زییا کلام: هیچ کتابی به این سوال پاسخ نداده که آیا ملی شدن نفت بهترین راه حل بود؟

به گزراش ایرنا، صادق زیباکلام گفت: مثلا برای پژوهشگران تاریخ واقعه ۲۸ مرداد این فرض، تبدیل به یقین شده است که حق با ملت ایران بوده و ما بایستی نفت را ملی می‌کردیم و همینطور همه به این مساله اعتقاد دارند که انگلیسی‌ها هیچ حقی نداشتند و طی ۵۰ سال منابع کشور را غارت کردند و در این مدت هیچ یک از رجال وقت در پی احقاق حقوق ملت بر نیامدند. وی ادامه داد:  در حالیکه همه این مفروضات محل تردید هستند و سوالات و ابهامات زیادی درباره آنها وجود دارد.

این استاد دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه پژوهش قابل قبول و غیر غرض‌ورزانه‌ای درباره مرداد ۱۳۳۲ وجود ندارد و او تنها از کتاب «ایران بین دو انقلاب» تالیف یرواند ابراهامیان به عنوان اثری ارزشمند یاد کرد. زیبا کلام در ادامه می‌گوید: ما چاره ای نداریم جز آنکه به داستان ملی شدن نفت و ۲۸ مرداد نگاهی واقع بینانه داشته باشیم؛ روایتی که دولتی نباشد و به ابهامات پاسخ دهد. 

این استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران با مهم دانستن کتاب «مصدق، دولت ملی و کودتا » در میان آثار منتشر شده درباره ۲۸ مرداد می‌گوید: ما از موضع انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها در دوران ۲۸ ماهه دولت مصدق بی‌خبریم. مشخص نیست که آنها چه می‌گفتند و چه موضعی در برابر دولت مصدق داشتند. بر ما مسلم شده که آمریکایی‌ها از ابتدا شمشیر بر روی ایران بستند، این هم خواب و خیال و تصورات ما هست.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که چه منبع و کتابی تا کنون درباره این مفروضات بحث کرده، می‌گوید: محققی که علاقمند به مطالعه این موضوع باشد باید به مطبوعات انگلستان در سال‌های ۱۹۵۱-۱۹۵۳ میلادی مراجعه نماید تا موفق شود روایت انگلستان از ماجرا با کشف کند.ما دقیقا نمی‌دانیم آمریکایی‌ها در ماجرای ملی شدن نفت چه کردند؟ این موضع گیری‌ها در مطبوعات سال ۳۰-۳۲ قابل رصد کردن است. برخلاف تصور ما آمریکایی‌ها تلاش کردند تا بحران نفت ایران را حل کنند اما دولت ایران نمی‌پذیرفت. آیا تاکنون درباره درستی تصمیمات مصدق بحث شده است؟ یا تاکنون به این سوال پاسخ داده نشده که آیا تنها راه حل پیش روی ایران ملی کردن نفت بود؟ آیا به جز ملی کردن راه دیگری وجود نداشت؟

صادق زیباکلام با اشاره به ترجمه کتاب «مذاکرات ایران و آمریکا؛ اسناد سفارت آمریکا در تهران » می‌گوید:  کسی به این شبهات پاسخ نمی‌دهد که چطور کودتایی که در ساعات اولیه ۲۸ مرداد توسط چند صدنفر شروع می‌شود تا ظهر به جمعیت چند ده هزار نفری گسترش می‌یابد؟ اینها از جمعیت از کجا علیه مصدق سرازیر شدند؟ آمریکایی بودند یا از کره دیگری آمده بودند؟ یا طرفداران مصدق کجا بودند؟ احزاب و تشکل‌های ملی، آیت‌الله کاشانی، حزب توده ایران کجا بودند؟ همه این ابهامات نشان می‌دهد بسیاری از پیش فرض‌های ما درباره ملی شدن نفت و کودتای ۲۸ مرداد محکم نیست.