و حضرت ‌‏مریم سلام الله علیها. حال پس از ۱۴ قرن اگر به ما گفته شود دو نمونه برتر معرفی کنید، از این که همانند قرآن، دو بانوی برتر جامعه را نام ببریم احتیاط می کنیم. ما چه مقدار از فضائل اخلاقی حضرت ‏زهرا و ‏زینب کبری سلام الله علیهما را برای زنان و مردان جامعه تبییین کرده ایم؟ در جامعه امروز ‏ایران استفاده از نام حضرت زهرا و یا حضرت زینب بیشتر جهت ذکر مصیبت و عزاداری است و ‏این برنامه در دوره های مختلف سال با نام های مختلف تکرار می شود. متاسفانه در ‏محتوای برخی از این عزاداری ها، هم خلاف شرع و هم توهین به باورهای مذهبی دیگر ‏مسلمانان نیز صورت می گیرد که قطعاً خشنودی دشمنان اسلام نیز در این اختلاف افروزی ها است. چه خوب است که بانوان بزرگواری که در ‏کنار ‏مسایل ملی، درد دین دارند، الگوهای اخلاقی و اسلامی در میان بانوان عظیم الشان صدر ‏اسلام را، ‏از این غربت بیرون آورند."

عبدالله نوری در بخش دیگری از سخنان خود و در پاسخ به درخواستهای ‏حاضران برای ارائه تحلیل ‌‏از وضعیت کشور و اصلاح طلبان و راهکارهای برون ‏رفت از مشکلات کنونی، تاکید ‌‏کرد: "اگر بخواهم در یک جمله نظر خود را ‏درباره کلیات موضوع بگویم، عقیده ام این ‌‏است که مجموع عملکرد چهل ساله ‏نظام در حوزه های مختلف می توانست خیلی بهتر ‏از این باشد که ‏امروز شاهدش هستیم. ‏مردم ما استحقاق زندگی، رفاه و آسایش ‏مادی و معنوی بسیار بهتر از آنچه ‏الان وجود دارد را دارند. ‏این مردم اهل گذشت، ایثار و ‏خیر هستند و با همه دشواری ها، جبهه های جنگ را ‏اداره کردند و‏ تاکنون نیز سختی های فراوانی را تحمل کرده اند."

عبدالله نوری با بیان اینکه در این چهل سال با ادعای دین داری و دفاع از دین، دچار ‏سقوط ‌‏اخلاقی شده به دین هم لطمه وارد ساخته ایم، گفت: "به یاد ندارم ‏که قبل از ‌‏انقلاب نسبت به کسانی که معارض و مخالف شاه بودند، اینگونه اتهام زنی و ‏دروغ ‌‏پراکنی صورت گیرد، هر چند مخالفان رژیم پهلوی را زندان می کردند ‏ولی این ‌‏حجم از تخریب، توهین و تهمت که امروز نسبت به مخالفین و منتقدین حاکمیت می بینیم، وجود نداشت. ‏چگونه به این مرحله رسیدیم که هرکس ‏مخالف و ‏منتقد حاکمیت باشد، را دانسته یا ندانسته ‏جاسوس و خائن به کشور و وابسته به بیگانه و ... می نامند؟" ‏

عبدالله نوری در ادامه افزود: "مسئولان نظام می توانستند پس از پیروزی انقلاب ‏مانند نلسون ماندلا همه را در ‏صف واحد دعوت به همکاری و مشارکت جهت رفع مشکلات و حرکت به سمت توسعه و ‏سازندگی کشور کنند و شاید ‏اگر این گونه عمل می شد، ‏تأثیرگذاری گفتمان انقلاب در ‏کشور و جهان بیشتر می شد، اما به شکل ‏دیگری عمل شد، از آغاز ‏برای یکدیگر خط و ‏نشان کشیدیم و روز به روز یاران، همراهان و علاقمندان به کشور، نظام و مردم را راندیم، تا کار به اینجا رسیده است که شاهد هستیم. هر مقدار هم که گفته شود وضعیت فعلی کشور عالی ست و در بهترین شرایط و موقعیت قرار داریم، بسیاری از مردم درک دیگری از وضعیت کشور و جامعه دارند، به قول معروف با حلوا حلوا کردن دهان انسان شیرین نمی شود. من گاهی به این فکر میکنم که آیا برای مسئولیت هایی که در ‌‏مقاطعی بعد از انقلاب به عهده داشتم، شایسته ‏ترین فردی که میتوانست این ‌‏مسئولیت را داشته باشد من بودم؟ آیا من به وظایفم ‏درست عمل کردم یا ممکن بود فرد ‌‏دیگری بتواند بهتر از من به مردم و کشور ‏خدمت کند؟ من بابت اشتباهات و قصورهایم مکرر از مردم عذرخواهی ‌‏کرده و می کنم."

عبدالله نوری در این بخش از سخنان خود به ذکر خاطره‌ای از ایام زندانی ‏شدن خود در ‌‏دوران اصلاحات پرداخت و گفت: "در دوره ای که زندان بودم فهمیدم ‏که در دوران ‏مسئولیتم معمولاً به حقوق محکومین فکر نمی کردم و همیشه به فکر مصالح ‏حاکمیت ‏بودم. در ‏جلسات و تصمیم گیری ها چون حفظ نظام را از اوجب واجبات می دانستم به ‏آنسوی ‏داستان که مردم ‏و منافع آنان بود کمتر فکر میکردم. در زندان، برای ‏استفاده از تلفن و تماس گرفتن ‏با خانواده، باید از بند روحانیون به بند ‏دیگری که تلفن ‏داشت میرفتم. در آنجا یکی از زندانیان به من خیلی احترام می گذاشت، چندی بعد برای یک کار تعمیراتی، ایشان ‏به بند ما آمد. بعد از احوالپرسی ‏گفت حاج آقا من را به خاطر ‏دارید؟ گفتم خیر. دستش را نشان داد و گفت من ‌‏این دستم را از شما دارم. بعد ‏توضیح داد که در دوران جنگ دستش مجروح شده ‏بوده و ‏در تهران پس از به نتیجه ‏نرسیدن درمان، قرار میشود دستش را قطع کنند و ‏وقتی متوجه میشود که در آلمان امکان ‏معالجه وجود دارد در دیداری که من از ‏آسایشگاه مجروحان و ‏جانبازان جنگ داشتم از من ‏برای اعزام به خارج کمک خواسته و من نامه ای ‏به مسئول ‏مربوطه نوشته ام و به آلمان ‏اعزام شده و دستش معالجه شده ‏است. پرسیدم حالا چرا ‏زندانی هستی؟ گفت برای مخارج ‏شخصی خودم در آن ‏سفر یک و نیم میلیون تومان پول ‏قرض کردم و بعد از برگشت ‏این پول را نداشتم که ‏پرداخت کنم و به زندان افتادم! پرسیدم ‏چه مدت است ‏زندانی هستی؟ گفت ۶ ‏سال! بعد هم توضیح داد که از کل دنیا ‏فقط یک مادر پیر ‏دارد که او هم در روستایی در ‏میانه است و امکان آمدن به تهران ندارد و ‏چون کسی را نداشته که برایش وثیقه بگذارد، ‏در این ۶ سال حتی نتوانسته به ‌‏مرخصی برود و مادرش را ببیند. زمانی که بدهی اش ‏توسط برخی از خیرین تامین شد و حکم ‏آزادی اش آمد، برای خداحافظی پیش من آمد، ‏گفت میدانید چه مدت زندان بودم؟ به ‏اندازه مدتی ‏که در جبهه بودم."

عبدالله نوری با تأسف فراوان ‌‏ادامه داد: "ما درمبارزات قبل از انقلاب برای مردم از نظام اسلامی، کعبه آمال ساختیم ‌‏ولی در عمل به ‏بیراهه رفتیم و در نهایت به جایی که امروز قرار داریم رسیدیم."

عبدالله نوری همچنین در پاسخ به سوالات حاضران درباره وضعیت اصلاح طلبان و برنامه ‌‏آنها ‏برای آینده نیز گفت: "با توجه به مشکلات ‌‌و بحران های فراوانی که کشور در آن ‌‏گرفتار است، بی تردید تنها راه عبور از بحران ها اصلاحات واقعی و همه جانبه در عرصه های ‌‏گوناگون است. آنچه بدیهی است در برابر این حجم مشکلات و بحران ها، همه ی ارکان ‌‏نظام به جهت آنکه مشروعیت و مقبولیت آنها مستقیم و یا غیرمستقیم ریشه در خواست ‏و رای مردم دارد، باید در پیشگاه مردم به عنوان صاحبان اصلی کشور و بیت المال، ‏پاسخگو باشند. نه فقط رئیس جمهور و اعضاء کابینه، که همه ‏مقامات و مسئولین به ‏نسبت اختیارات و قدرتی که دارند، باید نسبت به بحران ها و ‏چالش های امروز ایران در ‏حوزه های مختلف، در برابر مردم احساس مسئولیت کنند و ‏پاسخ گو و عذرخواه باشند. ‏هیچ مقام، جایگاه و نهاد و سازمانی نباید از نظارت مردم و ‏رسانه ها و مطبوعات آزاد و ‏مستقل استثنا باشد. اینکه مقامات و مسئولین برای فرار از ‏پاسخگویی به مردم نسبت ‏به عملکردشان، مسئولیت مشکلات را به گردن یکدیگر بیاندازند و خود به جای ‏پاسخگویی در نقش منتقد و اپوزیسیون عمل کنند، باعث ‏افزایش بی اعتمادی و ‏عمیق تر شدن شکاف میان حاکمیت و مردم می شود. به باور ‏من اکثریت مردم ‏ایران همچنان راه خروج کشور از بحران های مختلف را اصلاحات واقعی و ‏همه جانبه می دانند و به ‏راه حل های خشونت آمیز و دیکته شده از بیرون مرزها روی ‏خوشی نشان نمی دهند. ‏در خصوص اوضاع و احوال امروز اصلاح طلبان در میان افکار ‏عمومی، بسیاری از مردم به عملکرد و کارآمدی شان ‏خصوصاً در مناصبی که با رأی آنها به دست آورده اند نقدهای ‏جدی دارند. من هم به عنوان یک ناظر بيرونی، به جد معتقدم نيروهایی كه بواسطه جريان اصلاحات توانسته اند به درون حاكميت راه پيدا كنند بايد در جهت نيل به اهداف اصلاح طلبی، دفاع از حقوق شهروندی و كاهش آلام مردم، قدم هاي ملموس و راه گشایی بر می داشتند لكن متأسفانه‏ مجموعاً نقطه خیلی روشن ‏و امیدوارکننده ای ‏نمی بینم و به ‏همین جهت نسبت به کوتاهی ها و ضعف ها و به عنوان یک علاقمند به ‏اصلاحات، از مردم عذرخواهی می کنم که نتوانستیم وظایف خود را آنگونه که شایسته ملت بزرگ ایران است انجام دهیم. اصلاح طلبان به خصوص احزاب و جريانات اصلاح طلب بايد نمايندگانشان در مناصب حكومتی و دولتی را همواره رصد كنند و دائماً اهداف، برنامه ها و قول و قرارهایی كه بابت آنها از مردم رأی اعتماد گرفتند را گوشزد كنند. اگر در بين آنها، كم كاری و يا تغيير از اصول مشاهده كردند، هم بازخواست شان كنند و هم بدون ملاحظه و رودربايستی با مردم در ميان بگذارند، چرا كه حفظ اصلاح طلبی و اصلاحات و زنده نگه داشتن اعتماد و اميد مردم از هر چيز و كسی مهم تر و مقدم تر است. البته ‏ممکن است برخی دوستان اصلاح ‏طلب، پاسخ ‏دهند که خیلی از ‏اقدامات را به جهت موانع و محدودیت ها و ‏سنگ اندازی های موجود، نمیشود انجام داد ‏و حاکمیت اجازه اقدامات اصلاحی را ‏نمیدهد، ولی نتیجه ‏اش برای مردم فرقی ندارد و ‏مشکلاتی که اکثریت مردم ایران در ‏زندگی و معیشت و اقتصاد خانواده خود لمس میکنند ‏همین چیزی است که ‏همه داریم ‏می بینیم. ما هم میدانیم موانع و مشکلاتی خارج از ‏اراده اصلاح طلبان ‏وجود دارد ولی ‏نمی شود مشکلات، اختلافات و ناکارآمدی های درون ‏نیروهای اصلاح طلب موجود را ‏نبینیم و ‏همه چالش های موجود را به مشکلات بیرونی و ‏عملکرد جریان مقابل ‏اصلاحات ربط دهیم. اینکه برخی افراد با نردبان اصلاحات بالا می روند و با آبروی اصلاحات بازی میکنند، واقعیتی است که وجود دارد."