فیاض: اصولگرایی و اصلاح‌طلبی رسما مرده‌اند!

مشروح گفت‌وگوی ابراهیم فیاض با اعتمادآنلاین به شرح زیر است:

*آیا قبول دارید که کشور در شرایط پیچیده‌­ای به استقبال انتخابات مجلس یازدهم می‌رود؟

به هر حال برخی از کنش­‌های بین­‌المللی و برخی ندانم­‌کاری‌ها و سهل‌­انگاری‌­ها در داخل، مردم را در شرایط دشواری قرار داده است. طبیعی است در چنین وضعیتی فضای انتخاباتی‌ هم تحت ­‌تاثیر قرار بگیرد.

*یعنی پایین آمدن احتمالی میزان مشارکت و سرد شدن فضای انتخاباتی؟

نه لزوماً. ممکن است رخدادهای چند وقت اخیر مردم را به این نتیجه برساند که با رای دادن، از تداوم حضور سهل‌­انگاران در مجلس و حتی دولت جلوگیری کنند. وقتی مردم می‌بینند هم اصولگراها و هم اصلاح‌­طلبان در حال تلف کردن وقت هستند، می‌­آیند و به کسانی رای می­‌دهند که دغدغه امنیت ­‌ملی دارند و شعارهای­شان نشان می­‌دهد می‌توانند مشکلات را کم کنند. به هر حال در دست مردم کم پولی نیست و در جاده­‌سازی و... می‌توان از آنها کمک گرفت. اگر گروهی با بنیان­‌های فکری عمیق دست به کار شوند، خیلی از امور اصلاح و در نتیجه مانع­‌ها از مسیر برداشته می‌شود و کاستی­‌ها کم خواهد شد. فقط کافی است مردم بیایند وبه شایسته‌­ها رای بدهند.

*شایسته­‌ها یعنی چه کسانی و کدام گروه­‌ها؟

شایسته‌­ها افراد و گروه‌­هایی هستند که خارج از اصولگرایی و اصلاح­‌طلبی، به جای تمرکز بر رقابت­‌های آنچنانی و تلاش برای کسب قدرت در هر شرایطی، با تفکر و عقل­‌مداری و تلاشی صادقانه دنبال این باشند که برنامه­‌های بنیادینی را برای ترمیم وضعیت بدِ پیش‌آمده اجرایی کنند.

*اما معمولاً مردم در شرایط سخت، انگیزه زیادی برای حضور در پای صندوق­‌های رای ندارند.

شاید بتوان این را پذیرفت، اما اگر شعارهای واقع­‌بینانه داده شود، مردم حتماً به این نتیجه خواهند رسید که رای­‌شان اثرگذار خواهد بود. ببینید، مشارکت در انتخابات بستگی به شعارها دارد. همان‌طور که آقای ناطق ­‌نوری سال ۷۶ به خاطر حرف­‌های تکراری رقابت را به رقیبی باخت که حرف­‌هایی جدید از جمله توسعه سیاسی و آزادی می‌­زد. اصلاح‌­طلبان در آن انتخابات رای آوردند و دوره دوم هم آقای خاتمی رای بیشتری آورد. احمدی­‌نژاد نیز در سال ۸۸ با توجه به شعارهایی که داد، رای بیشتری را از آن خود کرد.

*رای بر اساس شعار، رایی کارساز خواهد بود؟

بستگی به این دارد که شعارها چقدر استراتژیک و راهبردی باشد. در این بین باید دانشگاه­‌ها، رسانه­‌ها و حوزه‌­های علمیه مشخص کنند که کدام شعار کاربردی و کدام شعار پوشالی است تا مردم با آگاهی و بینش لازم رای دهند.

*شرایط را برای اصولگرایان چطور می­‌بینید؟

تکرار می­‌کنم اصولگرایی و اصلاح­‌طلبی مرده‌­اند و تاریخ مصرف­‌شان تمام شده است. در حال حاضر فقط بازار تهران همچون پیرمردی که توانی ندارد و پایداری‌­چی­‌ها که اصلاً بین مردم پایگاهی ندارند، در ذیل اصولگریان معرفی می‌­شوند که همین نشانه زوال اصولگرایی است. اصلاح­‌طلبان هم شرایط بهتری ندارند و جریانی مرده‌­اند. با این تفاصیل، گروه­‌های جدید و شعارهای جدیدی متولد می‌شوند که عمدتاً غیرسیاسی هستند. پیش‌‌بینی من درباره آرایش انتخابات مجلس رقابت طیف تکنوکرات ملی با گروه­‌های سیاسی رادیکال است که هر کدام بسته به شرایط، نمایندگانی را به مجلس خواهند فرستاد و دیگر شاهد نخواهیم بود که پارلمان چهره­‌هایی از اصولگرا یا اصلاح‌طلب را در خود جای دهد. البته بعضی از تکنوکرات­‌های ملی امکان دارد رویکردی رادیکال نسبت به حاکمیت از خود نشان بدهند.

*ظهور و بروز این گروه­‌هایی که شما از آنها حرف می­‌زنید، بر شرایط کلی کشور چه تاثیری می­‌گذارد؟

ایران به یک جهش بزرگی می­‌رسد. همان‌طور که آلمان از یک کشور عقب‌­افتاده و فقیر به یکی از قدرت‌­های اقتصادی و تکنولو‍ژی در سطح جهان رسید. این جهش بزرگ  باعث می­‌شود ایران قدم­‌های بزرگی در مسیر پیشرفت و توسعه بردارد.

*سوال این است که مشارکت بالای انتخاباتی چه فایده و میزان پایین درصد آرا چه تبعاتی می‌­تواند داشته باشد؟

مشارکت حداقلی این فرصت را در اختیار گروه‌­های غالباً کم‌­رای خواهد گذاشت تا بتوانند با کمترین رای ممکن «برنده انتخابات» شوند و با راه­‌ یافتن به مجلس، فضایی انحصاری در کشور پدید آورند. مانند همان کاری که پیش از این هم اصلاح­‌طلبان و اصولگراهای ضد خاصیت انجام دادند و فضای کشور را مسموم کردند. اما اگر شعارهای بینادگرایانه اوج بگیرد و تکنوکرات­‌های ملی و رادیکال­‌ها به یک وحدت برسند، جهش اقتصادی بزرگی رخ می­‌دهد و می‌توانیم تهدیدها را در این شرایط به فرصت تبدیل کنیم و یکی از کشورهای پیشرفته خاورمیانه شویم.

*به نظر شما مشارکت بالا در انتخابات ضامن توفیق اصلاح‌­طلبان نخواهد شد؟

نکته بسیار مهم در بحث­‌های مربوط به انتخابات این است که ما در چه مقطع تاریخی‌­ای قرار داریم و باید چه مسیری را طی کنیم. سال ۷۶ اصلاح­‌طلبان با بررسی مطالبات جامعه، توسعه سیاسی و آزادی­‌های فردی را به عنوان برنامه­‌های جدی خود طرح کردند و وعده ایجاد دولت مدنی دادند که در نهایت منجر به موفقیت آنها شد و رای بالای آقای خاتمی محصول شناخت دقیق مطالبات جامعه بود. به همین دلیل باید بدانیم آیا شعارها و برنامه­‌های گروه­‌های سیاسی با داشته‌­ها و نگاه­‌شان همخوان است یا نه.

*شما به انتخابات ۷۶ اشاره کردید. اما اصلاح‌طلبان در دهه نود توانستند سه انتخابات را با توفیق پشت سر بگذارند. به نظر شما این موفقیت در بازی‌های سیاسی آتی ادامه خواهد داشت؟

هرچه بود گذشت، در حال حاضر باید توجه داشت که دیگر در جامعه کمترین اثری از اصلاح­‌طلبی دیده نمی­‌شود. معلوم است که اصلاح‌طلبان دیگر حرفی برای گفتن ندارند. یا درباره اصولگرایی وقتی برخی چهره‌­های غیرمردمی، شاخص و ممتاز می‌­شوند، چطور می­‌توانید چنین گروهی را در جامعه تاثیرگذار و کارآمد بدانید؟

*اما اصلاح‌­طلبان در سال ۹۴ کرسی­‌های قابل توجهی از مجلس را به خود اختصاص دادند و دو سال و چند ماه پیش از آن، از دولت­‌دار شدن تندروها به واسطه ائتلافی که با اعتدالیون داشتند جلوگیری کردند. این‌طور نیست؟

صحبت من این است که در شرایط روز هیچ‌کدام از گروه­‌هایی که داعیه پدرخواندگی دارند، از ارج و قرب چندانی در بین سطوح مختلف مردم برخوردار نیستند و بر همین اساس دیگر نباید به حضور در قدرت امید چندانی داشته باشند. اصلاح‌طلبان و اصولگرایان به قدری بد عمل کرده‌­ا‌‌ند که بحث نظام پارلمانی و از محور خارج کردن رئیس­‌جمهوری دوباره بر سر زبان­‌ها افتاد، زیرا در نظام پارلمانی ساختار قدرت متکثر می‌شود تا روسای­‌ جمهوری نتوانند هشت­ سال به طور دائم هر کاری می‌خواهند بکنند که در این حالت،‌ فاتحه راست مدرن و بازار را باید بخوانیم.

اصلاح‌طلبان هم اگر دنبال این باشند که راه‌­های لیبرالیستی را طی کنند، شکست­‌شان قطعی است. پس باید منتظر خودنمایی تکنوکرات‌­های بومی­‌گرا باشیم. همان بچه‌­های باسوادی که در پی ایدئولوژی چپ و راست نمی­‌روند و کشور را با واقع‌­بینی اداره خواهند کرد. به نظرم اصولگرایان و اصلاح­‌طلبان هم از تکنوکرات­‌های بومی‌­گرا خواهند خواست تا آنها را نیز در مناسبات خود سهیم کنند.

*به عنوان سوال پایانی؛ اصلاً لازم است بحث­‌های سیاسی در امور مربوط به اداره کشور تا این حد مطرح شود؟

خیر. قطعاً یکی از مشکل­‌هایی که ما در کشور داریم و متاسفانه به ادامه‌­اش هم اصرار می­‌کنیم، همین سیاسی‌‌کاری­‌هایی است که مخصوصاً از دهه ۷۰ به بعد همه مناسبات کشور را تحت­‌الشعاع خود قرار داده است. ایران یکی از غنی­‌ترین کشورهای منطقه و حتی جهان است و به همین دلیل آنهایی که با ندانم‌­کاری و انجام کارهایی که ریشه در تمامیت‌­خواهی دارد تیشه بر ریشه منافع عمومی می‌­زنند، بدانند دیر یا زود باید پاسخی قانع­‌کننده به افکار عمومی بدهند.

چکیده گفت‌وگو

ممکن است مردم در انتخابات مجلس یازدهم به کسانی رای دهند که دغدغه امنیت ملی دارند

اگر مردم بیایند و به شایسته‌ها رای دهند، موانع حل مشکلات برداشته می‌شود‌

شایسته‌ها افراد و گروه‌هایی خارج از جریانات اصولگرایی و اصلاح‌طلب هستند

دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه و رسانه‌ها باید بگویند کدام شعارها راهبردی و کدام شعارها پوشالی است

بازاریان تهران و پایداری‌ها که پایگاهی ندارند فقط اصولگرا مانده‌اند

اصولگرایی به زوال رسیده است

رقابت اصلی در انتخابات مجلس میان تکنوکرات‌های ملی و گروه‌های سیاسی رادیکال خواهد بود

ایران جهشی بزرگ در مسیر توسعه و پیشرفت خواهد داشت

مردم نیایند، گروه‌های کم‌رای پیروز می‌شوند

ساختار قدرت در ایران با نظام پارلمانی، متکثر می‌شود

سعید شمس