علت اختلاف نظرها در مجموعه حزب کارگزاران چیست؟

غلامحسین کرباسچی، دبیرکل حزب سازندگی، جدیدا در گفت وگویی با « ایسنا»، گفته است: «تعریف اصلاح طلبان روی هواست». وی در انتقاد به شورای عالی سیاست گذاری اصلاح طلبان ادامه داده است: «یکی می گوید می خواهیم از ریشه بزنیم و دیگری می گوید می خواهیم اصلاح کنیم و معلوم نیست اصلاح طلبان چه کسانی هستند و می خواهند چه کنند. شورای عالی سیاست گذاری برای فعالیت در انتخابات ایجاد شد، ولی وسط انتخابات گفتند در انتخابات شرکت نمی کنند.... باید مشخص شود چه کسانی و با چه هدف مشترکی می خواهند شورا ایجاد کنند. یک شورا در شرایطی ایجاد می شود که افرادی طبق اهداف مشترک دور هم جمع شوند. اگر نمی خواهند در انتخابات شرکت کنند، ایجاد شورا هم معنایی ندارد».

روز پس از این گفتگو، حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران، سخنانی خلاف آنچه کرباسچی گفت، اظهار کرد و در گفتگو با سایت «فردا» اظهار‌کرد: «الان هیچ اصلاح طلبی عدم مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری را نمی گوید. تمامی دوستانی هم که در انتخابات مجلس یازدهم شرکت نکردند، امروز علاقمند هستند در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ شرکت کنند.... بحث عدم تمایل برای مشارکت در انتخابات مطرح نیست. مهم ترین چالش انتخابات ۱۴۰۰ برای اصلاح طلبان، امکان یا عدم امکان داشتن کاندیدای مدنظر آنهاست؛ یعنی باید ببینیم انتخابات چگونه شکل می گیرد. شورای نگهبان سیاست های حاکم بر انتخابات را رقم می زند، نمی دانیم شورای نگهبان چه نگاهی دارد؛ آیا سیاستش شکل گیری انتخاباتی با رقابت بالاست یا شکل گیری انتخابات با رقابت کم؟».

وی در واکنش به سخن کرباسچی مبنی بر این که تعریف اصلاح طلبان روی هواست، به کنایه گفته است: «الان کجا روی هوا نیست؟... در مورد این موضوع در احزاب دارد بحث می شود و احزاب در مورد روی هوا بودن دارند راهکار های خودشان را می دهند. ان شاءالله از این وضعیت خارج می شویم. چون الان در حال گذار از شورای عالی دوره سوم به نهاد جدید هماهنگ کننده هستیم، همه دارند مطالعه می کنند تا ببینیم چه راه حلی وجود دارد. بنابراین منظور آقای کرباسچی، همین مقطع زمانی بود، نه به معنی کلی آن».

از این دو گفت وگو چنین برمی آید که کرباسچی بعنوان دبیرکل کارگزاران، به تندی به ساختار شورای عالی می تازد، ولی مرعشی بدون انتقاد صریح از ساختاری جدید سخن می گوید. یا آنکه کرباسچی می گوید هیچ تعریف روشنی در جریان اصلاحات وجود ندارد و عده ای می گویند در انتخابات شرکت می کنیم، ولی عده ای انتخابات را تحریم می کنند و مرعشی می گوید هیچ اختلاف نظری بر سر شرکت در انتخابات وجود ندارد. البته چنین اختلاف نظرها یا شاید چنین تفاوت روش هایی صرفا به مقطع کنونی بازنمی گردد و شاید بتوان مشخص ترین چالش مرعشی و کرباسچی را در اظهارات انتقادی کرباسچی به سیدمحمد خاتمی و واکنش مرعشی به اظهارات وی بررسی کرد.

به یاد داریم که کرباسچی در سال پیش در گفتگو با روزنامه حزب کارگزاران، یعنی سازندگی، خاتمی را رهبر جریان اصلاحات ندانست و گفته بود: «جریان اصلاحات نه در گذشته که در وضعیت فعلی نیز به معنای واقعی رهبر نداشته و ندارد، ولی نیازمند رهبری است که برنامه، خط مشی و استراتژی آنرا تعیین کند.... رهبری مفهوم مشخصی دارد؛ رهبری این نیست که فقط به صورت نمادین بگوییم آقای خاتمی رهبر تشکیلاتی اصلاحات است. آقای خاتمی شخصی شناخته شده، مورد احترام و فرهیخته است و از برترین شخصیت هایی است که در عرصه سیاسی فعالیت می کند، ولی موضوع رهبری یک جریان سیاسی، امری متفاوت و نیازمند سازوکار تشکیلاتی در جبهه اصلاحات است. اصلاحات از ابتدا تا به حال رهبری نداشته که اینک بگوییم نیازمند رهبری جدید است. آقای خاتمی مورد احترام همه بوده و هستند، ولی آیا به واقع آقای خاتمی اصلاحات را رهبری می کنند؟ این که زمانی در جریان انتخابات یا در مسئله ای در حوزه دیگری ایشان اظهارنظری کنند و همه بنظر ایشان احترام بگذارند، به معنای رهبری نیست؛ رهبری یعنی ورود به مسایل، مدیریت و ساماندهی آن ها».

کرباسچی در گفتگو با روزنامه «جهان صنعت» نیز گفته بود: «آقای عارف اگر میتواند در شورای عالی اصلاحات، فراکسیون امید یا هر جایی نقش برجسته ایفا کند باید از او حمایت کنیم ولی اگر در عمل دیدیم که شخصیت اجرائی با توانایی برقرارکردن یک سازوکار فعال را ندارد باید تعارف را کنار بگذاریم... در مورد بقیه بزرگان هم همین طور است؛ حتی دیگر افرادی که شاید برای ما کاریزما بوده و شخصیت مورد علاقه ما باشند؛ حالا آقای خاتمی یا هر کدام از رفقا. به خاطر شخصیت های بزرگوار و خصلت های قابل تحسینی که دارند، بخاطر اینکه نمی توانند به هیچ کسی نه بگویند و... نباید تعارف داشته باشیم».

در مقابل سخنان کرباسچی، مرعشی نه تنها در نقد خاتمی بحث را مطرح نمی کند بلکه بنظر میرسد پس از سخنان تند کرباسچی، سعی می کند به نوعی از میزان واکنش ها بکاهد و شرایط را قدری عادی کند که شاید چنین گزاره ای دست کم حکایت از اختلاف او با کرباسچی بر سر جایگاه محمد خاتمی در جریان اصلاحات دارد یا آنکه اگر اختلافی هم نباشد گویا کرباسچی در این موضوع فارغ از سیاست کلی حزب کارگزاران سخن گفته است.

 چنانکه حسین مرعشی پس از گفتگوی کرباسچی با کارگزاران به «ایلنا» گفته بود: «ما برای آقای خاتمی احترام ویژه ای قائل هستیم و طبق مصوبات قبلی، آقای خاتمی را رهبر اصلاحات می دانیم و اگر آقای کرباسچی مقصودشان این بوده که آقای خاتمی رهبر اصلاحات نیستند، باید در کمیته سیاسی حزب در این مورد بحث شود».

 حتی مرعشی با تأکید بر این که طبق مصوبه حزب کارگزاران، این تشکیلات همواره از رهبری آقای خاتمی بر جبهه اصلاحات حمایت کرده ، گفته بود: «اکنون هم تشخیص من این نیست که آقای کرباسچی چنین منظوری داشته بلکه شاید منظور ایشان رهبری تشکیلاتی بوده است... هنوز ایشان [کرباسچی] را ندیده ام که بدانم منظورشان چه بوده؛ بنابراین فردا در کمیته سیاسی راجع به آن بحث کرده و حزب نظر خودش را اعلام خواهد کرد».

مرعشی در این گفتگو پا را فراتر نهاد و اظهار‌کرد: «اگر هدف این باشد که آقای خاتمی رهبر اصلاحات نیستند، این نظر شخصی آقای کرباسچی است».

یا آنکه مرعشی چندوقت پیش پس از یک گفت وگوی دیگر کرباسچی به «خبرآنلاین» گفته بود: متأسفانه بعضی بدون تأمل کافی روی این مواضع اظها نظر می کنند. آقای کرباسچی انتقاداتی داشتند و این انتقادها را مطرح کردند. هیچگونه تعرضی نیز ازسوی ایشان و حزب کارگزاران سازندگی متوجه رییس دولت اصلاحات نیست. رییس دولت اصلاحات یک شخصیت ملی، بین المللی و تأثیرگذار در مناسبات سیاسی و اجتماعی است و افتخار جریان اصلاحات به شمار می رود. بنده و آقای کرباسچی نیز همین دیدگاه را نسبت به رییس دولت اصلاحات داریم. اگر انتقادی صورت ميگیرد به علت این است که ما انتظار داریم رییس دولت اصلاحات در تصمیم گیری ها نقش پررنگ تری ایفا کنند. ما امیدواریم رییس دولت اصلاحات اعمال مدیریت بیشتری در خصوص ضعف های جریان اصلاحات داشته باشند تا بتوانیم در آینده این ضعف ها را پوشش بدهیم».

به هر روی بنظر میرسد یا غلامحسین کرباسچی بدون هماهنگی با مجموعه حزب کارگزاران به بیان دیدگاه های شخصی می پردازد یا آنکه دیدگاه های شخصی مرعشی و کرباسچی در عالم سیاست با هم متفاوت شده است یا اگر دیدگاه هر یک از آن ها، یکی بعنوان دبیرکل و یکی به عنوان سخنگو را موضع حزب کارگزاران قلمداد کنیم، باید بگوییم احتمالا در این حزب دو دیدگاه و رویکرد سیاسی و شاید دو طیف وجود دارد؛ طیف کرباسچی و طیف مرعشی.